Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. Maddeyi, Vikipedi standartlarına uygun biçimde düzenleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. Gerekli düzenleme yapılmadan bu şablon kaldırılmamalıdır. (Haziran 2011)

Garanti Galeri (GG) tasarım, mimarlık ve şehircilik konularına eğilen İstanbul merkezli bir kültür kurumuydu. GG sergiler, konuşmalar, konferanslar, atölyeler, yayınlar aracılığıyla faaliyet gösterdiği alanlarda kent ve ülke genelinde var olan büyük bir boşluğu doldurdu. Steven Holl, Zaha Hadid, Archigram, Hella Jongerius, Konstantin Grcic, Ezri Tarazi, Yossi Lemel gibi uluslararası tanınırlığa sahip mimar ve tasarımcıların işlerine Türkiye'de ilk defa GG ev sahipliği yaptı.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

GG 2003 yılında Garanti Bankası'nın desteğiyle kuruldu. Ağustos 2008'e kadar İstiklal Caddesi üzerinde yer alan 70m2'lik mekânında otuz bir sergi düzenledi. Etkin olduğu süre boyunca Bülent Tanju, Uğur Tanyeli, Han Tümertekin, Alpay Er, Semra Öndeş ve onursal üye Bülent Erkmen ile Sibel Asna'dan oluşan bir danışma kurulunun katkısıyla programlarına şekil verdi. 2003-2005 yılları arasında Münevver Eminoğlu, 2005-2010 yılları arasında Pelin Derviş tarafından yönetildi. GG, 2008 yılı itibarıyla yurtdışı sergileri, arşiv, kütüphane ve yayınlara yoğunlaşan çalışmalarını 2010 yılında Platform Garanti Güncel Sanat Merkezi ve Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi (OBAAM) ile Garanti Kültür A.Ş. çatısı altında birleşerek oluşturulan yeni kurum, SALT'a devretti.^[1]

Sergiler, etkinlikler, atölyeler[değiştir | kaynağı değiştir]

GG'deki sergiler, tasarımın tüm türlerini bileşenleriyle birlikte araştırmayı ve tartışma konuları olarak ortaya koymayı amaçlıyordu. Mimarlığı Tersten Giymek, Rural Studio: Mimarlıkta Sınıraşımı ve Muğlaklık sergisi Auburn Üniversitesi uygulamalı mimarlık atölyesi Rural Studio öğrencilerinin Hale County, Alabama'da yoksulluk sınırının çok altında yaşayan müşterilerle deneyimlerini aktararak mimarlıkta toplumsal sorumluluk kavramını sorguladı. Aykut Köksal'ın küratörlüğünde gerçekleşen Sesmekân: Çağdaş Müzikte Mekânsal Çalışmalar^[2] sergisinde 1950 sonrası mekânsal müzik üretiminden seçilen örnekler; çizim, metin, icraların video kayıtları ve müzikler üzerine yapılmış video çalışmaları aracılığıyla sunuldu.^[3] Bu sergi kapsamında Türkiye'de ilk kez mekânsal müzik yapıtlarının seslendirildiği bir konser düzenlendi. GG, OBAAM ile işbirliği içinde yürüttüğü bir projede Cumhuriyet Dönemi Türkiye'sinin en özgün ve muhalif duruşlarından birine sahip olan Turgut Cansever'in entelektüel ve mimari serüvenini iki sergi ve bir kitapla işledi. Uğur Tanyeli ve Atilla Yücel'in yönetiminde yürütülen çalışma Türkiye'de arşiv belgesi niteliğinde malzemeye dayanarak bir mimar üzerine hazırlanan ilk retrospektif sergiydi.^[4]

GG'nin tasarım alanında tartışmaya açtığı konuların çeşitliliği dijital dünyaya da uzanmaktaydı. Project MUTEN İstanbul, dijital mimarlığın öncülerinden KOL/MAC mimarlık ofisinin Galataport bölgesi için önerdiği şehir tasarımını sergiliyordu.^[5] Ağ bilgisi ve stratejilere dayanan tasarım, bölge üzerinde süregelen tartışmalardaki çelişki ve kısırdöngüyü göz önünde bulunduran farklı ve üretken bir senaryoydu. Project MUTEN'i takiben GG'de yer verilen deneysel çalışmaların sayısı arttı, içeriği çeşitlendi. Claudia Pasquero, Marco Poletto ve Nilüfer Kozikoğlu'nun yürüttüğü uzun soluklu Lifli Strüktürler projesinin bir aşaması olan Strüktürel Mantığı Araştırmak: Lifli Oda alışık olunan haliyle bir tasarım ürününü değil, tasarım araştırması sürecindeki bir evreyi sergiliyordu.^[6] Dokunmuş içi boş liflerden oluşan bire bir ölçekli prototip, bir ay sonra liflere beton dökülmesi ve betonun donması evrelerinden geçerek zaman içinde gelişti. Marcos Novak'ın küratörlüğünü ve tasarımı üstlendiği Türbülanslı Topolojiler sergisi ise biçimsel bir ilke ve küresel metropolün bir koşulu olarak türbülans kavramını ele alıyordu. Novak, akımların, bağlantıların, ilişkilerin, ağların ve tabakaların türbülanslı topolojilerini yüksek teknolojiyle üretilmiş narin heykeller ve ziyaretçilerin kendi vücutları ile meydana getirdiği fiziksel ses ve görüntülere dönüşen sanal bir ortam aracılığıyla inceliyordu. Türbülanslı Topolojiler, İstanbul'daki serginin ardından 11.^[7] Venedik Mimarlık Bienali'yle eşzamanlı olarak Palazzetto Tito'da (Fondazione Bevilacqua La Masa, 2008) ve küratörlüğünü Aaron Betsky'nin üstlendiği Confines isimli retrospektif sergi kapsamında IVAM'da (Institut Valencià d'Art Modern, 2009) sergilendi.

