Çizgi romanın gümüş çağı

Çizgi romanın gümüş çağı, Amerikan çizgi romancılığında özellikle süper kahraman temasında sanatsal ve ticari olarak ilerlemenin kaydedildiği, 1950'lerin ortasından 1970'lerin ilk yıllarına kadar uzanan bir dönemi kapsar. Gümüş Çağ yaklaşık olarak 1956-1970 tarihlerini kapsayacak şekilde Tunç ile Modern Çağ arasındaki ara dönem olarak kabul edilir.^[1]

Gümüş çağ'da, özellikle süper kahramanların karakterleri detaylandırılmış ve geliştirilmiştir. Maceralarda bilimkurgu öğelerine sıklıkla rastlanır. Ancak en önemli unsur, süper kahramanların daha "insansı" oluşları ve sorunlarının da bu yönde işlenmesidir. Gümüş Çağ'da başlayan bu konsept günümüzde de devam etmektedir ve karakterlerin süper güçleri ile sürdürdükleri maceralar kadar hayatta karşılaşılabilinecek olağan sorunlar konusu da işlenmektedir.

Terimin kaynağı[değiştir | kaynağı değiştir]

Çizgi roman tarihçisi ve film yapımcısı “Michael Uslan”, "Gümüş Çağı" teriminin, Justice League of America serisinin Şubat 1966'da yayınlanan 42. sayısının okuyucu mektup bölümünde yer alan bir okuyucu mektubuna dayandığını belirtmektedir.^[2] Okuyucu “Scott Taylor” mektubunda "Eğer siz Altın Çağ'dan kahramanları geri getirmeye devam ederseniz, 20 yıl sonra insanlar bu döneme Gümüş Altmışlar diyecek!" yazmıştır.^[2] Elbette olimpiyatlardaki gibi altın - gümüş - bronz sıralaması kastedilmiştir. Uslan bu terimin geniş kitlelerce benimsendiğini eklemiştir.^[2]

Gümüş Çağ'ın başlamasına yol açan olaylar[değiştir | kaynağı değiştir]

İkinci Dünya Savaşı dönemini kapsayan 1930'ların başı 1940'ların sonunda Çizgi romanda altın çağ olarak kabul edilen dönemde çizgi romanlar ucuz ve gerçek dünyadan kaçışı sağlayan eğlence olarak tercih edilmiştir. Büyük süper kahraman serileri kahramanları Süperman, Batman, Wonder Woman, Kaptan Marvel ve Kaptan Amerika bu dönemde oluşturulmuştur. II. Dünya Savaşı'nın bitmesini takiben, Altın Çağın “Atom dönemi” olarak adlandırılan 1949-1956 yılları arasında süper kahramanlar hakkındaki çizgi romanların popülerliği ve satışı azalmış, korku, suç ve romantizm üzerine yazılan çizgi roman pazarının payı büyümüştür.^[3] 1954 yılında Alman-Amerikan psikiyatrist “Dr. Fredric Wertham”'ın yazdığı “Seduction of the Innocent” kitabı çizgi roman yayıncılık dünyasını sarsmıştır. Kitap suç ve gagsterlerle dolu çizgi romanları okuyan çocukların benzer davranışlara teşvik edildiğini belirtmiştir. Toplumun tepkilerinde ve Birleşik Devletler senatosunda dile getirilen reşit olmayan gençlerin işlediği suçların kaynaklarından birinin de çizgi romanlar olduğuna dair görüşlere bu kitap kaynak gösterilmiştir.^[4]

