Emil Jannings

Emil Jannings
Emil Jannings
	1926 dolaylarında Jannings
Doğum	Theodor Friedrich Emil Janenz; 23 Temmuz 1884; Rorschach, İsviçre
Ölüm	2 Ocak 1950 (65 yaşında); Strobl, Müttefik işgali altındaki Avusturya
Milliyet	Alman
Meslek	Oyuncu
Etkin yıllar	1914-1945
Evlilik	Lucy Höfling (1919'da boşandı); Hanna Ralph; (e. 1919; b. 1921); Lucie Höflich; (e. 1921; b. 1921); Gussy Holl (e. 1923)
Çocuk(lar)	1
İmza

Emil Jannings (doğum adıyla Theodor Friedrich Emil Janenz, 23 Temmuz 1884 - 3 Ocak 1950), Alman sinema oyuncusu.

Sessiz sinema çağının en önemli aktörlerinden biriydi. 1910'lu yıllardan 1940'lı yıllara kadar sinemada aktif olarak çalıştı. 1920'lerin sonunda Hollywood'a geçti. Sinemaya sesin gelmesiyle birlikte tekrar Almanya'ya döndü.

1927 yılında ilk kez verilmeye başlanan En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü'nü Almanya'dan ABD'ye gelir gelmez çevirdiği iki filmle kazandı. Bu filmler The Last Command (1928) ve The Way of All Flesh (1927)'tir. Ayrıca 1937'de rol aldığı Der Herrscher filmiyle Venedik Film Festivali'nde Volpi Kupası'na layık görüldü.

Nazilerin iktidarı süresince onlar için propaganda filmleri yaptı, bu nedenle savaştan sonra gözden düştü, işsiz bir aktör olarak kaldı. Toplam 80 kadar filmde rol aldı.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

Emil Jannings, ABD'li iş insanı Emil Janenz ve Alman-Rus asıllı Almanya doğumlu bir göçmen olan eşi Margarethe'nin (kızlık soyadı Schwabe) oğlu olarak İsviçre'nin Konstanz Gölü üzerindeki Rorschach'ta dünyaya geldi.^[2] Alman vatandaşı olarak İsviçre'de, Leipzig ve Görlitz'de büyüdü.

Liseden mezun olmadan okuldan ayrıldı ve annesi başlangıçta oyuncu olmasını yasakladı. 16 yaşındayken denizci olmak için evden kaçtı.^[3] Bir transatlantikte, bir yıl boyunca kamarot olarak çalıştı. Görlitz'deki evine döndükten sonra, annesi Görlitz Tiyatrosu'nda oyunculuk stajı yapmasına izin verdi. Ancak orada yetenek eksikliği olduğu kabul edildi. Ancak Jannings bunun cesaretini kırmasına izin vermedi. Çeşitli gezici tiyatrolara katıldı ve 1901 ile 1908 yılları arasında Almanca konuşulan bölgede diğer oyuncularla birlikte seyahat etti. Daha sonra ilk gerçek ödülünü Aşağı Silezya'daki Glogau Şehir Tiyatrosu'nda aldı. Bunu çeşitli belediye tiyatrolarında gösterdiği performansları izledi. 1915'te Berlin'e geldi ve hemen hemen her sahnede büyük bir başarı ile oynadı.

Sonunda Berlin'deki Deutsches Theatre ile bir sözleşme imzaladı ve orada Max Reinhardt'ın yönetiminde bir karakter oyuncusu olarak öne çıktı. Jannings, Reinhardt aracılığıyla 1915'te Karl Gustav Vollmoeller ile de tanıştı. Jannings, aynı zamanda Ernst Lubitsch'in bir aktör meslektaşıydı. Her ikisi de altın yirmili yılların Berlin toplumuna aitti. Portrelerini çeken Berlin sosyetesi fotoğrafçısı Frieda Riess gibi tanınmış şahsiyetlerle temasa geçtiler. 1918'de Berlin'deki Kraliyet Tiyatrosu'nda Heinrich von Kleist'in The Broken Jug adlı oyununda köy yargıcı Adam karakterini canlandırdı. Bu rol portresiyle Jannings, en büyük sahne başarılarından birini elde etti. Jannings, 1919'dan itibaren uluslararası ün kazanmaya başladı.

Kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Tiyatroya merak salan Jannings, 18 yaşında ilk kez sahnede profesyonel oldu. Tiyatro kumpanyalarıyla turnelere çıktı. 1906'da o tarihte Dünyanın en iyi tiyatro kumpanyası olarak bilinen Max Reinhardt'ın Berlin'deki tiyatrosunda çalışmak üzere bir davet aldı.

