George Romanes
Elliott & Fry tarafından çekilmiş fotoğraf
Doğum	20 Mayıs 1848(1848-05-20) Kingston, Kanada Batı (günümüzde Ontario), Kanada
Ölüm	23 Mayıs 1894 (46 yaşında) Oxford, Oxfordshire, İngiltere
Vatandaşlık	Britanyalı
Eğitim	Gonville and Caius College, Cambridge
Kariyeri
Dalı	evrimsel biyoloji fizyoloji
Etkilendikleri	Charles Darwin
İmza

George John Romanes FRS (20 Mayıs 1848 - 23 Mayıs 1894), Kanadalı-İskoç evrimsel biyolog ve fizyologdur. İnsanlar ve diğer hayvanlar arasında bilişsel süreçlerin ve mekanizmaların benzerliğini öne sürerek karşılaştırmalı psikoloji adını verdiği şeyin temelini atmıştır.^[1]

Charles Darwin'in akademik arkadaşlarının en gencidir ve evrim konusundaki görüşleri tarihsel olarak önemlidir. 19. yüzyılın sonlarında ana evrimsel güç olarak doğal seçilime odaklanan bir evrim teorisi olarak kabul edilen neo-Darwinizm terimini icat ettiği düşünülmektedir.^[2] Ancak Samuel Butler bu terimi 1880 yılında benzer bir anlamla kullanmıştır.^[3] Romanes'in erken ölümü, Britanya'daki evrimsel biyolojinin nedeni için bir kayıp olmuştur. Altı yıl içinde Mendel'in çalışmaları yeniden keşfedilmiş ve tartışma için yepyeni bir gündem açılmıştır.

İlk yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

George Romanes, 1848 yılında Kanada'nın batısında (şimdiki Ontario) Kingston'da doğdu. Babası, bir İskoç Presbiteryen bakanı olan Rev George Romanes (1805-1871) idi. Doğumundan iki yıl sonra, annesi ve babası Birleşik Krallık'ın Londra şehrinde bulunan Cornwall Terrace'a taşındı ve bu, Romanes'i Charles Darwin ile verimli ve kalıcı bir ilişki yoluna sokacaktı. Romanes, gençliği boyunca geçici olarak Almanya ve İtalya'da ikâmet ederek hem Almanca hem de İtalyancada akıcı konuşmaya başladı. Tutarsız olan ilk eğitimi, kısmen devlet okullarında kısmen de evde gerçekleşti. Genç yaşlarında başarı sağladığı şiir ve müzik için bir sevgi geliştirdi. Bununla birlikte, gerçek tutkusu başka bir yerdeydi ve genç Romanes, babası gibi bir din adamı olma konusundaki önceki hırslarını terk ederek bilim okumaya karar verdi.

Yetişkinliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Eğitimli bir aileden gelmesine rağmen okul eğitimi düzensizdi. Üniversiteye yarı eğitimli ve dünyanın yolları hakkında çok az bilgisi olarak girdi.^[4] Tıp ve fizyoloji okuyan Romanes, Cambridge'deki Gonville ve Caius Koleji'nden 1871 yılında BA derecesi ile mezun oldu.

Charles Darwin'in dikkatini ilk kez Cambridge'de çekti. Darwin, Romanes'in "bu kadar genç olmasına ne kadar sevindiğini" söyledi.^[4] Darwin'le bir ilişki kurmak, babasından "tatlı bir huy ve sakin tavrını" miras aldığı söylenen Romanes için zor olmadı. İkisi ömür boyu arkadaş kaldı. Michael Foster'ın rehberliğinde Romanes, William Sharpey ve Burdon-Sanderson'ın himayesi altında University College London'da omurgasızların fizyolojisi üzerinde çalışmaya devam etti. 1879'da yılında Romanes, medusaların sinir sistemleri üzerine yaptığı çalışmalara dayanarak Royal Society Üyesi seçildiğinde 31 yaşındaydı. Bununla birlikte, Romanes'ın iddialarını ampirik testlerden ziyade anekdot niteliğindeki kanıtlarla destekleme eğilimi, Lloyd Morgan'ın Morgan'ın Kanunu olarak bilinen uyarısına yol açtı:

"Psikolojik evrim ve gelişme ölçeğinde daha düşük olan süreçler açısından adil bir şekilde yorumlanabiliyorsa, hiçbir durumda bir hayvan etkinliği daha yüksek psikolojik süreçler açısından yorumlanamaz".^[5]

