Ermeni Soykırımı Adalet Komandoları

Ermeni Soykırımı Adalet Komandoları^[1] veya Ermeni Soykırımı için Adalet Komandoları^[2] (ESAK^[3]) (İngilizce: Justice Commandos of the Armenian Genocide (JCAG)^[4]) veya Ermeni Devrimci Ordusu (EDO) (İngilizce: Armenian Revolutionary Army (ARA)^[4]), 1975 ve 1983 yılları arasında faaliyet göstermiş sağcı ve aşırı milliyetçi^[5] Ermeni gerilla örgütü. Amaçları, Türkiye tarafından Ermeni soykırımının tanınması ve Türkiye'nin bir kesim arazisi üzerinde bağımsız Ermenistan'ın kurulması olmuştur. ABD, Fransa, Avusturya, Portekiz, Sırbistan ve Belçika'da Türk diplomatlara karşı saldırılarda bulunmuştur.^[6]

Ermeni Soykırımı iddiaları konusunda meslektaşları^[5]^[7] olan ASALA örgütü gibi ESAK, Lübnan İç Savaşı süresinde oluşturulmuştur^[8] Ermeni Devrimci Federasyonu (Taşnak Partisi) ile bağlı olduğunu söylemişler.^[9] Ancak Marksist ASALA'dan farklı olarak, ESAK yurtdışındaki Ermenilerin Sovyet Ermenistanı ile iş birliğine karşı çıkmıştır.^[4]

Saldırıları[değiştir | kaynağı değiştir]