26 Ekim 1954 tarihinde yayıncılar çizgi içeriği düzenlemek için “Comics Code Authority (CCA)”'yı kurmuşlardır. Kurum çizgi roman konuları ve içeriğiyle ilgili yönetmelik niteliğinde kanun düzenlemiştir.^[5] Bu yönetmeliğin maddelerinde çizgi romanlarda kan, cinselliğe dair söylemler ve görüntüler, otoriteye karşı çıkış ve karşıt diğer görüşler yasaklandı. Bu durum, diğer sinema ve televizyon yapımlarında olduğu gibi çizgi romanlarda da pek çok tarzın yayınlanmasını zorlaştırmış, dolayısı ile anlatım değişmiş ve hikâyelere yeni bir yön verilmiştir.^[6]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Gümüş Çağ'ın başlangıcı ve sonu çizgi roman dünyasına dair tartışmalara dayanır. Ancak başlangıcının tam tarihinin “DC Comics” yayın firması tarafından 4 Ekim 1956'da yayımlanan “Showcase #4”ün modern versiyonu olan Flashın çıkması ile başladığı görüşü genel kabul görür. “Julius Schwartz” editörlüğündeki bu yeni Flash, bilimkurgu öğelerini de kullanarak yeniden kurgulanan pek çok eski süper kahramanların ilki olmuştur.^[7] Diğerlerinin arasında “Green Lantern”, “Atom” ve “Hawkman” de vardır. DC'nin bu dönemde çıkarttığı bir diğer oluşum da en popüler karakterlerin beraber yaşadığı maceraların anlatıldığı “Justice League of America” 'dır.^[8]^[9]

Bu serilerin başarısı, CCA kısıtlamaları altında da olsa DC Comics'e yeni alanlar üretebileceğini gösterdi. Sonuçta endüstriye gelen bu yeni hava satışların da artmasına neden oldu.^[10]

“Marvel Comics” çizgi roman yayın şirketinin yükselişi de Gümüş Çağ'da olmuştur. Yazar - editör “Stan Lee” ve çizer-yardımcı yazar “Jack Kirby” ile “Steve Ditko” liderliğindeki Marvel, daha ince işlenmiş karakterler ve hikâyelerdeki dinamizm ile başarılı olmuştur.^[7] Bu dönemde Marvel'in en meşhur karakteri ise Spider-Man olmuştur. Kayda değer diğer kahramanların içinde adı öne çıkanlar ise Fantastic Four, Hulk, Iron Man, Thor, Daredevil, X-Men ve Marvel'in büyük kahramanlarından oluşturduğu grup olan Avengers sayılabilir. Bu yükselişin ardından “DC Comics”, Marvel'in bazı fikirlerini ve karakterlerini kendi bünyesinde uyarlamaya başlamıştır.^[11]

Süper kahramanların dirilişi o kadar büyük ilgi uyandırdı ve ticari başarı elde etti ki, bünyelerinde süper kahraman barındırmayan “Archie Comics”, “Charlton Comics” ve “Dell Comics” gibi firmalar da kendi süper kahramanlarını yarattılar. Ancak DC ve Marvel kadar popülarite yaratamadılar. “Tower Comics” bu konuda bir istisna sayılabilir. “Wally Wood” önderliğinde çıkan “T.H.U.N.D.E.R. Agents” serileri büyük ilgi görse de kısa sürede yayın hayatına son verildi. Ayrıca, çizgi romanlarla büyüyen ve çizim yeteneklerini de akademik eğitimlerle geliştiren yeni nesil çizerler, çizgi romanlara yeni sanat akımlarını da yansıttılar. Örnek olarak “Neal Adams” ve Jim “Steranko” verilebilir.^[12]^[13]

Bu dönem ticari olarak zirveye Batman'in 1966-1968 yılları arasında yapılan televizyon dizileri ile ulaşmıştır. Bu dizi çigi romanlara olan ilgiyi arttırdı, ancak diğer yandan sanatsal açıdan sığlığı ile halkın çizgi roman sanatını hor görmesine neden oldu. Yeraltı çizgi romanları da Gümüş Çağ içinde, 60'lı yıllarda ilk çıkışlarını yaptılar. Ancak gerek sanatsal duruşlarının, gerekse de pazarlama yöntemlerinin ana akımdan çok farklı olması nedeni ile genelde çizgi roman dünyasında ayrı bir akım olarak nitelendirildiler.

