Fedora Linux

Fedora Linux
	Fedora Workstation 35'in varsayılan masaüstü ortamı (GNOME 41), masaüstü arkaplanı ve uygulamalar.
Geliştirici(ler)	Fedora Projesi; (marka hakları Red Hat'ın)
İşletim sistemi ailesi	Linux
Paket yöneticisi	RPM Paket Yöneticisi
Üretime hazır olduğu tarih	6 Kasım 2003 (20 yıl önce)
Son kararlı sürümü	39
Kaynak türü	Açık kaynak
Lisans	Özgür yazılım lisansları ve bazı sahipli yazılım ilaveleri
Çekirdek türü	Monolitik çekirdek
Güncelleme yöntemi	DNF (PackageKit)
Platform desteği	i386, AMD64, PowerPC ARM(Beta)
Kullanıcı arayüzü	GNOME
Web sitesi	fedoraproject.org

Fedora Linux (eski adıyla, Fedora Core), açık kaynak kodlu ve özgür bir Linux dağıtımı. Dünya çapında bir özgür yazılım topluluğu olan Fedora Projesi tarafından geliştirilmekte ve yönetilmekte, Red Hat tarafından desteklenmektedir.^[2]^[3]^[4]

Red Hat'ın 2004 yılında sonlandırdığı Red Hat Linux dağıtımının devamı olarak adlandırılabilecek Fedora, Linux dünyasının önde gelen dağıtımlarından biridir. Fedora aynı zamanda Red Hat Enterprise Linux ürünü için bir test ortamı görevi görmektedir.^[5]

Fedora, varsayılan olarak GNOME masaüstü kullanır ayrıca KDE, Xfce, Cinnamon, Mate Compiz, i3, LXQt, LXDE, Sugar, Sway ve Budgie masaüstü ortamlarını da seçenek olarak sunar. Fedora'nın desteklediği bütün masaüstü ortamlarına Fedora Spins sayfasından bakılabilir.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Fedora Projesi aslen Red Hat Linux'a ek RPM [1] paketleri sağlamak amacı ile oluşturulmuş bir projeydi. Red Hat'in 2003 yılında açık kaynak sürüm çıkartmayacağını, bunun yerine hiçbir kâr amacı gütmeyen ve mevcut Red Hat kaynağını alıp geliştirecek bir organizasyona destekçi olacağını açıkladı. Bu proje önce Red Hat Linux Project olarak adlandırılmıştı ancak daha sonraları Fedora Projesi ile birleşince nihai isim Fedora olarak kaldı.

İsim[değiştir | kaynağı değiştir]

Fedora, fötr şapkanın İngilizce karşılığıdır ve Red Hat Linux'un meşhur logosundaki şapkaya atıfta bulunmaktadır. İsmi daha önce Cornell Üniversitesi'nde geliştirilmiş başka bir yazılımın adı olduğu için tartışma konusu olmuş fakat kullanımı devam etmiştir. Fedora projesi eskiden kullanılan paketleri Fedora Core (Fedora Çekirdeği veya Fedora Temeli) ve Fedora Extras adlı iki temel paket deposuna bölmüştü. Core Red Hat tarafından geliştirilen temeli, Extras da gönüllüler tarafından geliştirilen eklentileri ifade ediyordu. Core 6 sürümünden sonra iki deponun birleştirilmesi kararı alındı ve yeni sürümün adı Fedora 7 oldu.

Sürümler[değiştir | kaynağı değiştir]

Fedora sürümleri [2] 28 Haziran 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. yaklaşık olarak altı ayda bir güncelleme alır. Yeni sürümün çıkmasından bir ay sonra iki önceki sürümün desteği, yani geliştirilmesi sona erer. Bu bir aylık geçiş dönemi dışında, güncel sürüm ve bir önceki sürüm desteklenmeye başlanır. Örneğin; Fedora 9 "Sulphur"un çıkışından bir ay sonra Fedora 7 "Moonshine"a desteği sona erer, 9 "Sulphur"la birlikte 8 "Werewolf"a destek devam eder.[3] 14 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Fedora'nın her bir sürümü için çeşitli dillerde ayrıntılı sürüm notları [4] 25 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. bulunmaktadır.

Renk	Anlamı
Kırmızı	Eski sürüm; desteklenmiyor
Sarı	Eski sürüm; hâlâ destekleniyor
Yeşil	Son sürüm
Mavi	Gelecek sürüm