1914'te ufak tefek önemsiz rollerle sinemaya geçti. Ancak 1919'da "Danton" (1921), Peter der Große (1922) gibi bazı tarihi kişilikleri canlandırdığı rolleriyle ve "Die Brüder Karamasoff" (1921) gibi bir takım edebiyat uyarlamalarıyla dikkatleri çekmeye başladı. Shakespeare uyarlaması Othello ve F. W. Murnau'nun yönettiği sessiz klasik Der Letzte Mann'da (Son Adam)(1924) rol aldığında uluslararası alanda da tanınmış bir oyuncu oldu. 1920'lerin ortalarında dünyanın en iyi oyuncusu olarak anılıyordu. Quo Vadis?'te (1925) Neron'u, Goethe uyarlaması Faust'ta (1926) Mephisto'yu canlandırdı.

Der Letzte Mann ona ve beraberinde birçok Alman oyuncuya, yönetmen ve teknik adama ABD yolunu açan film oldu.^[4] 1927'de Paramount'la sözleşme imzalayarak Hollywood'a geçti. Burada arka arkaya çevirdiği iki film The Way of All Flesh (1927) ve The Last Command (1928) ona En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü'nü kazandırdı. Bu ödül ilk kez o yıl dağıtılmaya başlamıştı ve Jannings, Amerikalı olmadığı halde Oscar kazanan ilk aktör oldu. (O tarihlerde oyunculara birkaç filmindeki performansı için tek Oscar verilebiliyordu)^[5]

Jannings'in Paramount için yaptığı beş filmin beşi de sessizdi (Bugün Josef von Sternberg'in yönetmiş olduğu "The Last Command" hariç diğerleri kayıptır). 1920'lerin sonunda sessiz filmler döneminin sona ermesiyle Emil Jannings, 1929'da Almanya'ya dönmek zorunda kaldı, zira İngilizceyi koyu bir Alman aksanıyla konuşuyor bu da ekrandan hiç anlaşılmıyordu. 1930'da Almanya'da Marlene Dietrich'le başrolünü paylaştıkları Der Blaue Engel (Mavi Melek) filmini çekti. Film aynı anda hem Almanca hem de ABD pazarı için İngilizce çekildi (The Blue Angel). Bu film henüz çok tanınmamış bir aktris olan Marlene Dietrich'in sinemada parladığı bir film olurken, Emil Jannings için de düşüşün başlangıcı oldu. 1933 yılında Nazi'ler iktidara gelince coşkulu bir şekilde devlet propaganda çarkının içinde yer aldı. Sonraki 10 yıl Nazi ideolojisini destekleyen filmlere imza atan Jannings 1938'de Nazi Propaganda Bakanı Goebbels tarafından madalyayla ödüllendirildi, 1941'de de "Devlet Sanatçısı" yapıldı.

Jannings'in yaptığı son filmi Wo ist Herr Belling?'in çekimleri, Müttefik Kuvvetler birliklerinin 1945 yılının Bahar ayında Almanya'ya girdiğinde iptal edildi. Savaştan sonra Müttefikler tarafından, Nazi propagandası'nda aktif rol aldığı gerekçesi ile Nazi akımının kökünün kazınmasına tabi oldu, kara listeye alındı, dışlandı ve bir daha asla film yapamadı.

İronik bir şekilde, aynı dönemde Marlene Dietrich bir ABD vatandaşı ve etkili bir Nazi karşıtı eylemciydi, savaşta yer alan birliklerin bulunduğu cephelerde onları eğlendirerek ve moral vererek şarkılar söyledi ve Stratejik Hizmetler Ofisi (OSS) adına yayın yaptı. Dietrich, özellikle Nazi bağlarından dolayı Jannings'ten nefret etti ve daha sonra Jannings'e "kıç" adını verecekti.^[6]

Son yılları ve ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Jannings, Avusturya'nın Salzburg kenti yakınlarındaki Strobl'da inzivaya çekildi ve 1947 yılında Avusturya vatandaşı oldu.^[7] 3 Ocak 1950'de Avusturya'daki çiftliğinde acı içinde, gözden düşmüş ve yalnız bir şekilde hayata veda etti. Karaciğer kanseri^[8] ile mücadele ediyordu, öldüğünde 65 yaşındaydı. St. Wolfgang mezarlığına gömüldü. En İyi Erkek Oyuncu Oscar Ödülü halen Berlin'deki Film Müzesinde sergilenmektedir.^[9]

Evlilikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Jannings dört kez evlendi. İlk üç evliliği boşanma ile sona erdi, sonuncusu ölümü ile sona erdi. Son üç evliliği Alman sahne ve sinema oyuncuları Hanna Ralph, Lucie Höflich ve Gussy Holl idi.^[10] Her ne kadar bazı kaynaklar Ruth-Maria'nın aslında onun üvey kızı olduğunu ve gerçek babasının Holl'un ilk kocası Conrad Veidt olduğunu söylese de, bir kızı Ruth-Maria,^[11]^[12] vardı.^[13]^[14]

Filmleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl	Film	Rol	Notlar
1914	Arme Eva
	Im Schützengraben
	Passionels Tagebuch
1916	Aus Mangel an Beweisen	Dr. Langer
	Die Bettlerin von St. Marien	Baron Gelsburg
	Frau Eva
	Im Angesicht des Toten	Paul Werner
	Life Is a Dream	Verführer (the seducer)
	A Night of Horror	Banker
	Stein unter Steinen
1917	Das fidele Gefängnis [de]	Quabbe, the jailer	The Merry Jail (Europe: English title)
	When Four Do the Same	Segetoff
	Hoheit Radieschen
	The Marriage of Luise Rohrbach	Wilhelm Rohrbach
	Der Zehnte Pavillon der Zitadelle
	Das Geschäft	S. H. Haßler
	Lulu
	The Ring of Giuditta Foscari
	The Sea Battle
	Unheilbar
1918	The Seeds of Life	James Fraenkel, Börsenmarktler John Smith, amerikanischer Ingenieur
	The Eyes of the Mummy	Radu, an Arab
	Fuhrmann Henschel
	Nach zwanzig Jahren	Horst Lundin 'Korn'
1919	Rose Bernd	Arthur Streckmann
	Madame DuBarry	XV. Louis	a.k.a. Passion
	Vendetta	Tomasso
	The Daughter of Mehemed	Vaco Juan Riberda, Fabrikbesitzer
	The Man of Action	Jan Miller
1920	Colombine	Carlo
	Anna Boleyn	VIII. Henry	a.k.a. Deception
	The Skull of Pharaoh's Daughter	Osorcon, Pharao of Egypt
	Algol	Robert Herne
	The Big Light	Lorenz Ferleitner
	Kohlhiesel's Daughters	Peter Xaver
1921	The Rats	Bruno
	The Oath of Peter Hergatz
	Danton	Georges Danton	a.k.a. All for a Woman
	The Bull of Olivera	General François Guillaume
	The Brothers Karamazov	Dimitri Karamasoff	a.k.a. Die Brüder Karamasoff
1922	Peter the Great	I. Petro	a.k.a. Peter der Große
	Othello	Othello
	The Loves of Pharaoh	Firavun Amenes	a.k.a. Das Weib des Pharao
	The Countess of Paris	Ombrade
1923	All for Money	S. I. Rupp
1923	Tragedy of Love	Ombrade
1924	Der Letzte Mann	Hotelportier (hotel kapıcısı)	The Last Laugh (USA)
	Husbands or Lovers	Husband
	Waxworks	Harun Reşid
	Quo Vadis	Nero	Extant
1925	Varieté	Boss Huller	a.k.a. Jealousy (ABD)
1925	Love is Blind	Emil Jannings
1926	Herr Tartüff	Tartüff
1926	Faust – Eine deutsche Volkssage	Mephisto	Extant
1927	The Way of All Flesh	August Schilling	En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü; Kayıp film
1928	Sins of the Fathers	Wilhelm Spengler	excerpts and clips are preserved of this film. Unconfirmed about the total film
	The Patriot	I. Pavel	Kayıp film
	Street of Sin	Basher Bill	Kayıp film
	The Last Command	General Dolgorucki / Büyük Dük Sergius Alexander	Academy Award for Best Actor; Extant
1929	Betrayal	Poldi Moser
1930	Darling of the Gods	Albert Winkelmann	a.k.a. Darling of the Gods
1930	Der blaue Engel	Prof. Immanuel Rath	a.k.a. The Blue Angel (USA)
1932	Storms of Passion	Gustav Bumke	a.k.a. Stürme der Leidenschaft a.k.a. Tempest
1933	Die Abenteuer des Königs Pausole	King Pausole	a.k.a. The Adventures of King Pausole
1933	The Merry Monarch	King Pausole
1934	Der Schwarze Walfisch	Peter Petersen	a.k.a. The Black Whale (International: English title)
1935	The Old and the Young King	I. Friedrich Wilhelm	a.k.a. The Making of a King (ABD)
1936	The Dreamer	Direktor Prof. Niemeyer
1937	The Broken Jug	Adam, Dorfrichter	a.k.a. The Broken Jug
1937	Der Herrscher	Matthias Clausen	a.k.a. The Ruler
1939	Robert Koch	Robert Koch
1939	Der Trichter. (Nr. III)		sahneler silindi
1941	Ohm Krüger	Paul Kruger	a.k.a. Kruger Amca (International: English title)
1942	Die Entlassung	Otto von Bismarck	a.k.a. Bismarck'ın İşten Çıkarılması (UK)
1943	Altes Herz wird wieder jung	Fabrika müdürü Hoffmann
1945	Wo ist Herr Belling?	Firma sahibi Eberhard Belling	a.k.a. Where Is Mr. Belling?