Gümüş Çağ'ın sonu[değiştir | kaynağı değiştir]

Gümüş Çağ'ın sona erişinin aşağıda listelenen olaylar ile olduğu varsayılır, kesin tarih yoktur:

Jack Kirby'nin DC Comics'te “Fourth World” serilerini yayınlamak için Marvel Comics'ten 1970'te ayrılması.
DC 'de Süperman serisinin uzun süreden beri editörlüğünü yapan “Mort Weisinger” 'ın emekli olması. Bu olaydan sonra Süperman ekibine birden fazla editör atanmıştır; “Julius Schwartz”,“ Murray Boltinoff”, “E. Nelson Bridwell”, “Mike Sekowsky” ve “Jack Kirby” bunların arasındadır.
1970'lerin ilk yıllarında daha karanlık süper kahraman hikâyelerinin çıkışı. Bu dönemde Batman kökenlerine geri dönmüştür ve “Dennis O'Neil” ile “Neal Adams” Green Lantern/Green Arrow 'un şehir temalı hikâyelerine başlamıştır.
1971'de Comics Code'un ilk güncellenmesi. ‘Ghost Raider’ ve ‘Tomb of dracula’ gibi korku temalı hikâyelerin çıkışı ve önceden kaleme alınmayan konuların irdelenmeye başlaması.
“Amazing Spider-Man #121”, 1973 ("The Night Gwen Stacy Died") 'da “Peter Parker”'ın sevgilisi “Gwen Stacy”'nin öldürülmesi.
1975'te sonraki yılları domine edecek olan yeni X-Men 'in çıkışı; “Giant-Size X-Men #1”.

Sonraki dönemler[değiştir | kaynağı değiştir]

Korku ve fantezi temalı serilerin (DC: 'House Of Mystery', 'House of secrets', 'Ghosts','Witching Hour', 'Unexpected', Marvel: 'Crypt of Shadows', 'Vault of Evil', 'Dead of Night','Chamber of Chills' ve Warren ile Charlton'ın gizem temalı serileri gibi) hakim olduğu kısa bir süreden sonra, süper kahramanların üçüncü dönemi (genellikle Bronz Çağ adı verilir) başladı; bu dönemde öne çıkan yazarlar arasında Steve Englehart, Mike Friedrich, Steve Gerber, Don McGregor, Doug Moench ve Len Wein, çizerler arasında da Rich Buckler, Marshall Rogers, P. Craig Russell ve Bernie Wrightson sayılabilir.

Sonraki çağ ise genellikle çizgi romanın Modern Çağı olarak adlandırılır. Ancak “Batman: The Dark Knight Returns” (Frank Miller) ve Watchmen (Dave Gibbons) gibi karanlık temalı çizgi romanlar yüzünden çizgi romanın “Karanlık Çağı” olarak isimlendirildiği de görülmüştür. Scott McCloud tarafından çizgi romanların Demir Çağı ve çizgi romanların Elmas Çağı isimleri de önerilmiştir.

"Neo-silver" deyimi, (IGN yazarı Peter Sanderson) Astro City (Kurt Busiek) gibi nazaran daha aydınlık, daha edebi kaygı taşıyan çizgi romanları tanımlamak için de kullanılır.

Şubat 2007 'de özellikle DC Comics için çizgi roman okurları tarafından İkinci Gümüş Çağ olarak isimlendirilmeye başlanmıştır; ana nedeni ilk Gümüş Çağ'da yaygın olan pek çok tasarının yeniden ele alınmış olmasıdır.^[14]^[15]

Kapaklar ve dizayn[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk sayfanın (diğer adı ile splash page) ikinci bir kapak olarak kullanılması yaygındır. Kitabın içeriğine dair kısa bir özet olarak düşünülebilir. Pek çok hikâye ikinci sayfadan başlar.

DC kapaklarında çağ genelinde konuşma balonları görülür. Marvel ise konuşma balonlarını ancak çağın sonuna doğru kapaklarda kullanmıştır. Günümüzde ise bu kullanımın modası geçmiştir nadiren kullanılır.