Sürüm	Kod Adı	Sürüm Tarihi	Notlar
40		16 Nisan 2024
39		17 Ekim 2023	Masaüstü ortamı olarak GNOME 45'e geçildi.Resim görüntüleyici olarak ise artık Loupe kullanılıyor.^[6]
38		18 Nisan 2023
37		15 Kasım 2022
36		10 Mayıs 2022
35		2 Kasım 2021
34		27 Nisan 2021
33		27 Ekim 2020
32		28 Nisan 2020
23		27 Ekim 2015
22		26 Mayıs 2015	Yeni güncelleme yöntemi DNF'ye geçildi.
21		9 Aralık 2014	HiDPI ve deneysel Wayland desteği geldi. 32 bit PowerPC desteği sona erdi.
20	Heisenbug	17 Aralık 2013	GNOME 3.10, ARM mimarisi resmi olarak desteklenmeye başladı, Cinnamon 2.0 masaüstü ortamı repolara eklendi.
19	Schrödinger's Cat	2 Temmuz 2013
18	Spherical Cow	15 Ocak 2013	GNOME 3.6
17	Beefy Miracle	29 Mayıs 2012	GNOME 3.4.1, Linux-Kernel 3.3.4
16	Verne	8 Kasım 2011	GNOME 3.2.1
15	Lovelock	24 Mayıs 2011	GNOME 3, LibreOffice
14	Laughlin	2 Kasım 2010	Amazon EC2 [5] 25 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.'de mevcut, Linux çekirdeği 2.6.35, X.Org Server 1.9, GNOME 3.0, GCC 4.5, KDE 4.5, LXDE, Sugar [6] 2 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 0.90, sanal masaüstleriyle etkileşim için SPICE [7] 27 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., mobil cihazlar ve çeşitli gömülü cihazlar için MeeGo [8] projesinden çeşitli yazılım, D derleyicisi
13	Goddard	25 Mayıs 2010	Linux çekirdeği 2.6.33, KDE için gelişmiş özellikler, otomatik yazıcı sürücüsü yükleme, iyileştirilmiş renk yönetimi, geliştirilmiş 3B desteği, Shotwell fotoğraf yöneticisi, Deja-dup yedekleme yazılımı, Pino Identi.ca/Twitter istemcisi, Simple Scan tarama aracı, geliştirilmiş iPod desteği, iyileştirilmiş ağ yönetimi, varsayılan olarak NFSv4, sistem çekirdeğini gözlemleyen SystemTap, Zarafa açık kaynak sürümü, Python için geliştirilmiş olanaklar, NetBeans IDE sürüm 6.8, özel gereksinimler (sanatsal çizim tabletleri, netbook'lar, çocuklara yönelik uygulamalar, güvenlik, bilim, oyun vb.) için özelleştirilmiş "spin" versiyonları
12	Constantine	17 Kasım 2009	Linux çekirdeği 2.6.31.5, Web kamera desteği iyileştirmesi, ABRT otomatik hata bildirimi, GNOME 2.28.1, KDE 4.3, Moblin Masaüstü, Emacs 23, mercurial 1.3.1, php 5.3.0,
11	Leonidas	9 Haziran 2009	Otomatik yazıtipi yüklemesi, Anaconda güncellemeleri, yum için yum-presto güncellemesi, parmakizi tanıma, varsayılan olarak ext4 dosya sistemi
10	Cambridge	25 Kasım 2008	Yeni "Solar" teması, Linux Mint'inkine benzer Web tabanlı yeni paket yükleyici, daha hızlı başlama, daha iyi Web kamerası desteği, GNOME 2.24, KDE 4.1.2, Sugar(GUI)[9] 2 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., ext4 dosya sistemi desteği, RPM 4.6, NetBeans 6.1
9	Sulphur	13 Mayıs 2008	Linux çekirdeği 2.6.25-rc5, GNOME 2.22, KDE 4.0.3, Xfce 4.4.2, Compiz 0.7.2, OpenOffice.org 2.4, Firefox 3
8	Werewolf	8 Kasım 2007	Custom spin[10] 19 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. seçenekleri, free Java, PulseAudio
7	Moonshine	31 Mayıs 2007	Merge Core ve Extras, Firefox 2
6	Zod	24 Ekim 2006	Compiz
5	Bordeaux	20 Mart 2006	Mono, NPTL
4	Stentz	13 Haziran 2005	OpenOffice.org 2.0, Xen
3	Heidelberg	8 Kasım 2004	Varsayılan olarak SELinux
2	Tettnang	18 Mayıs 2004	Linux çekirdeği 2.6, X.org
1	Yarrow	6 Kasım 2003	Red Hat Linux'tan geçiş

Depolar[değiştir | kaynağı değiştir]

Fedora; temel olarak üç farklı depo içermektedir. Temel yazılımları ve kodları bünyesinde barındıran Core, gönüllüler tarafından geliştirilen eklenti ve programların bulunduğu Extras ve destek durumunu yitirmiş olan programların bulunduğu Legacy.

