Fritz Lang
Fritz Lang, Avusturyalı Yönetmen
Doğum	5 Aralık 1890(1890-12-05) Viyana, Avusturya
Ölüm	2 Ağustos 1976 (85 yaşında) Hollywood, Kaliforniya, ABD
Milliyet	Avusturya
Meslek	Yönetmen, senarist ve film yapımcısı

Friedrich Anton Christian Lang (5 Aralık 1890 Viyana - 2 Ağustos 1976 Hollywood) Avusturyalı yönetmen, senaryo yazarı, film yapımcısı. Sinema tarihinin önemli filmlerinden biri olan Metropolis en önemli yapıtıdır.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Mimar bir babanın oğlu olarak Viyana'da dünyaya geldi. Viyana'da mimarlık ve resim eğitimi aldığı sıralarda çıktığı dünya turu ardından eğitimini Paris ve Münih sanat akademilerinde sürdürdü. Gönüllü olarak katıldığı I. Dünya Savaşında yaralandıktan sonra döndüğü Viyana'da film senaryoları yazmaya başladı. Daha sonra Alman UFA stüdyolarında çalışmaya başlayan Fritz Lang, Alman dışavurumcu sinemasının yükselişiyle kısa sürede bu akımın en önemli yönetmenlerinden biri konumuna geldi.

İki bölümden oluşan 1922 tarihli "Dr. Mabuse, der Spieler", insanları hipnoz ederek suç işleyen bir cani olan Dr. Mabuse'un hikâyesini anlatan bir psikolojik gerilimdi. Film, dışavurumcu sinemanın en önemli eserlerinden biri olurken yönetmenin toplumsal sorunlara olan duyarlılığını da gösteriyordu.

Ardından Alman halk destanı "Die Niebulungen" (Nibelungen) (1924) ve bilimkurgu türünün ilk örneklerinden sayılan Metropolis'i (1927) yönetti. Metropolis, gelecekteki bir şehirde insanların yaşamından kesitler sunuyordu. O dönem için rekor denilebilecek bir masrafla çekilen film, sinema dili açısından birçok yeni teknik kullanarak büyük bir başarı kazandı. Filmin başarısı ve konusunun çekiciliği yükselişte olan Nazi hareketinin de ilgisini çekti.

Dr. Mabuse'un ve Metropolis'in Nazilerin hayranlığını bu denli kazanması üzerine Nazi olmadığını açıklamak istercesine yönetmen, Das Testament des Dr. Mabuse (Dr. Mabuse'ın Vasiyeti) (1932) filmini çekti. Film Nazi propaganda bakanı Joseph Goebbels tarafından yasaklanmasına rağmen, Fritz Lang'a hayranlık duymaya devam eden Naziler ona Devlet Sinema Müdürlüğünü önerdiler. Fritz Lang Fransa'ya kaçarak bu öneriyi reddetti. Fakat karısı Thea von Harbou ondan boşanarak Nazi Partisine katıldı.

Dr. Mabuse'ın vasiyeti öncesi 1931 yılında çevirdiği M (Fritz Lang's M) ilk sesli film çalışmasıdır. Filmin başrolünde çocuk katili rolünde ünlü Alman oyuncu Peter Lorre'yi oynatmıştır. Kara film türünün en iyi örneklerinden sayılan M, Nazilerin iktidara gelmesi öncesi Alman toplumunun sokakta yaşadığı gerginliği ustalıkla yansıtıyordu.

Fransa'dan sonra Amerika'ya geçen Lang MGM stüdyolarında çalışmaya başladı. 1936 yılında çevirdiği Fury (Öfke), maden işçilerinin dünyasında geçmektedir. 1937 yılında ise You Only Live Once (Günahsız Katiller) adlı filmi çevirdi, Western türünde de eserler veren yönetmenin The Return of The Frank James (Frank James'in Dönüşü) (1940), Western Union (Çöl Devleri) (1941) filmleri bu türe örnektir.

Senaryosunu Bertolt Brecht'le birlikte yazdıkları Hangman Also Die (Cellatlar da Ölür) filmini 1942 de çevirmiştir. Ancak yönetmenin bu dönemdeki çalışmalarının Almanya'da yaptığı çalışmalara oranla daha zayıf olduğu dönemin eleştirmenleri tarafından vurgulanmaktaydı.

1950'ler boyunca Hollywood'da çalışma zorlukları yaşayan Lang, Almanya'ya dönerek son Dr. Mabuse filmini 1960 yılında Almanya'da çekmiştir. Lang, Jean-Luc Godard'ın 1963 yapımlı Le Mephris (Nefret) adlı filminde kendisini oynamıştır.

Son yıllarını Amerika'da gözleri görmez bir şekilde geçiren Lang, 1976 yılında Hollywood'da öldü.

Filmleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Halbblut (The Half-Caste) (1919)
• Herr der Liebe, Der (Master of Love) (1919)
• Spinnen, 1. Teil: Der Goldene See, Die (The Spiders, Part 1: The Golden Lake) (1919)
• Harakiri (Madame Butterfly) (1919)
• Pest in Florenz, Die (The Plague in Florence) (1919)
• Spinnen, 2. Teil: Das Brillantenschiff, Die (The Spiders, Part 2: The Diamond Ship) (1920)
• Wandernde Bild, Das (The Wandering Image) (1920)
• Müde Tod, Der (Between Two Worlds) (1921)
• Vier um die Frau (Four Around a Woman) (1921)
• Dr. Mabuse, der Spieler - Ein Bild der Zeit (1922)
• Nibelungen: Siegfried, Die (1924)
• Nibelungen: Kriemhilds Rache, Die (1924)
• Metropolis (1927)
• Spione (Ajan) (1928) The Spy
• Frau im Mond (Girl in the Moon) (1929)
• M - Bir Şehir Katilini Arıyor (1931)
• Das Testament des Dr. Mabuse (Dr. Mabuse'un Vasiyeti) (1933) Dr. Mabuses Testament
• Liliom (1934)
• Fury (Öfke) (1936)
• You Only Live Once (Günahsız Katiller) (1937)
• You and Me (Sen ve Ben) (1938)
• The Return of Frank James (Frank James'in Dönüşü) (1940)
• Man Hunt (1941)
• Western Union (Çöl Devleri) (1941)
• Hangmen Also Die (Cellatlarda Ölür) (1943)
• Ministry of Fear (Korku Bakanlığı) (1944)
• The Woman in the Window (1945)
• Scarlet Street (1945)
• Cloak and Dagger (1946)
• Secret Beyond the Door (1948)
• House by the River (1950)
• American Guerrilla in the Philippines (1950)
• Rancho Notorious (1952)
• Clash by Night (1952)
• The Big Heat (1953)
• The Blue Gardenia (1953)
• Human Desire (1954)
• Moonfleet (1955)
• While the City Sleeps (1956)
• Beyond a Reasonable Doubt (1956)
• Tiger von Eschnapur,Der (Bengal Kaplanı) (1959) The Tiger of Eschnapur
• Indische Grabmal, Das (Hint Mezarı) (1959) The Indian Tomb
• Journey to the Lost City (1959)
• Tausend Augen des Dr. Mabuse, Die (Bin Gözlü Doktor Mabuse) (1960) The Thousand Eyes of Dr. Mabuse

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Yeres, Artun (derleyen) (2004). "Göstermenin Sorumluluğu". İstanbul: Donkişot Yayınları. s. 253. ISBN 975-6511-25-7

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Fritz Lang: Master of Darkness
• IMDb Sayfası16 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.