Romanes gençken bir Hristiyandı ve dindar eşi de dâhil olmak üzere bazıları daha sonra, son hastalığı sırasında bu inancın bir kısmını geri kazandığını söylediler.^[6] Hatta Darwin'in etkisiyle agnostik olmuştu.^[7] Ömrünün sonunda yarım kalan bir elyazmasında, evrim teorisinin kendisini dinden uzaklaştırdığını söylüyordu.^[8]

Romanes, bugüne kadar devam eden ücretsiz halka açık konferansların olduğu Romanes Derslerini kurdu. Romanes'in ikinci dersini veren Thomas Henry Huxley'nin bir arkadaşıydı.

Romanes, ömrünün sonlarına doğru Hristiyanlığa döndü.^[9]

23 Mayıs 1894 tarihinde Oxford'da öldü. Edinburgh'daki Greyfriars Kirkyard'ın kuzey batı köşesinde, ailesinin mezarının üzerinde Romanes'e ait bir anıt bulunmaktadır.

Profesyonel yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Romanes ve Darwin'in ilişkisi kısa sürede gelişti ve yakın arkadaş oldular. Bu ilişki, Romanes'in Darwin'in yaşamının son sekiz yılında Darwin'in araştırma görevlisi olmasıyla başladı. Romanes'in Darwin'le kurduğu ilişki, Darwin'in sonraki çalışmalarında çok önemliydi. Bu nedenle Darwin, Romanes'in daha sonra makalelerini yayınlamak için kullandığı ciltler dolusu yayınlanmamış çalışmayı gizli tuttu. Darwin gibi, Romanes'in teorileri de şüpheyle karşılandı ve başlangıçta kabul edilmedi.^[4] Romanes'in çalışmalarının çoğunda, hayvan bilinci ile insan bilinci arasında bir bağlantı kurmaya çalışılıyordu. Fizyolojik seçilimin gelişimi ile ele aldığı araştırmaları sırasında bazı sorunlarla karşılaşılmıştı. Bu, Romanes'in Darwin'in izolasyon türleşme teorisine yaptığı üç itiraza verdiği cevaptı. Bunlar: evrimsel amacı olmayan tür özellikleri; türler arası kısırlığın yaygın gerçeği ve kalıcı türler belirlendikten sonra melezlemenin bataklık etkilerinden kaçmak için çeşitlerin gerekliliğidir. Kariyerinin sonunda çalışmalarının çoğu, zeka ile evrim ağacındaki yerleşim arasındaki ilişkinin geliştirilmesine yönelikti.^[10] Romanes, bir organizmanın evrimsel bakış açısı üzerinde ne kadar ilerlerlerse, organizmanın daha yüksek bir işlev düzeyine sahip olma olasılığının o kadar yüksek olacağına inanıyordu.

Ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Romanes, George Romanes ve Isabella Cair Smith'in üç çocuğundan sonuncusuydu. Yakın ve geniş ailesinin çoğunluğu, İskoç Highland kabilelerinin soyundan geliyordu. Babası Rahip George Romanes, Kanada, Kingston'daki Queens College'da profesördü ve ailesi İngiltere'ye dönene kadar yerel üniversitede Yunanca öğretti. Romanes ve eşi Ethel Mary Duncan, 11 Şubat 1879 tarihinde evlendiler. Mutlu bir şekilde evlenen çift birlikte okudu. Romanes'in altı çocuğu için "ideal bir baba" olduğu söylendi. Romanes'in hem annesi hem de babası, çocukluğu boyunca Protestan ve Anglikan Kilisesi'ne dahil oldu. Romanes, Anglikan olarak vaftiz edildi ve ebeveynleri herhangi bir dinle yoğun bir şekilde ilgilenmemesine rağmen, gençliği boyunca Anglikan öğretilerine yoğun bir şekilde dahil oldu.^[11]

Darwin'in Romanes için bir baba figürü olarak görülebileceği tahmin edilmektedir. Darwin, Katolik Kilisesi'nin öğretileriyle aynı fikirde değildi çünkü temel öğretiler, o dönemdeki bilimsel bulgularıyla desteklenmiyordu. Bu, Romanes'in bilinemezciliğe geçişini açıklayabilmektedir.^[11]