GG hazırladığı tüm sergilerin içeriğini konuşma, konferans, panel, atölye gibi etkinliklerle destekleyerek tartışma ve üretim ortamı yaratmayı hedefledi. Bunların en uç örneği Hackers and Haute Couture Heretics: Moda Atölyeleri'ydi. Otto von Busch'un küratörlüğünü yaptığı sergi, “hack”leme (haklama), “shopdrop”lama (dükkânlara sanatsal işler bırakma) ve zanaatçı (craftivism) uygulamalarını modanın kıyılarında kullanılan taktikler olarak araştırıyordu. Busch, serginin sürdüğü altı hafta boyunca her gün moda sistemi içinde yeni çalışma yöntemleri öneren sanatçı ve tasarımcılarla atölye çalışmaları yürüttü. Atölyelerin amacı çeşitli ufak ve pratik müdahale ve bakış açıları yaratıp, modaya bir fenomen olarak bakmanın yanında, onu değiştirilebilecek bir malzeme olarak algılamayı sağlamaktı.

Becoming Istanbul / İstanbullaşmak GG'nin sergi içeriği üzerinden sergileme yöntemini de tartışarak yola çıktığı, günümüzde SALT'a devrettiği uzun soluklu bir araştırma ve yayınlar projesidir. Sergi için, İstanbul'la ilgili süregelen değişim-dönüşüm tartışmalarına eşlik eden basmakalıp bilgi ve klişe yorumlara meydan okumanın aracı olacak bir interaktif veritabanı meydana getirildi. Kentin güncel hâllerini yansıtan sanatçı videoları, fotoğraf serileri, mimari projeler, televizyon haberleri ve karikatürlerden oluşan içeriğiyle veritabanı, sergilendiği mekânların duvarlarına dev boyutlarda yansıtılıyor, kullanıcılar sisteme bağlı fareler aracılığıyla veritabanını kendi ilgileri doğrultusunda tarıyordu. Becoming Istanbul Frankfurt'taki Alman Mimarlık Müzesi (DAM, 2008), Berlin'deki Alman Mimarlık Merkezi (DAZ, 2009) ve Al Manama'daki Al Riwaq Galeri'de (2009) sergilendi. Sergi küratörleri Pelin Derviş, Bülent Tanju ve Uğur Tanyeli 2008'de İngilizce ve Almanca dillerinde yayımlanan çok yazarlı sözlük Becoming Istanbul'un editörlüğünü de üstlendiler. Kitap 2009 yılında İstanbullaşmak: Olgular, Sorunsallar, Metaforlar adıyla Türkçe olarak basıldı. Aynı yıl Meriç Öner'in editörlüğünü üstlendiği ve Oğuz Meriç'in hava fotoğrafları üzerine söyleşilerden oluşan Tracing Istanbul [from the air], ardından Pelin Derviş ve Meriç Öner'in editörlüğünde çok sayıda akademisyen ve uzmanın görüş ve araştırmalarını haritalar, şemalar ve metinler aracılığıyla bir araya getiren Mapping Istanbul isimli kitapları yayımlandı. Sergi, İstanbullaşmak adıyla Eylül-Aralık 2011 süresince SALT Beyoğlu'nda izlenebilir.

İnteraktif veritabanının İnternet versiyonuna http://database.becomingistanbul.org 19 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. adresinden ulaşılabilir.

Yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

2005 ile 2010 yılları arasında GG, sergi yıllıklarının yanı sıra sergi ve diğer projeler kapsamında kitaplar yayımladı.

