Gazimağusa

Gazimağusa
Mağusa /
Αμμόχωστος / Famagusta
Gazimağusa; Mağusa /; Αμμόχωστος / Famagusta
	Lala Mustafa Paşa Camii
	Gazimağusa Gazimağusa'nın Kıbrıs adasındaki konumu
Ülke	de jure Kıbrıs Cumhuriyeti; de facto KKTC
Bölge / İlçe	Mağusa kazası; Gazimağusa İlçesi
İdare
• Belediye Başkanı	Simos Yoannu; Süleyman Uluçay
Nüfus (2011)
• Toplam	40,920
• Kent	50,465
Zaman dilimi	UTC+02.00 (DAS)
• Yaz (YSU)	UTC+03.00 (DAYS)

Gazimağusa ya da Mağusa (Yunanca: Αμμόχωστος Ammohostos), Kıbrıs Adası'nda bir liman kenti. Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Mağusa kazası'nın ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Gazimağusa İlçesi'nin yönetim merkezi.

Mağusa, Akdeniz'in en fazla güçlendirilmiş limanlarından biridir.^{[kaynak belirtilmeli]} Yakındoğu ile Avrupa arasında bir basamak oluşturur.

Mağusa'nın esas gelişimi Lüzinyanlar devrine rastlar. Yakındoğu'dan şehre yerleşenler, kültür ve değerleriyle kent sakinlerine yeni bir güç ve dinamizm kattılar.

2011 nüfus sayımına göre kent, 40.920^[2]^[3] kişilik nüfusa sahiptir.

Doğu Akdeniz Üniversitesi de burada bulunmaktadır. Gazimağusa'nın altın kumsalları dünyanın en iyi bilinen plajları arasındadır. Şehirde her yıl düzenli olarak Gazimağusa Belediyesi ve Doğu Akdeniz Üniversitesi'nce gerçekleştirilen Uluslararası Mağusa Kültür ve Sanat Festivali yapılmaktadır.

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Klasik antik dönemde Mısır Kraliçesi II. Arsinoe'ye atfen şehir "Arsinoe" (Yunanca: Ἀρσινόη) olarak bilinirdi. Strabon tarafından da o isimle bahsedilmiştir. Yunancada ise "kumda saklı" anlamına gelen "Ammohostos" olarak geçmektedir. Bu isim daha sonraki dönemlerde "Famagusta" (Batı dillerinde sıkça Fransızcadaki karşılığı Famagouste ve İtalyancadaki karşılığı Famagosta kullanılmıştır), Türkçede ise "Mağusa" olarak bilinir. 1974 yılında Kıbrıs Türk yönetimi tarafından "gazilik" unvanı verilmiştir. Şehrin eski merkezi altın yıllarında rivayete göre yılın her günü için bir kiliseye sahip olmasından dolayı "365 kiliseli şehir" unvanına sahiptir.

Türkçedeki "Magosa" kullanımı yerlilerin tepkisini çeken yanlış bir kullanımdır.^[4]^[5]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehir ilk olarak MÖ 3. yüzyılda I. Ptoleme tarafından "Arsinoe" adıyla kurulmuştur. MS 647/648 yıllarında Salamis'in Araplar tarafından yağmalanması sonucu şehre buradan gelen göçmenler yerleşti. 1291 yılında Haçlı Seferleri sırasında Akka alınınca oradan göç edenler şehre yerleşti. Halkla birlikte tüccarların da gelmesi sonucu şehir zenginleşip önem kazandı ve Gazimağusa Limanı sayesinde bir ticaret merkezi konumuna geldi. Lüzinyanlar döneminde Kudüs'ü de yöneten Lüzinyan kralları 1372'ye kadar Mağusa'daki St. Nikolas Katedrali'nde taç giydi.^[6] Bu dönemde şehirde pek çok kilise inşa edildi. 1372'de Cenevizliler şehri ele geçirmiş, şehir yapılan anlaşma gereği 1469'a kadar Ceneviz yönetiminde kalmış ve daha sonra Lüzinyanlara geri verilmiştir. Ceneviz döneminde bir askeri bölge olarak kullanılan şehir ticaret merkezi olma özelliğini yitirmiştir.^[7]

Türklere kadar Roma ve Doğu Roma İmparatorluklarının, Latinlerin ve Venediklilerin eline geçen kale II. Selim dönemindeki (1566-1574) Kıbrıs Seferi sırasında 6 Ağustos 1571'de Türk birlikleri tarafından fethedildi. 1878'e dek Türk yönetiminde kalan kale Kıbrıs ile birlikte 1878 yılında İngiliz idaresine bırakıldı.