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Winkel, Roel Vande; Welch, D. (7 Şubat 2007). Cinema and the Swastika: The International Expansion of Third Reich Cinema. ISBN 9780230289321. 5 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2022.
^ Roman Rocek: Die neun Leben des Alexander Lernet-Holenia. Eine Biographie. Böhlau, Wien u. a. 1997, ISBN 3-205-98713-6, S. 186.
Frank Noack: Jannings. Der erste deutsche Weltstar. 2012.
^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2009.
^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2020.
^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Ocak 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2009.
^ Marlene (1984)
^ Herr Emil Jannings A Great Film Actor. 4 Ocak 1950. s. 7.
^ Chroniknet.de 23 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Obituary for Emil Jannings (2 Ocak 1950), chroniknet.de]; erişim tarihi 26 Ekim 2014.
^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2009.
^ IMDb'de Emil Jannings
^ Deutelbaum, Marshall (1952). "Image" on the art and evolution of the film: Photographs and articles from the magazine of the International Museum of Photography. ISBN 9780486237770.
^ "Billboard". 14 Ocak 1950.
^ Noack, Frank (4 Mart 2016). Veit Harlan: The Life and Work of a Nazi Filmmaker. ISBN 9780813167022.
^ "Motion Picture". Şubat 1928.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

IMDb'de "Emil Jannings" 13 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
allmovie.com'da "Emil Jannings" 26 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
film.virtual-history.com'da "Emil Jannings" fotoğrafları 14 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] Winkel, Roel Vande; Welch, D. (7 Şubat 2007). Cinema and the Swastika: The International Expansion of Third Reich Cinema. ISBN 9780230289321. 5 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2022.

[2] Roman Rocek: Die neun Leben des Alexander Lernet-Holenia. Eine Biographie. Böhlau, Wien u. a. 1997, ISBN 3-205-98713-6, S. 186.
Frank Noack: Jannings. Der erste deutsche Weltstar. 2012.

[ALL1-3] "Arşivlenmiş kopya". 26 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2009.

[4] "Arşivlenmiş kopya". 20 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2020.

[5] "Arşivlenmiş kopya". 27 Ocak 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2009.

[6] Marlene (1984)

[7] Herr Emil Jannings A Great Film Actor. 4 Ocak 1950. s. 7.

[8] Chroniknet.de 23 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Obituary for Emil Jannings (2 Ocak 1950), chroniknet.de]; erişim tarihi 26 Ekim 2014.

[9] "Arşivlenmiş kopya". 25 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2009.

[imdb-10] IMDb'de Emil Jannings

[11] Deutelbaum, Marshall (1952). "Image" on the art and evolution of the film: Photographs and articles from the magazine of the International Museum of Photography. ISBN 9780486237770.

[12] "Billboard". 14 Ocak 1950.

[13] Noack, Frank (4 Mart 2016). Veit Harlan: The Life and Work of a Nazi Filmmaker. ISBN 9780813167022.

[14] "Motion Picture". Şubat 1928.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