Fedora galerisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Fedora Linux GNOME masaüstü kullanıcı arayüzü ekran görüntüleri
Fedora Core 1
Fedora Core 2
Fedora Core 3
Fedora Core 4
Fedora Core 5
Fedora Core 6
Fedora Linux 7
Fedora Linux 8
Fedora Linux 9
Fedora Linux 10
Fedora Linux 11
Fedora Linux 12
Fedora Linux 13
Fedora Linux 14
Fedora Linux 15
Fedora Linux 16
Fedora Linux 17
Fedora Linux 18
Fedora Linux 19
Fedora Linux 20
Fedora Linux 21
Fedora Linux 22
Fedora Linux 29

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Fedora Resmi Sitesi 9 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Fedora E-Posta Listeleri 9 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Fedora Forumları 26 Ocak 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Fedora İndirme Yansıları 9 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
FedoraTR İnternet Adresi
Distro Watch Sitesi Fedora Sayfası 19 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Frequently Asked Questions about Fedora Licensing". Fedora Project. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2014.
^ "Fedeora Projesine genel bakış". 17 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2014.
^ "Fedora sitesi ana sayfası altındaki bilgilendirme". 9 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2014.
^ "A. Murat Eren - Dağıtımlar Kılavuzu (2004)". 18 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2014.
^ "Fedora web sitesinde "Özellikler" bölümü". 16 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2014.
^ "What's new in Fedora Workstation 39 - Fedora Magazine". 26 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2024.

[1] "Frequently Asked Questions about Fedora Licensing". Fedora Project. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mart 2014.

[2] "Fedeora Projesine genel bakış". 17 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2014.

[3] "Fedora sitesi ana sayfası altındaki bilgilendirme". 9 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2014.

[4] "A. Murat Eren - Dağıtımlar Kılavuzu (2004)". 18 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2014.

[5] "Fedora web sitesinde "Özellikler" bölümü". 16 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2014.

[6] "What's new in Fedora Workstation 39 - Fedora Magazine". 26 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2024.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

g t d Red Hat
Önemli ürünler	Enterprise Linux Cluster suite GFS2 WildFly Sanal Makine Yöneticisi Ceph Satellite Simple Protocol for Independent Computing Environments Ansible CentOS
Hizmetler	Network OpenShift
Projeler	FreeOTP Fedora Projesi GNOME
İptal edilen	Red Hat Linux Mugshot Spacewalk
Önemli kişiler	Jim Whitehurst Matthew Szulik Bob Young Marc Ewing Michael Tiemann Paul Cormier Haluk Tekin
Bileşenler	C2Net Cygnus Solutions Gluster Inktank Storage MetaMatrix Qumranet
İlgili	IBM Sertifika Programı Enterprise Linux türevleri Kule

g t d Linux
Linux	Linux Vakfı · Linus Yasası · Benimsenme · Eleştiri · Tarihçesi · Çekirdek (çekirdek isimleri · desteklediği yapılar) · Linux-libre · Tux
Dağıtım	Linux dağıtımı · Genel karşılaştırma · Paket biçimleri
GNU	Özgür Yazılım Vakfı · GNU · GNU Genel Kamu Lisansı · GNU/Linux adlandırma tartışması · GNU paketleri · GNU Projesi
Pencere yöneticisi	X Window Manager · AfterStep · Blackbox · CTWM · Enlightenment · FVWM · Hackedbox · IceWM · Metisse · OLVWM · PLWM · PWM · Sawfish · vtwm · wm2 · wmx · Xmonad
Kullanıcı arayüzü	Komut satırı · Grafiksel kullanıcı arayüzü · KDE · GNOME · Xfce · Unity · LXDE
Uygulamalar	Masaüstü · Gömülü · Oyunlar · LAMP · Thin client
Kişiler	Jono Bacon · Alan Cox · Jon 'Mad Dog' Hall · Benjamin Mako Hill · Greg Kroah-Hartman · David S. Miller · Eben Moglen · Andrew Morton · Ian Murdock · Daniel Robbins · Mark Shuttleworth · Richard Stallman · Linus Torvalds · Theodore Ts'o · Patrick Volkerding · Matt Zimmerman
Basın Yayın	Free Software Magazine · Linux.com · Linux Format · Linux For You · Linux Gazette · Linux Journal · Linux-Magazin · Linux Magazine · Linux Outlaws · LugRadio · LWN.net · O3 Magazine · Phoronix
Listeler	Aygıtlar · Dağıtımlar · RAM'den çalışan dağıtımlar · Ticari yazılımlar
Dizge düzenlemesi ve özellikler	Açılış süreci · Uçbirim · Framebuffer · Çekirdek modülleri
Taşınabilir	Access Linux Platform · Android · Bada · LiMo Vakfı · Linux Telefon Standartları Forumu · MeeGo (Maemo · Moblin) · Mobilinux · Open Handset Alliance · Openmoko · OPhone · Open webOS · SHR · Ubuntu Touch
Diğer başlıklar	Özgür yazılım etkinlikleri listesi · Linux Belgelendirme Projesi · Linux virüsleri · Linux Kullanıcıları Öbeği · Linux Standard Base · Revolution OS · SCO and Linux · Tanenbaum–Torvalds debate · Linux Kullanıcıları Derneği

Fedora Linux nedir?, Fedora Linux anlamı nedir?, Fedora Linux ne demektir?