1960 yılında bağımsızlığını kazanan Kıbrıs Cumhuriyeti'nin önemli turizm beldelerinden biri haline gelen Mağusa, Kıbrıs Harekâtı sırasında Türk birliklerince ele geçirildi. Kent, 1975 yılında ilan edilen Kıbrıs Türk Federe Devleti ve 1983'te kurulan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin önemli liman, turizm ve üniversite eğitimi merkezlerinden biri haline geldi.

Tarihî eserler[değiştir | kaynağı değiştir]

Othello Kalesi, Rumların Aziz George Kilisesi, Latinlerin Aziz George Kilisesi, Gazimağusa Limanı, Lala Mustafa Paşa Camii (Aziz Nicholas Katedrali), Francis Kilisesi, Namık Kemal Zindanı ve Müzesi, Kertikli Hamam, Mağusa Surları, Aziz Barnabas Manastırı, Azize Anna Kilisesi ve Salamis Antik Kenti, Kutup Dede Türbesi.

Kardeş şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Maraş, Kıbrıs

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ KKTC 2011 Nüfus ve Konut Sayımı [TRNC 2011 Population and Housing Census] (PDF), TRNC State Planning Organization, 6 Ağustos 2013, 6 Kasım 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi
^ ^a ^b "KKTC 2011 Nüfus ve Konut Sayımı" (PDF). TRNC State Planning Organization. 17 Aralık 2012. s. 6. 27 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Mart 2014.
^ K.K.T.C. Devlet Planlama Örgütü 17 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 2011 Nüfus Sayımı'na göre. http://www.devplan.org/ 17 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ "Magosa değil! Mağusa!". Gündem Kıbrıs. 22 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2017.
^ "Lefkoşe değil, 'Lefkoşa'; Magosa değil, 'Mağusa'". Kıbrıs. 22 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2017.
^ Hakeri, Bener Hakkı (1992). "Mağusa Kenti Tarihi". Kıbrıs Türk Ansiklopedisi. II. Kıbrıs Gazetesi Yayınları. s. 248.
^ Bir Kentin Öyküsü 5 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Gazimağusa Belediyesi) Erişim tarihi: 20 Haziran 2011
^ ^a ^b ^c Kardeş şehirler 20 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Gazimağusa Belediyesi (KKTC) resmî web sitesi
^ "Kardeş Şehirler". ATAV — Antalya Guide © Copyright 2009 Antalya Tanıtım Vakfı. 24 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2012. |yayımcı= dış bağlantı (yardım)
^ "Kardeş Şehirler - Gazimağusa" (PDF). Antalya Büyükşehir Belediyesinin Resmi Sitesi. 17 Ocak 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2012.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Gazimağusa Belediyesi (KKTC) resmî web sitesi20 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Gazimağusa Turist Rehberi20 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

-->

[1] KKTC 2011 Nüfus ve Konut Sayımı [TRNC 2011 Population and Housing Census] (PDF), TRNC State Planning Organization, 6 Ağustos 2013, 6 Kasım 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi

[kaynak_1-2] "KKTC 2011 Nüfus ve Konut Sayımı" (PDF). TRNC State Planning Organization. 17 Aralık 2012. s. 6. 27 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Mart 2014.

[3] K.K.T.C. Devlet Planlama Örgütü 17 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 2011 Nüfus Sayımı'na göre. http://www.devplan.org/ 17 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[yanlis-4] "Magosa değil! Mağusa!". Gündem Kıbrıs. 22 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2017.