Felsefi ve politik görüşleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Romanes, Gonville ve Caius College Cambridge'te okumaya başladığında, "Yüce'nin dünyayı genel yasalarla yönettiği inancıyla bağlantılı olarak değerlendirilen Hıristiyan Duası" konulu bir makale yarışmasına katıldı.^[12] Romanes'in kazanmak için pek umudu yoktu, ancak bu yarışmada birinciliği alarak Burney ödülünü almasına çok şaşırdı. Burney ödülünü kazandıktan sonra Romanes, bilime olan sevgisi ve bağlılığı nedeniyle artık Hristiyanlığa sadık kalamayacağı sonucuna vardı. Bu, Romanes büyürken babasının bir rahip olması nedeniyle kendisi açısından ilginçti. Bu nedenle Romanes, Thoughts on Religion (Din Üzerine Düşünceler) adlı kitabında din ve dine sadakatle bağlı olmak için zihnin tüm yönlerinin nasıl dahil edilmesi gerektiği hakkında büyük ayrıntılara girdi. Tanrı'ya veya Mesih'e adanmak için son derece yüksek bir iradeye sahip olmanız gerektiğine inanıyordu.^[13] Daha önce konuyla ilgili genel olarak A Candid Examination of Theism adlı bir kitap yayımlamıştı ve burada Tanrı'nın varlığının kanıtlarla desteklenmediği sonucuna vardı, ancak bu gerçekle ilgili mutsuzluğunu dile getirdi.^[14]

Evrim üzerine Romanes[değiştir | kaynağı değiştir]

Romanes sık sık evrim konusunu ele aldı. Çoğunlukla Darwinizm'i ve doğal seçilimin rolünü destekledi. Ancak, Darwinci evrimle ilgili üç sorun algıladı:^[15]

1. Doğurganlık açısından doğal türler ile evcilleştirilmiş çeşitler arasındaki fark. [bu problem özellikle evcilleştirilmiş hayvanlardaki değişim analojisini çok sık kullanan Darwin için geçerliydi]
2. Akraba türleri ayırt etmeye hizmet eden yapılar genellikle bilinen herhangi bir faydacı öneme sahip değildir. [taksonomistler bir türü tanımlamak için en görünür ve en az değişebilir özellikleri seçerler, ancak taksonomist için yararlı olmasa da hayatta kalma açısından önemli olan başka farklılıklar olabilir]
3. Serbest geçişin yeni başlayan bir tür bölünmesi üzerindeki bataklık etkisi. [Burada, harmanlanmış kalıtım fikirleriyle Darwin'in en çok kafasını karıştıran soruna dikkat çekmekteydi. Mendel genetiğinin yeniden keşfi ve sürekli varyasyonun temelinde parçacıklı kalıtımın olabileceğini gösteren modern sentezle bu sorun çözüldü. Romanes, Darwin'in kitabının başlığına (Türlerin Kökeni) rağmen, doğal seçilimin türleri nasıl ürettiğini gerçekten göstermediği konusunda keskin bir noktaya değindi. Doğal seçilim, uyum sağlama "makinesi" olabilir, ancak türleri ayırma mekanizması hâlâ söz konusuydu.

Romanes'in buna kendi çözümüne "fizyolojik seçilim" adı verildi. Onun fikri, esas olarak ebeveyn biçimleriyle çaprazlamanın önlenmesinin neden olduğu üreme yeteneğindeki çeşitliliğin, yeni türlerin üretiminde birincil itici güç olduğuydu.^[16] O zamanlar (ve şimdi) çoğunluk görüşü, türlerin bölünmesinde (veya allopatride) coğrafi ayrımın birincil güç olduğu ve ikincil olarak, yeni başlayan türler arasındaki melezlemelerin artan kısırlığı olduğu yönündeydi.

Darwin'den etkilenen Romanes, hem doğal seçilimin hem de kazanılmış özelliklerin kalıtımının savunucusuydu. İkincisi, katı bir seçimci olan Alfred Russel Wallace tarafından reddedildi.^[17] Romanes, Darwinizm'in tanımı konusunda Wallace ile anlaşmazlığa düştü.^[18]