g t d En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü
1928-1940	Emil Jannings (1928) Warner Baxter (1929) George Arliss (1930) Lionel Barrymore (1931) Fredric March / Wallace Beery (1932) Charles Laughton (1933) Clark Gable (1934) Victor McLaglen (1935) Paul Muni (1936) Spencer Tracy (1937) Spencer Tracy (1938) Robert Donat (1939) James Stewart (1940)
1941-1960	Gary Cooper (1941) James Cagney (1942) Paul Lukas (1943) Bing Crosby (1944) Ray Milland (1945) Fredric March (1946) Ronald Colman (1947) Laurence Olivier (1948) Broderick Crawford (1949) José Ferrer (1950) Humphrey Bogart (1951) Gary Cooper (1952) William Holden (1953) Marlon Brando (1954) Ernest Borgnine (1955) Yul Brynner (1956) Alec Guinness (1957) David Niven (1958) Charlton Heston (1959) Burt Lancaster (1960)
1961-1980	Maximilian Schell (1961) Gregory Peck (1962) Sidney Poitier (1963) Rex Harrison (1964) Lee Marvin (1965) Paul Scofield (1966) Rod Steiger (1967) Cliff Robertson (1968) John Wayne (1969) George C. Scott¹ (1970) Gene Hackman (1971) Marlon Brando¹ (1972) Jack Lemmon (1973) Art Carney (1974) Jack Nicholson (1975) Peter Finch² (1976) Richard Dreyfuss (1977) Jon Voight (1978) Dustin Hoffman (1979) Robert De Niro (1980)
1981-2000	Henry Fonda (1981) Ben Kingsley (1982) Robert Duvall (1983) F. Murray Abraham (1984) William Hurt (1985) Paul Newman (1986) Michael Douglas (1987) Dustin Hoffman (1988) Daniel Day-Lewis (1989) Jeremy Irons (1990) Anthony Hopkins (1991) Al Pacino (1992) Tom Hanks (1993) Tom Hanks (1994) Nicolas Cage (1995) Geoffrey Rush (1996) Jack Nicholson (1997) Roberto Benigni (1998) Kevin Spacey (1999) Russell Crowe (2000)
2001-2020	Denzel Washington (2001) Adrien Brody (2002) Sean Penn (2003) Jamie Foxx (2004) Philip Seymour Hoffman (2005) Forest Whitaker (2006) Daniel Day-Lewis (2007) Sean Penn (2008) Jeff Bridges (2009) Colin Firth (2010) Jean Dujardin (2011) Daniel Day-Lewis (2012) Matthew McConaughey (2013) Eddie Redmayne (2014) Leonardo DiCaprio (2015) Casey Affleck (2016) Gary Oldman (2017) Rami Malek (2018) Joaquin Phoenix (2019) Anthony Hopkins (2020)
2021-günümüz	Will Smith (2021) Brendan Fraser (2022) Cillian Murphy (2023)
¹ Ödülü Kabul Etmeyenler ² Ölümünden Sonra

g t d En İyi Erkek Oyuncu Volpi Kupası
1932–68	Wallace Beery (1934) Pierre Blanchar (1935) Paul Muni (1936) Emil Jannings (1937) Leslie Howard (1938) Ermete Zacconi (1941) Fosco Giachetti (1942) Pierre Fresnay (1947) Ernst Deutsch (1948) Joseph Cotten (1949) Sam Jaffe (1950) Jean Gabin (1951) Fredric March (1952) Henri Vilbert (1953) Jean Gabin (1954) Curd Jürgens / Kenneth More (1955) Bourvil (1956) Anthony Franciosa (1957) Alec Guinness (1958) James Stewart (1959) John Mills (1960) Toshiro Mifune (1961) Burt Lancaster (1962) Albert Finney (1963) Tom Courtenay (1964) Toshiro Mifune (1965) Jacques Perrin (1966) Ljubiša Samardžić (1967) John Marley (1968)
1983–2000	Guy Boyd / George Dzundza / David Alan Grier / Mitchell Lichtenstein / Matthew Modine / Michael Wright (1983) Naseeruddin Shah (1984) Gérard Depardieu (1985) Carlo Delle Piane (1986) Hugh Grant / James Wilby (1987) Don Ameche / Joe Mantegna (1988) Marcello Mastroianni / Massimo Troisi (1989) Oleg Borisov (1990) River Phoenix (1991) Jack Lemmon (1992) Fabrizio Bentivoglio / Marcello Mastroianni (1993) Xia Yu / Roberto Citran (1994) Götz George / Ian Hart (1995) Liam Neeson / Chris Penn (1996) Wesley Snipes (1997) Sean Penn (1998) Jim Broadbent (1999) Javier Bardem (2000)
2001–günümüz	Luigi Lo Cascio (2001) Stefano Accorsi (2002) Sean Penn (2003) Javier Bardem (2004) David Strathairn (2005) Ben Affleck (2006) Brad Pitt (2007) Silvio Orlando (2008) Colin Firth (2009) Vincent Gallo (2010) Michael Fassbender (2011) Philip Seymour Hoffman / Joaquin Phoenix (2012) Themis Panou (2013) Adam Driver (2014) Fabrice Luchini (2015) Oscar Martínez (2016) Kamel El Basha (2017) Willem Dafoe (2018) Luca Marinelli (2019) Pierfrancesco Favino (2020) John Arcilla (2021) Colin Farrell (2022) Peter Sarsgaard (2023)

Emil Jannings nedir?, Emil Jannings anlamı nedir?, Emil Jannings ne demektir?