GG 2003-2004 24 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Garanti Galeri 2005, İstanbul, ISBN 978-975-93692-9-3

GG 2005 24 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Garanti Galeri 2006, İstanbul, ISBN 975-98125-7-6

GG 2006 24 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Garanti Galeri 2007, İstanbul, ISBN 975-9944-5518-5-4

GG 2007-2008 24 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Garanti Galeri 2009, İstanbul, ISBN 978-9944-731-10-2

Turgut Cansever Düşünce Adamı ve Mimar 24 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Uğur Tanyeli, Atilla Yücel, Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi ve Garanti Galeri 2007, İstanbul, ISBN 978-9944-5518-3-0

Mimarlığın Aktörleri Türkiye 1900-2000 24 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Uğur Tanyeli, Garanti Galeri 2007, İstanbul, ISBN 978-9944-5518-4-7

Becoming Istanbul: An Encyclopedia 24 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Editör: Pelin Derviş, Bülent Tanju, Uğur Tanyeli, Garanti Galeri 2008, İstanbul, ISBN 978-9944-731-06-5

Becoming Istanbul: Eine Enzyklopadie 24 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Editör: Pelin Derviş, Bülent Tanju, Uğur Tanyeli, Garanti Galeri 2008, İstanbul ISBN 978-9944-731-07-2

İstanbullaşmak: Olgular, Sorunsallar, Metaforlar 24 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Editör: Pelin Derviş, Bülent Tanju, Uğur Tanyeli, Garanti Galeri 2009, İstanbul, ISBN 978-9944-731-11-9

Tracing Istanbul [from the air] 24 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Fotoğraflar: Oğuz Meriç, Editör: Meriç Öner, Garanti Galeri 2009, İstanbul, ISBN 978-9944-731-15-7

Mapping Istanbul 24 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Editör: Pelin Derviş, Meriç Öner, Harita Tasarımı: Superpool, Garanti Galeri 2009, İstanbul, ISBN 978-9944-731-16-4

İSTANBUL PARA-DOKSA / Kent ve Mimarlık Üzerine Konuşmalar, Boğaçhan Dündaralp, Aslı Kıyak İngin, Nilüfer Kozikoğlu 24 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Editör: Pelin Derviş, Garanti Galeri 2010, İstanbul, ISBN 978-9944-731-21-8

Disiplinlerötesi Konferans Dizisi[değiştir | kaynağı değiştir]

GG, 2008-2009 yıllarında Platform Garanti ile birlikte on iki oturumluk “Disiplinlerötesi Konferans Dizisi”ni düzenledi. Konferanslar GG ve Platform Garanti'nin içine girdiği birleşme ve değişim sürecinde ufuktaki yeni kurumun hedeflediği disiplinleri aşan üretim ortamını tartışmaya açmayı amaçlıyordu. Sırayla konferansa katılanlar Marcos Novak, Marie-Ange Brayer, Peter Taylor, Fiona Raby, George Legrady, Hans Ulrich Obrist, Charles Waldheim, Nikolaus Hirsch, Peter Cook, Gijs van Oenen, Ciro Najle ve Trevor Paglen'di.

Türkiye Mimarlık ve Tasarım Arşivi[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye Mimarlık ve Tasarım Arşivi (TMTA) Türkiye'nin mimarlık ve tasarım alanındaki tarihsel sürecini ortaya koyma amacıyla GG ve Platform Garanti'nin ortak girişimi olarak Gökhan Karakuş'un danışmanlığında 2008 yılında çalışmalarına başladı. TMTA mimarlık ve tasarımı birbirini bütünleyen iki ana etmen, ortak bir pratiğin iki farklı paydası olarak ele alır. Arşivleme çalışması araştırma metodolojisi açısından mimarlık ve tasarım alanlarında iki farklı yöntem izler. Mimarlık alanındaki araştırma Cengiz Bektaş, Utarit İzgi, Turgut Cansever 21 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Sedad Hakkı Eldem ve Kemali Söylemezoğlu'nun aralarında bulunduğu ‘kıdemli mimarlar'la başladı. Mimarların arşivleri sayısallaştırılarak ve kataloglanarak arşiv bünyesine katıldı. Tasarım alanında tercih edilen kronolojik çalışma yöntemi doğrultusunda, 1950'lerin KareMetal Grubu'dan başlamak üzere Koz Ailesi (MPD), Yıldırım Kocacıklıoğlu (INTERNO), Aziz Sarıyer 2 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Derin) ve Yılmaz Zenger 12 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.'in kişisel ve kurumsal üretimlerine ait görseller dijitalleştirildi ve kataloglandı. TMTA'da üç yıllık aktif araştırma süreci içinde 20,000'in üzerinde dijital imaj ve 4,000'in üzerinde fiziksel malzeme toplandı. 2010 yılından beri SALT bünyesinde çalışmalarına devam eden TMTA'nın 2012 yılı içerisinde araştırmacılara açılması planlanıyor.

Kütüphane[değiştir | kaynağı değiştir]

GG düzenlediği sergi ve etkinlikler için gerekli araştırmaları desteklemek amacıyla kurduğu mütevazı kütüphaneyi 2007 yılıyla birlikte geliştirmeye başladı. 2008 yılında Platform Garanti kütüphanesiyle birleşti. Mimarlık, tasarım ve şehircilik alanlarına katkı sağlayacak çok çeşitli disiplinlerin klasikleşmiş ve güncel yayınlarını kütüphaneye dâhil etmek için araştırma temelli ciddi bir yatırım gerçekleştiriliyor. Kamu kullanımına açık olan kütüphane, 22 Kasım 2011 tarihinden bu yana SALT Galata'da, SALT Araştırma bünyesinde hizmet veriyor.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi [1]
• Platform Garanti Güncel Sanat Merkezi [2] 8 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• SALT [3] 2 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.