Gümüş Çağ sanatçıları[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu dönemde özellikle Marvel 'de sanatçılar co-plotter olarak hikâyenin oluşumunda büyük rol üstlenmiştir.^[16]

Editörler[değiştir | kaynağı değiştir]

Dick Giordano
Stan Lee
Jack Schiff
Julius Schwartz
Mort Weisinger

Yazarlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Otto Binder
John Broome
Arnold Drake
Gary Friedrich
Joe Gill
Archie Goodwin
Edmond Hamilton
Bob Haney
Robert Kanigher
Stan Lee
Dennis O'Neil
Jerry Siegel
Jim Steranko
Roy Thomas
Marv Wolfman

Çizerler[değiştir | kaynağı değiştir]

Neal Adams
Murphy Anderson
Jim Aparo
Dick Ayers
Wayne Boring
John Buscema
Sal Buscema
Nick Cardy
Gene Colan
Dan DeCarlo
Steve Ditko
Ramona Fradon
Stanley Goldberg
Don Heck
Carmine Infantino
Gil Kane
Jack Kirby
Joe Kubert
Sheldon Moldoff
Jim Mooney
John Romita, Sr.
Mike Sekowsky
John Severin
Marie Severin
Jim Steranko
Curt Swan
Herb Trimpe
George Tuska
Wally Wood

Çiniciler[değiştir | kaynağı değiştir]

Jack Abel
Dan Adkins
Murphy Anderson
Dick Ayers
Vince Colletta
Joe Giella
Sid Greene
George Klein
Paul Reinman
George Roussos
Joe Sinnott
Chic Stone

Gümüş Çağ'ın önemli çizgi romanları[değiştir | kaynağı değiştir]

DC Comics^[17]^[18]^[19]

İsim	Sayı	Yayıncı	Açıklama
Adventure Comics	247	DC Comics	Superboy, Legion of Super-Heroes ile tanışır.
Brave and the Bold	28	DC Comics	Justice League of America 'nın ilk görünüşü.
Detective Comics	225	DC Comics	Martian Manhunter 'ın ilk görünüşü.
Detective Comics	327	DC Comics	Batman hikâyeleri revizyonu başlangıcı
Detective Comics	359	DC Comics	Yeni Batgirl
Doom Patrol	121	DC Comics	Tüm takım ölür, Çizgi roman tarihinde bir ilk.
Flash	123	DC Comics	Barry Allen, Altın Çağ Flash'ı ile tanışır.
House of Secrets	92	DC Comics	Swamp Thing 'in ilk görünüşü.
Justice League of America	1	DC Comics	İlk sayı.
Our Army at War	81	DC Comics	Sgt. Rock 'ın ilk görünüşü.
Showcase	4	DC Comics	Barry Allen 'in Flash olarak ilk görünüşü.
Showcase	9	DC Comics	Lois Lane kendi maceralarına başlar.
Showcase	22	DC Comics	Gümüş Çağ Green Lantern'in ilk görünüşü.
Showcase	34	DC Comics	Ray Palmer 'in Atom olarak ilk görünüşü.
Superman	233	DC Comics	Clark Kent televizyon röportajcısı olur.
Superman’s Pal Jimmy Olsen	1	DC Comics	Jimmy Olsen kendi serilerine başlar.
World’s Finest Comics	71	DC Comics	Batman ve Superman birbirlerinin gizli kimliklerini öğrenir.

Marvel Comics.^[20]^[21]