[cemal-5] "Lefkoşe değil, 'Lefkoşa'; Magosa değil, 'Mağusa'". Kıbrıs. 22 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2017.

[KTAtarih-6] Hakeri, Bener Hakkı (1992). "Mağusa Kenti Tarihi". Kıbrıs Türk Ansiklopedisi. II. Kıbrıs Gazetesi Yayınları. s. 248.

[7] Bir Kentin Öyküsü 5 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Gazimağusa Belediyesi) Erişim tarihi: 20 Haziran 2011

[gmbelediyesi-8] Kardeş şehirler 20 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Gazimağusa Belediyesi (KKTC) resmî web sitesi

[AntalyaKŞ-9] "Kardeş Şehirler". ATAV — Antalya Guide © Copyright 2009 Antalya Tanıtım Vakfı. 24 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2012. |yayımcı= dış bağlantı (yardım)

[10] "Kardeş Şehirler - Gazimağusa" (PDF). Antalya Büyükşehir Belediyesinin Resmi Sitesi. 17 Ocak 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2012.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

g t d Gazimağusa'nın mahalle ve köyleri
Mahalleler	Anadolu Baykal Canbolat Çanakkale Dumlupınar Harika Karakol Lala Mustafa Paşa Namık Kemal Pertev Paşa Piyale Paşa Sakarya Suriçi Zafer
Köyler	Kapalı Maraş Mutluyaka Tuzla

g t d Kıbrıs Cumhuriyeti'nin belediyeleri
Lefkoşa kazası	Aydemet Çeri Dali Değirmenlik Eylence Geri Güzelyurt İncirli Laçça Lakadamya Lefkoşa Strovolos
Limasol kazası	Aşağı Binatlı Aya Tanaş İpsona Limasol Mesavitonya Yermasoya
Larnaka kazası	Aradip Kiracıköy Mormenekşe-Menevi Larnaka Lefkara Livadiya
Mağusa kazası	Akdoğan Aya Napa Derinya Mağusa Geçitkale Paralimni Sotira Tatlısu
Baf kazası	Baf Peya Poli Yeroşibu
Girne kazası	Alsancak Girne Lapta
Ayrıca bakınız: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin şehirleri

g t d Mağusa kazası
Yerleşim birimleri	Güvercinlik • Düzce • Gaziköy • Aya Napa • Sipahi • Topçuköy • Yeşilköy • Ergenekon • Zeybekköy • Aygün • Altınova • Yarköy • Agios Nikolaos • Agios Nikolaos, SBA • Yeniboğaziçi • Avtepe • Çayırova • Tatlısu • Atlılar • Aslanköy • Ardahan • Kuzucuk • Arıdamı • Paşaköy • Kurtuluş • Avgorou • Boğaz • Kaplıca • Derinya • Tuzla • Yedikonuk • Gazimağusa • Mersinlik • Frenaros • Korkuteli • Mehmetçik • Kaleburnu • Kalecik • Genagra • Gerani • Yeni Erenköy • Goufes • Gypsou • Kalopsida • Serdarlı • Gönendere • Esenköy • Kumyalı • Büyükkonuk • Türkmenköy • Görneç • Kuruova • Köprülü • Kilitkaya • Boğaziçi • Geçitkale • Ziyamet • Mormenekşe • Liopetri • Sazlıköy • Akdoğan • Boltaşlı • İncirli • Ağıllar • Muratağa • Ulukışla • Adaçay • Mallıdağ • Yıldırım • Boğaztepe • Kurudere • Taşlıca • Ergazi • Paralimni • Tuzluca • Alaniçi • Bahçeler • Çınarlı • Balalan • Sütlüce • Pirhan • Dipkarpaz • Sandallar • İnönü • Sotira • Ötüken • Turunçlu • Mutluyaka • Sınırüstü • Pamuklu • İskele • Tirmen • Maraş • Gelincik • Derince • Vadili • Pınarlı
Ayrıca bakınız: Kıbrıs Cumhuriyeti'nin kazaları

Gazimagosa nedir?, Gazimagosa anlamı nedir?, Gazimagosa ne demektir?