Yayımlanmış eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Charles Darwin öldüğünde Romanes, diğer psikologlar tarafından Darwinist düşünce okuluna yöneltilen eleştirileri ve saldırıları çürütmeye çalışarak Darwin'in teorilerini savundu. Romanes, karşılaştırmalı psikolojiye dayalı bir davranış teorisi geliştirerek Darwin'in evrim ve doğal seçilim teorilerini genişletti. Animal Intelligence'ta Romanes, çeşitli hayvanların bilişsel ve fiziksel işlevleri arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları gösterdi.^[19] Mental Evolution in Animals'ta Romanes, hayvan yaşamıyla ilişkili bilişsel ve fiziksel işlevlerin evrimini resmetti. Romanes, hayvan zekasının davranışsal şartlandırma veya olumlu pekiştirme yoluyla geliştiğine inanıyordu.^[20] Romanes daha sonra insanın bilişsel ve fiziksel işlevlerinin evrimine odaklanan Mental Evolution in Man'i yayımladı.^[21]

1890 yılında Romanes, bilim ve din arasındaki ilişkiyi açıklamaya çalıştığı Darwin, and After Darwin'i yayımladı.^[22] Bu konudaki tüm notları Charles Gore'a bırakıldı. Gore, bu notları Thoughts on Religion'ı hazırlarken kullanmış ve eseri Romanes'in adı altında yayımlamıştı.^[13] The Life and Letters of George Romanes, Romanes'in hayatının yarı otobiyografik bir anlatımını sunmaktaydı.^[4]

Başarıları[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1879: Romanes, Royal Society üyesi seçildi.^[19]
• 1886-1890: Romanes, Edinburgh Üniversitesi'nde profesördü.^[19]
• 1892: Oxford Üniversitesi'nde profesörken Romanes, Romanes Dersleri olarak bilinen bir dizi ders oluşturdu.^[23]
  • Bu dersler hâlen Romanes'in anısına yılda bir kez düzenlenmektedir.
• Romanes ayrıca aşağıdaki kelimeleri ve anlamları oluşturmasıyla da bilinmektedir:
  • Antropomorfizm: Diğer hayvanlara insan benzeri nitelikler atfetme.^[24]
  • Anekdot yöntemi: Hayvan davranışı hakkında veri toplamak için gözlemsel yöntemlerin kullanılması.^[24]
• Bilişsel gelişim için basamaklı merdivenleri geliştirdi.^[24]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Daha fazla okuma[değiştir | kaynağı değiştir]

• Lesch, John E. "The Role of Isolation in Evolution: George J. Romanes and John T. Gulick,," Isis, Cilt 66, sayı 4, Aralık 1975.
• McGrew, Timothy. “A Pilgrim's Regress: George John Romanes and the Search for Rational Faith,” 15 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Christendom Review, Cilt II (2), 2009.
• Morganti, Federico. "Intelligence as the Plasticity of Instinct: George J. Romanes and Darwin's Earthworms," Theortical Biology Forum", Cilt 104, N°.2, 2011.
• Romanlar, Ethel Duncan. The Life and Letters of George John Romanes, Longmans, Green and co., 1896.
• Schwartz, Joel S. "George John Romanes's Defense of Darwinism: The Correspondence of Charles Darwin and His Chief Disciple," Journal of the History of Biology, Cilt 28, Sayı 2, Yaz, 1995.
• Schwartz, Joel S. "Out from Darwin's Shadow: George John Romanes's Efforts to Popularize Science in 'Nineteenth Century' and Other Victorian Periodicals," Victorian Periodicals Review, Cilt 35, Sayı 2, Yaz, 2002.
• Schwartz, Joel S. Darwin's Disciple: George John Romanes, A Life In Letters, Diane Publishing Company, 2010.
• Schultz, D., & Schultz, S. A History of Modern Psychology, Harcourt College Publishers, 2000.
• Tollemache, Lionel A. Mr. Romanes's Catechism, CF Hodgson & Son, 1887.

Yayımlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• The Scientific Evidences of Organic Evolution, Macmillan ve Co., 1882 [1st Pub. 1877].
• Candid Examination of Theism, Trübner & Co., 1878 [Physicus adıyla yayımlanmıştır].
• Animal Intelligence, D. Appleton and Company, 1892 [1st Pub. 1882].
• Mental Evolution in Animals, with a Posthumous Essay on Instinct by Charles Darwin, Kegan Paul, Trench & Co., 1883.
• Jelly-Fish, Star-Fish ve Sea Urchins, İlkel Sinir Sistemleri Üzerine Bir Araştırma Olmak, K. Paul, Trench & Co., 1885.
• Physiological Selection: an Additional Suggestion on the Origin of Species, 23 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Journal of the Linnean Society, Cilt. 19, 1886.
• Mental Evolution in Man, Kegan Paul, Trench & Co., 1888.
• Darwin, and after Darwin, (1892-97, evrim teorisi tarihçileri için önemli bir eser):
  • The Darwinian Theory, Açık Mahkeme Yayın Şirketi, 1910 [1st Pub. 1892].
  • Post-Darwinian Questions: Heredity and Utility, The Open Court Publishing Company, 1906 [1st Pub. 1895].
  • Post-Darwinian Questions: Isolation and Physiological Selection, The Open Court Publishing Company, 1914 [1st Pub. 1897].
• Mind and Motion and Monism, Longmans, Green ve Co., 1895.
• An Examination of Weismanism, The Open Court Publishing Company, 1893 (August Weismann, 19. yüzyılın başında önde gelen evrim kuramcısıydı).
• Thoughts on Religion, Longmans, Green & Co., 1895.
• Essays, Longmans, Green & Co., 1897.

