Enver Ziya Karal (1906, Osmaniye, Kosova - 19 Ocak 1982, Ankara), Türk akademisyen, tarihçi, üniversite idarecisi ve siyasetçi.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Enver Ziya Karal 1906'da Osmaniye, Kosova, Osmanlı İmparatorluğu (modern Kosova Cumhuriyeti) kentinde doğmuştur. Babası Ağalı Mehmed ve annesi Zeynep idi. Balkan Harbi sırasında babası, amcası ve dayısı şehit edilmiş; annesi kolera salgınında ölmüştür. Enver Ziya Karal ağabeyi ile önce İzmir'e gelmişlerdir. Önce Alaçatı, İzmir; sonra Bursa ve daha sonra da Ortaköy, İstanbul'da ilkokul seviyeli yetimler için kurulmuş "Darü'l-eytam" okullarında 1922'de ilk öğretimini tamamlamıştır. Sonra lise eğitimi için parasız yatılı olarak Edirne Sultani'sine alınmış ve 1926 yılında mezun olmuştur. O yıl yabancı ülkelerde üniversite eğitimi yapmak üzere devlet bursu almak için yapılan yarışmayı kazanarak Fransa'ya tarih eğitimi yapmak için gönderilmiştir. Lyon Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'den tarih bölümü mezunudur ve aynı üniversitede tez verip doktora almıştır.

1933 yılında Türkiye'ye dönüş yapmış ve aynı yıl İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde Tarih Doçenti olarak atanmıştır. 1942 yılında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'ne Profesör olarak Tarih Bölümü başkanlığına tayin edilmiştir. Bu fakültede Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü'nü kurmuştur. 1960 yılında Ordinaryüs Profesörlük payesi verilmiştir.

Enver Ziya Karal Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Öğretim Üyesi ve Yakın Çağ Tarihi kursu profesörü olarak bu fakültede dersler vermiştir. Bunun yanında İstanbul Harp Akademisi ve Yüksek Komuta Akademisi, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi ve Gülhane Askeri Tıp Akademisi'nde "Türkiye İnkılap Tarihi" dersleri vermiştir. Yurt dışından gelen Fullbright burslarıyla Amerika Birleşik Devletleri'nde birkaç üniversitede ve İngiltere'de Manchester Üniversitesi'nde konuk profesör olarak "Yakın Çağ Osmanlı Tarihi" dersleri de vermiştir.

Akademik idareci olarak 1944-1946'da Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi dekanlığı; 1949-1951'de Ankara Üniversitesi Rektörlüğü, Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Dairesi Müşavirliği görevlerini ifa etmiştir.

Enver Ziya Karal Türk Eğitim Derneği Başkanlığı yapmış ve. UNESCO Türkiye Millî Komisyonu; Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu üyeliklerinde bulunmuştur. 1972 yılından 1982 yılındaki ölümüne kadar Türk Tarih Kurumu'ndaki başkanlık görevini sürdürmüştür.

1953 yılında eşi tarih öğretmeni Fatma Karal ile birlikte devlet tarafından Atatürk'ün Selanik'te doğduğu evi müze haline getirmekle görevlendirilmiştir. Çeşitli devlet görevleri ile yurt içi ve yurt dışı devlet temsilciliklerinde bulunmuştur.

9 Ocak 1961 - 29 Ekim 1961 döneminde Kurucu Meclis'te Cumhuriyet Halk Partisi Temsilciliği yapmıştır.^[1] Bu mecliste 1961 Anayasasını hazırlayan komisyonun başkanlığı görevini yüklenmiştir.

19 Ocak 1982'da Ankara'da öldü. Evli ve iki çocuk babasıydı.

Seçilmiş eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Beş ciltlik Yakın Çağ Osmanlı Tarihi başta olmak üzere Atatürk, Türk Devrim Tarihi, Osmanlı Tarihi üzerine pek çok sayıda yapıtı bulunmaktadır.