22 Ekim 1975, Viyana, Avusturya: Türkiye'nin Avusturya Büyükelçisi Daniş Tunalıgil, ofisinde suikasta kurban gitti.
- 24 Ekim 1975, Paris, Fransa: Türkiye'nin Fransa Büyükelçisi İsmail Erez suikasta kurban gitti. Saldırıda arabasının sürücüsü Talip Yener de hayatını kaybetti.
- 28 Mayıs 1976, Zürih, İsviçre: İki bomba, Garanti Bankası'nın ofisine ve Türkiye Büyükelçiliği Çalışma Ataşesi'ne büyük hasar verdi.
- 29 Mayıs 1977, İstanbul, Türkiye: tren istasyonunda ve havaalanında çifte bombalama beş kişiyi öldürdü ve 64 kişiyi yaraladı.
- 9 Haziran 1977, Roma, İtalya: Türkiye'nin Vatikan Büyükelçisi Taha Carım suikasta kurban gitti.
- 2 Haziran 1978, Madrid. İspanya: Türkiye'nin İspanya Büyükelçisi Zeki Kuneralp'in aracı saldırıya uğradı. Eşi Necla, emekli Türkiye Büyükelçisi Beşir Balcıoğlu ve şoförleri Antonio Torres öldürüldü. Kuneralp arabada değildi. Christopher Walker, 'tüm terörizmde olduğu gibi, ailesi, Osmanlı sonrası Türkiye'nin farklı milliyetleri arasında yakınlaşma arayışında etkili olan Zeki Kuneralp'in eşi gibi, genellikle şaşırtıcı derecede uygunsuz insanları öldürdü' diye yazmıştı.
- 12 Ekim 1979, Lahey, Hollanda: Türkiye'nin Hollanda Büyükelçisi Özdemir Benler'in oğlu Ahmet Benler suikasta kurban gitti. Saldırının sorumluluğunu aynı zamanda Ermenistan'ın Kurtuluşu için Ermeni Gizli Ordusu (ASALA) üstlendi.
- 22 Aralık 1979, Paris, Fransa: Fransa'daki Türk turizm ataşesi Yılmaz Çolpan suikasta kurban gitti.
- 20 Ocak 1980, Madrid, İspanya: Madrid Havaalanında birkaç bomba patladı ve on iki kişi yaralandı.
- 6 Şubat 1980, Bern, İsviçre: Türkiye'nin İsviçre Büyükelçisi Doğan Türkmen saldırıya uğradı. Türkmenler hafif yaralarla kurtuldu. Max Hraïr Kilndjian, Aix-en-Provence mahkemesi tarafından suç ortağı olarak iki yıl hapis cezasına çarptırıldı.
- 17 Nisan 1980, Roma, İtalya: JCAG silahlı adamları, Türkiye'nin Vatikan Büyükelçisi Vecdi Türel'e ateş açarak onu ciddi şekilde yaraladı ve koruması Tahsin Güvenç'i hafif şekilde yaraladı.
- 6 Ekim 1980, Amerika Birleşik Devletleri: Harut Sasunyan, Türk Başkonsolosu Kemal Arıkan'ı öldürmeye teşebbüs etti. Sasunyan 6 yıl hapis cezasına çarptırıldı; kardeşi Hampig 'Harry' Sassounian, 1982'de Kemal Arıkan'a suikast düzenledi ve ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı (2021'de şartlı tahliye edildi).
- 12 Ekim 1980, New York, Amerika Birleşik Devletleri: Birleşmiş Milletler Plaza'daki Türk Merkezi'nin önüne park edilmiş çalıntı bir arabanın altına yerleştirilen bomba, saat 16:50'de, yüzlerce çalışan ve turistin Birleşmiş Milletler binasını terk etmesinden birkaç dakika önce patladı. 17:00'da kapanıyor Dokuz dinamit gücünde olan bomba, otomobili parçalayarak aracın parçalarını her yöne fırlattı; araçtan geriye kalan tek şey arka tampon. Patlamadan çıkan alevlerin yanı sıra uçuşan metal ve cam parçaları beş Amerikalıyı yaraladı. Patlama, caddenin karşısına park etmiş bir aracı tahrip etti ve 11 katlı Turkish Center'da ciddi hasara neden oldu ve B'nai B'rith, Chase Manhattan Bank, African American Center, bir seyahat dahil olmak üzere yakındaki binaların camlarını patlattı. ajans ve çok sayıda apartman kompleksi. New York Şehri Polis Departmanı Şef Yardımcısı Milton Schwartz, 'Daha fazla insanın yaralanmamış olması kesinlikle şanslı' dedi. ABD'nin Birleşmiş Milletler Büyükelçisi Donald McHenry, saldırıları 'vahşi ve hesaplı terörizm' olarak kınadı. New York Belediye Başkanı Edward Koch, olayın 'ne şekilde olursa olsun ve kime karşı yöneltilirse yöneltilsin tüm terörizmin kınanması ve cezalandırılması gerektiğini güçlü bir şekilde gösterdiğini' ifade etti.
- 12 Ekim 1980, Los Angeles, Amerika Birleşik Devletleri: Ali Öndemir adlı bir Türk-Amerikalı'ya ait bir seyahat acentesi olan Imperial Travel'ın ofisleri bir bombayla kısmen yok edildi; bir turist yaralandı.
- 17 Aralık 1980, Sidney, Avustralya. Motosikletli iki silahlı kişi, Türk başkonsolosunu ve korumasını vurarak öldürdü. Konsolos Şarık Arıyak o gün bir ölüm tehdidi almış ve korumasıyla araba değiştirecek kadar ciddiye almıştı. Motosikletçiler korumaya ateş açtılar, sonra amaçladıkları hedefi vurmadıklarını anladılar, Bay Ariyak'ın kaçan arabasını yakaladılar ve ön camdan birkaç el ateş ederek onu anında öldürdüler. Kimse yakalanmadı. Suikastçılar gazeteye yaptıkları telefon görüşmesinde Türk diplomatlarına ve Türk kurumlarına saldırmaya devam edeceklerini söylediler.
- 3 Haziran 1981, Orange, California, Amerika Birleşik Devletleri: Bir Türk halk dansları ve müzik gösterisinin yapılacağı Anaheim'daki Orange County Kongre Merkezi'nde bir bomba patladı ve büyük hasara yol açtı. İki gün önce, bomba tehditleri San Francisco'daki bir başka Türk gösterisinin iptal edilmesine neden oldu.
- 20 Kasım 1981, Los Angeles, Amerika Birleşik Devletleri: 8730 Wilshire Blvd, Beverly Hills adresindeki Los Angeles Türk konsolosluğunun bulunduğu yerde bir bomba büyük hasara yol açtı. Serge Samionian, Sekreter Toplam ölü sayısı 25'dir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "belgenet". 30 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2012.
^ "Ömer Engin Lütem, "Ermeni Lozan'dan Günümüze Ermeni Sorunu", I. Ermeni Sorunun Tarihsel Boyutu, Ermeni Araştırma Enstitüsü". 26 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2009.
^ Onur, Hüdavendigar (1989). Ermeni Portreleri. Burak Yayınevi. s. 88.
^ ^a ^b ^c U.S. Government (1989). Terrorist Group Profiles (İngilizce). DIANE Publishing. s. 52. ISBN 1-56806-864-6, ISBN 978-1-56806-864-0. 29 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2009.
^ ^a ^b House Committee on the Judiciary, Subcommittee on Civil and Constitutional Rights (1984). Domestic Security Measures Relating to Terrorism: Hearings (İngilizce). U.S. Congress. s. 62. Justice Commandos for the Armenian Genocide (JCAG). The rightist Armenian ultranationalist group targets only Turkish interests. Its goals are similar to those of ASALA.
^ Peterson, Merrill (2004). "Starving Armenians": America and the Armenian Genocide, 1915-1930 and after (İngilizce). University of Virginia Press. s. 166. ISBN 0-8139-2267-4, ISBN 978-0-8139-2267-6. 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2009.
^ Lutz, Brenda J. (2004). Global Terrorism (İngilizce). Routledge. s. 94. ISBN 0-415-70051-5, ISBN 978-0-415-70051-1. Both ASALA and JCAG were seeking to publicize the past rather than to create an Armenian state or an autonomous Armenian region in Turkey.
^ Hoffman, Bruce (2006). Inside Terrorism (İngilizce). Columbia University Press. s. 71. ISBN 0-231-12699-9, ISBN 978-0-231-12699-1. 29 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2009.
^ Kurz, Anat (1985). ASALA, irrational terror or political tool (İngilizce). Jaffee Center for Strategic Studies by the Jerusalem Post. s. 45. ISBN 0-8133-0324-9, ISBN 978-0-8133-0324-6. the rightist Armenian Dashnak Party (itself connected with the JCAG)