Makaleler[değiştir | kaynağı değiştir]

• "Christian Prayer and General Laws: Being the Burney Prize Essay for the Year 1873," Macmillan & Co., 1874.
• "Fetichism in Animals" Nature, 27 Aralık 1877.
• "Recreation" The Nineteenth Century, Cilt. VI, Temmuz/Aralık 1879.
• "Suicide", Nature, Aralık 1881.
• "American Ants" Nature, 2 Mart 1882.
• "Nature and Thought" The Contemporary Review, Cilt. XLIII, Haziran 1883.
• "Man and Brute," 15 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The North American Review, Cilt. 139, No. 333, Ağustos 1884.
• "Mind in Men and Animals," The North American Review, Mart 1885.
• "Physiological Selection," The Nineteenth Century, Cilt. XXI, Ocak/Haziran 1887.
• "Mental Differences Between Men and Women" The Nineteenth Century, Cilt. XXI, Ocak/Haziran 1887.
• "Concerning Women" Forum, Cilt. IV, 1887.
• "Recent Critics of Darwinism" The Contemporary Review, Cilt. LIII, Ocak/Haziran 1888.
• "Mr. Wallace on Darwinism," The Contemporary Review, Cilt. LVI, Temmuz/Aralık 1889.
• "Weismann's Theory of Heredity," The Contemporary Review, Cilt. LVII, Ocak/Haziran 1890.
• "Mr. A. R. Wallace on Physiological Selection," The Monist, Cilt. ben, numara. 1 Ekim 1890.
• "Origin of Human Faculty" Beyin; Bir Nöroloji Dergisi, Cilt. XII, 1890.
• "The Psychic Life of Micro-Organisms," The Open Court, Cilt. IV, 1890–1891.
• "Aristotle as a Naturalist" The Contemporary Review, Cilt. LIX, Ocak/Haziran 1891.
• "Thought and Language", 15 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bölüm II, The Monist, Cilt. 2, No. 1, Ekim 1891; 3 Nisan 1892.
• "Critical Remarks on Weismannism," The Open Court, Cilt. VII, No. 313, Ağustos 1893.
• "Weismann and Galton," Açık Mahkeme, Cilt. VII, No. 315, Eylül 1893.
• "A Note on Panmixia," The Contemporary Review, Cilt. LXIV, Temmuz/Aralık 1893.
• "Longevity and Death," The Monist, Cilt. V, N°. 2 Ocak 1895.
• "The Darwinism of Darwin, and of the Post-Darwinian Schools," The Monist, Cilt. VI, N°. 1 Ekim 1895.
• "Isolation in Organic Evolution," The Monist, Cilt. VIII, 1898.

Çeşitli[değiştir | kaynağı değiştir]

• Observations on the Locomotor System of Echinodermata, Londra Kraliyet Cemiyeti'nin Felsefi İşlemleri, Cilt. 172, Bölüm III, 1882.
• Darwinism Illustrated: Wood-engravings Explanatory of the Theory of Evolution, The Open Court Publishing Company, 1892.
• A Selection from the Poems of George John Romanes, Longmans, Green & Co., 1896.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• VikiKaynak'ta George Romanes'in çalışmaları
• Catalog of the Papers of George John Romanes, 1867–1927 22 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Archived
• Works by George J. Romanes
• Works by or about George Romanes
• GJ Romanes'ın Şecere, Arka plan ve Çalışmaları 23 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Archived
• Psikografi George John Romanes 22 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Archived
• Seyyahın Gerilemesi, George Romanes
• George Romanes'in hayvanların zekası hakkında anekdotlar derleme prosedürleri 15 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Evrim 9 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Archived Romanes tarafından