İsim	Sayı	Yayıncı	Açıklama
Amazing Fantasy	15	Marvel	Spider-Man 'in ilk görünüşü.
Amazing Spider-Man	1	Marvel	Spider-Man tek başına maceralarına başlar.
Amazing Spider-Man	3	Marvel	Dr. Octopus 'un ilk görünüşü.
Amazing Spider-Man	14	Marvel	Green Goblin 'in ilk görünüşü.
Amazing Spider-Man	39	Marvel	Green Goblin Spider-Man'in maskesini çıkartır.
Amazing Spider-Man	50	Marvel	Kingpin 'in ilk görünüşü.
Avengers	4	Marvel	Captain America 'nın ilk Gümüş Çağ görünüşü.
Daredevil	1	Marvel	Daredevil 'in ilk görünüşü.
Fantastic Four	1	Marvel	FF 'nin ilk görünüşü.
Fantastic Four	4	Marvel	Gümüş Çağ Sub-Mariner' ın ilk görünüşü.
Fantastic Four	5	Marvel	Dr. Doom 'un ilk görünüşü.
Fantastic Four	48	Marvel	Silver Surfer 'ın ilk görünüşü.
Fantastic Four	52	Marvel	Black Panther 'in ilk görünüşü.
Hulk	1	Marvel	Hulk'un ilk görünüşü.
Journey Into Mystery	83	Marvel	Thor 'un ilk görünüşü.
Marvel Super-Heroes	12	Marvel	Captain Marvel 'ın ilk görünüşü.
Nick Fury, Agent of S. H.I.E.L. D.	1	Marvel	Jim Steranko çalışması
Strange Tales	110	Marvel	Dr. Strange 'in ilk görünüşü.
Strange Tales	135	Marvel	Nick Fury asıl karakter olur.
Tales of Suspense	39	Marvel	Iron Man 'in ilk görünüşü.
Tales of Suspense	59	Marvel	Captain America ve Iron Man kendi serilerine başlar.
Tales to Astonish	27	Marvel	Hank Pym 'in ilk görünüşü.
X-Men	1	Marvel	X-Men 'in ilk görünüşü.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Reynolds, Richard. Super Heroes: A Modern Mythology (1994), Mississippi Üniversitesi Yayınları . s.8-9 ISBN 0-87805-694-7
^ ^a ^b ^c Alter Ego bölüm. 3, 54.sayı (Kasım 2005), syf. 79
^ [1] 22 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. John Petty:A Brief History of Comic Books- 09 Nisan 2012 'da erişilmiştir.(İngilizce)
^ Beaty, Bart (2005). Fredric Wertham ve Kitle Kültürü Eleştirisi . Mississippi Üniversitesi Yayınları, ISBN 1-57806-819-3
^ [2] 14 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Code of the Comics Magazine Association of America.-erişim 09 Nisan 2012 (İngilizce)
^ [3] 18 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 17 Temmuz 2006, "In graphic terms..." , The San Diego Union-Tribune .- erişim 09 Nisan 2012 (İngilizce)
^ ^a ^b Will Jacobs, syf. 34
^ CBR News Team (2 Temmuz 2007). "DC Flashback: The Flash". Comic Book Resources. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2012.
^ Zicari, Anthony (3 Ağustos 2007). "Breaking the Border - Rants and Ramblings". Comics Bulletin. 29 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2012.
^ Will Jacobs (1985). The Comic Book Heroes: From the Silver Age to the Present. New York, New York: Crown Publishing Group. s. 34. ISBN 0-517-55440-2.
^ St.Louis, Hervé (9 Ekim 2005). "Is DC Comics Spearheading a New Age in Super Hero Comics?". Comic Book Bin. 31 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2012.
^ Will Jacobs, syf. 154
^ Kathy Merlock Jackson (Yaz 2007). "Baby-Boom Children and Harvey Comics After the Code: A Neighborhood of Little Girls and Boys". ImageText. 3 (3). University of Florida. 29 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2012.
^ Jacobs, Will,Gerard Jones (1985). The Comic Book Heroes: “From the Silver Age to the Present”, New York: Crown Publishing Group., s. 154, ISBN 0517554402 .
^ Overstreet, Robert (2008),“The Official Overstreet Comic Book Price Guide” #38. New York: Random House. s. 154. ISBN 0375722394.
^ "'Overstreet World of Comic Books' is an enjoyable look at collecting". Knight Ridder/Tribune News Service. 21 Mart 1995. 12 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2012.
^ Integrative Arts 10: "The Silver Age" by Jamie Coville 24 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 09 Nisan 2012
^ "Irwin Donenfeld, R.I.P." by Mark Evanier, December 1, 2004 18 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 09 Nisan 2012
^ "Don Markstein's Toonopedia: DC Comics". www.toonopedia.com. Erişim tarihi: 3 Ocak 2024.
^ Marvel Comics #1 3 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. , Grand Comics Database
^ Benton, Mike (1991). Superhero Comics of the Silver Age: The Illustrated History. Dallas, Texas: Taylor Publishing Company. s. 35. ISBN 978-0878337460.