[1] "belgenet". 30 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2012.

[2] "Ömer Engin Lütem, "Ermeni Lozan'dan Günümüze Ermeni Sorunu", I. Ermeni Sorunun Tarihsel Boyutu, Ermeni Araştırma Enstitüsü". 26 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2009.

[3] Onur, Hüdavendigar (1989). Ermeni Portreleri. Burak Yayınevi. s. 88.

[tgprofiles-4] U.S. Government (1989). Terrorist Group Profiles (İngilizce). DIANE Publishing. s. 52. ISBN 1-56806-864-6, ISBN 978-1-56806-864-0. 29 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2009.

[congress-5] House Committee on the Judiciary, Subcommittee on Civil and Constitutional Rights (1984). Domestic Security Measures Relating to Terrorism: Hearings (İngilizce). U.S. Congress. s. 62. Justice Commandos for the Armenian Genocide (JCAG). The rightist Armenian ultranationalist group targets only Turkish interests. Its goals are similar to those of ASALA.

[6] Peterson, Merrill (2004). "Starving Armenians": America and the Armenian Genocide, 1915-1930 and after (İngilizce). University of Virginia Press. s. 166. ISBN 0-8139-2267-4, ISBN 978-0-8139-2267-6. 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2009.

[7] Lutz, Brenda J. (2004). Global Terrorism (İngilizce). Routledge. s. 94. ISBN 0-415-70051-5, ISBN 978-0-415-70051-1. Both ASALA and JCAG were seeking to publicize the past rather than to create an Armenian state or an autonomous Armenian region in Turkey.

[8] Hoffman, Bruce (2006). Inside Terrorism (İngilizce). Columbia University Press. s. 71. ISBN 0-231-12699-9, ISBN 978-0-231-12699-1. 29 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2009.

[9] Kurz, Anat (1985). ASALA, irrational terror or political tool (İngilizce). Jaffee Center for Strategic Studies by the Jerusalem Post. s. 45. ISBN 0-8133-0324-9, ISBN 978-0-8133-0324-6. the rightist Armenian Dashnak Party (itself connected with the JCAG)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

g t d Ermeni milliyetçiliği
İdeoloji	Büyük Ermenistan Ermeni millî uyanışı Tseğakronizm Miatsum Kurban milliyetçiliği
Organizasyonlar	Aktif siyasî partiler Ermeni Devrimci Federasyonu Sosyal Demokrat Hınçak Partisi Ermeni Demokrat Liberal Parti Tarihî partiler Armenakan Partisi Ulusal Birlik Partisi Geçmişteki militan organizasyonlar ASALA Ermeni Soykırımı Adalet Komandoları Ermeni Devrimci Ordusu
İnsanlar	Düşünürler Haçatur Abovyan Mikael Nalbandyan Raffi Mıgırdiç Hrimyan Şahan Natali Kevork Acemyan Silva Kaputikyan Militanlar ve komutanlar Arabo Ağbyur Serob Kevork Çavuş Andranik Ozanyan Aram Manukyan Pastırmacıyan Karekin Efendi Garegin Njdeh Agop Agopyan Monte Melkonyan Movses Gorgisyan Vazgen Sarkisyan Jirair Sefilyan
Tarihi olaylar	Ermeni Ulusal Hareketi Serdarabad Muharebesi Şubat Ayaklanması Karabağ hareketi Karabağ Savaşı
Siyasî oluşumlar	Batı Ermenistan Yönetimi Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti Dağlık Ermenistan Cumhuriyeti Ermenistan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti

ESAK nedir?, ESAK anlamı nedir?, ESAK ne demektir?

ESAK nedir?, ESAK anlamı nedir?, ESAK ne demektir?

Ermeni Soykırımı Adalet Komandoları

Saldırıları[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]