• Osmanlı Tarihi. IX. Cilt. İkinci Meşrutiyet ve Birinci Dünya Savaşı (1908 - 1918), TTK Yayınları; Osmanlı Tarihine ait Genel Kitaplar, 1. Dünya Savaşı, Osmanlı Tarihi; Ankara, 1999, 15.5 x 23.5 cm., XVIII+593 sayfa, Türkçe, Karton kapak, ISBN 975-16-0785-X.
• Osmanlı Tarihi. V. Cilt. Nizam-ı Cedid ve Tanzimat Devirleri (1789 - 1856), TTK Yayınları; Osmanlı Tarihine ait Genel Kitaplar, Osmanlı Tarihi; Ankara, 1999, 15.5 x 23.5 cm., Türkçe, Karton kapak, ISBN 975-16-0017-0.
• Osmanlı Tarihi. VIII. Cilt. Birinci Meşrutiyet ve İstibdat Devirleri (1876 - 1907), TTK Yayınları; Osmanlı Tarihine ait Genel Kitaplar, Osmanlı Tarihi; Ankara, 1995, 15.5 x 23.5 cm., Türkçe, Karton kapak, ISBN 975-16-0020-0.
• Selim III'ün Hatt-ı Hümayunları, TTK Yayınları; Osmanlı Tarihi 1600-1920, Osmanlı Tarihi; Ankara, 1999, 15.5 x 23.5 cm., Türkçe, Karton kapak, ISBN 975-16-1142-3.
• Atatürk ve Devrim, ODTÜ Yayıncılık; Modern Türkiye ve Atatürk; Ankara, 1998, 15.5 x 23.5 cm., 248 sayfa, Türkçe, Karton kapak, ISBN 975-7064-13-0.
• Atatürk ve Devrim (Konferanslar ve Makaleler) 1935- 1978, TTK Yayınları; Modern Türkiye ve Atatürk; Ankara, 1980, 15.5 x 23.5 cm., 278 sayfa, Türkçe, Karton kapak.
• Atatürk'ten Düşünceler; Derleme ODTÜ Yayıncılık; Modern Türkiye ve Atatürk; Ankara, 1998, 16 x 24 cm, Türkçe, ISBN 975-7064-12-2.
• Atatürk'ten Düşünceler MEGSB; Modern Türkiye ve Atatürk; İstanbul, 1986, 15.5 x 23.5 cm., 188 sayfa, Türkçe, Karton kapak.
• Fransa - Mısır ve Osmanlı İmparatorluğu (1797- 1802), İÜEF Yayınları; Osmanlı Tarihi 1600-1920, Osmanlı Tarihi; İstanbul, 1938, 15.5 x 23.5 cm., 230 sayfa, Türkçe, Ciltli.
• Osmanlı İmparatorluğunda İlk Nüfus Sayımı, 1831, DİE Yayınları; İstatistik; Ankara, 1943, 14 x 20 cm., 216 sayfa, Türkçe, Ciltli.
• Osmanlı Tarihi VI. Cilt Islahat Fermanı Devri (1856-1861), TTK Yayınları; Osmanlı Tarihine ait Genel Kitaplar, Osmanlı Tarihi; Ankara, 1995, 15.5 x 23.5 cm., Türkçe, Karton kapak, ISBN 975-16-0018-9.
• Osmanlı Tarihi VII. Cilt Islahat Fermanı Devri (1861-1876), TTK Yayınları; Osmanlı Tarihine ait Genel Kitaplar, Osmanlı Tarihi; Ankara, 1988, 15.5 x 23.5 cm., Türkçe, Karton kapak, ISBN 975-16-0019-7

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Ankara Üniversitesi ankara.edu.tr resmi websitesinde "Rektörlerimiz: Ord.Prof.Dr. Enver Ziya Karal (30.04.1948)-(22.06.1949)" adlı madde. Online: [1] 2 Ağustos 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.