Comics Magazine Association of America: “Facts about Code-Approved Comics Magazines” New York Association, 1959
Nyberg, Ami Kiste (1998).Seal of Approval: The History of the Comics Code, Mississippi Üniversitesi Yayınları, ISBN 0-87805-975-X .
Wright, Bradford W. (2001). “Comic Book Nation: The Transformation of Youth Culture in Americ”a, Johns Hopkins University Press, ISBN 0-8018-7450-5.

[1] Reynolds, Richard. Super Heroes: A Modern Mythology (1994), Mississippi Üniversitesi Yayınları . s.8-9 ISBN 0-87805-694-7

[ae-2] Alter Ego bölüm. 3, 54.sayı (Kasım 2005), syf. 79

[comi-3] [1] 22 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. John Petty:A Brief History of Comic Books- 09 Nisan 2012 'da erişilmiştir.(İngilizce)

[4] Beaty, Bart (2005). Fredric Wertham ve Kitle Kültürü Eleştirisi . Mississippi Üniversitesi Yayınları, ISBN 1-57806-819-3

[5] [2] 14 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.Code of the Comics Magazine Association of America.-erişim 09 Nisan 2012 (İngilizce)

[ama-6] [3] 18 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 17 Temmuz 2006, "In graphic terms..." , The San Diego Union-Tribune .- erişim 09 Nisan 2012 (İngilizce)

[Jacobs34-7] Will Jacobs, syf. 34

[8] CBR News Team (2 Temmuz 2007). "DC Flashback: The Flash". Comic Book Resources. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2012.

[9] Zicari, Anthony (3 Ağustos 2007). "Breaking the Border - Rants and Ramblings". Comics Bulletin. 29 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2012.

[Jacobs3-4-10] Will Jacobs (1985). The Comic Book Heroes: From the Silver Age to the Present. New York, New York: Crown Publishing Group. s. 34. ISBN 0-517-55440-2.

[11] St.Louis, Hervé (9 Ekim 2005). "Is DC Comics Spearheading a New Age in Super Hero Comics?". Comic Book Bin. 31 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2012.

[Jacobs154-12] Will Jacobs, syf. 154

[Jackson-13] Kathy Merlock Jackson (Yaz 2007). "Baby-Boom Children and Harvey Comics After the Code: A Neighborhood of Little Girls and Boys". ImageText. 3 (3). University of Florida. 29 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2012.

[14] Jacobs, Will,Gerard Jones (1985). The Comic Book Heroes: “From the Silver Age to the Present”, New York: Crown Publishing Group., s. 154, ISBN 0517554402 .

[15] Overstreet, Robert (2008),“The Official Overstreet Comic Book Price Guide” #38. New York: Random House. s. 154. ISBN 0375722394.

[16] "'Overstreet World of Comic Books' is an enjoyable look at collecting". Knight Ridder/Tribune News Service. 21 Mart 1995. 12 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2012.

[17] Integrative Arts 10: "The Silver Age" by Jamie Coville 24 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 09 Nisan 2012

[18] "Irwin Donenfeld, R.I.P." by Mark Evanier, December 1, 2004 18 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. 09 Nisan 2012

[19] "Don Markstein's Toonopedia: DC Comics". www.toonopedia.com. Erişim tarihi: 3 Ocak 2024.

[gcd-20] Marvel Comics #1 3 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. , Grand Comics Database

[21] Benton, Mike (1991). Superhero Comics of the Silver Age: The Illustrated History. Dallas, Texas: Taylor Publishing Company. s. 35. ISBN 978-0878337460.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

Gümüş Çağ (çizgi roman) nedir?, Gümüş Çağ (çizgi roman) anlamı nedir?, Gümüş Çağ (çizgi roman) ne demektir?