Dublinliler

Dubliners
Kitabın 1914 baskısının kapağı
Yazar	James Joyce
Çevirmen	Mustafa Bal (Everest Y.)
Dil	İngilizce
Tür	Hikâye
Yayım	Haziran 1914
Yayımcı	Grant Richards Ltd., Londra (özgün) Everest yayınları (Türkçe)
Sayfa	254
ISBN	978-605-1418-73-5

Dublinliler (Özgün İngilizce başlık: Dubliners), James Joyce'un on beş öyküsünü içeren ve ilk basımı 1914'te Londra'da yapılan hikâye kitabı. Öykülerde, 20. yüzyılın ilk yıllarında Dublin'de ve çevresinde yaşayan orta sınıf İrlandalılar'ın yaşantısı anlatılır.

Öyküler, İrlanda milliyetçiliğinin doruk noktasına ulaştığı, ulusal bir kimlik ve gaye arayışının gittikçe arttığı, İrlanda'nın birbiriyle karşı karşıya gelen fikirler ve etkiler ile sarsılmakta olduğu bir dönemde yazılmıştır. Her hikâyede birbirinden farklı ana karakterler vardır, ama bunların ortak özelliği Dublin'deki hayatından memnun olmamalarıdır. Bu nedenle Dublin’den uzaklaşmak isteğindedirler. Çalıştığı işlerden memnun olmayan karakterlerin üzerinde, karanlık ve bulutlu havasıyla İrlanda’nın olumsuz etkileri vardır. Bireysel istekleri ve toplumun beklentileri arasında sıkışıp kalan kahramanlar ekonomik zorluklar içindedir ve maddi açıdan kötü hayat standartlarına sahiptirler.^[1] Bu özellikleriyle Joyce'un kişisel yaşam hikâyesine benzer özellikler içerirler.

Kitap, yazarın çocukluk, gençlik, yetişkinlik ve günlük yaşam olarak bölümlediği Dublin yaşamından kesitler içerir.^[2] Öyküler Joyce'un epifani fikri üzerine yoğunlaşır: karakterler bir anda kendilerini anladıkları ya da aydınlandıkları bir olay yaşarlar. Karakterlerin birçoğu yazarın daha sonraki romanı Ulysses'te ufak rollerde yeniden ortaya çıkar.^[3] Toplamadaki ilk öyküler bir çocuk protagonist tarafından anlatılırken, kitap ilerledikçe öyküler gittikçe daha yaşlı insanların hayatları ve kaygılarından bahseder. Bu durum, Joyce'un kitabı çocukluk, ilk gençlik ve olgunluk şeklinde üç bölümde kurgulamasıyla uyumludur.

Yayımlanma geçmişi[değiştir | kaynağı değiştir]

Dublinliler'in yazımı İrlandalı şair ve ressam George Russell'in Joyce'tan The Irish Homestead için bir öykü yazamasını istemesiyle başlar. Kitaptaki Kız Kardeşler öyküsünün dergide yayımlanmasının ardından Joyce diğer öyküleri yazmaya koyulur ve 1904 yılının sonunda kitabı büyük ölçüde tamamlar. Buna rağmen Dublinliler'in yayımlanması yaklaşık 9 yıl alır.^[2]

1905 yılında Joyce'un kitabın ilk kopyasını bir yayımcıya göndermesi ile kitabın yayımlandığı 1914 yılı arasında, yazar kitabın 18 kopyasını 15 farklı yayınevine gönderdi. 1905'te Londra'daki Grant Richards yayımcısı kitabı basmayı kabul etmişti. Ancak yayınevinin matbaası İki Kafadar isimli öyküyü basmayı reddetti. Richards bunun üzerine öyküyü ve kitaptaki bazı başka bölümleri çıkarması için Joyca baskı yapmaya başladı. Bu duruma karşı çıkan Joyce yine de bazı değişiklikleri kabul etti ancak Richards buna rağmen kitabı basmaktan vazgeçti. Bunun üzerine Joyce pek çok gazetenin editörüne, "İngiltere ve İrlanda'daki yazarlığın bugünkü koşullarına bir parça ışık tutacak olan bu mektubu yayımlar mısınız?" notuyla, kitabın başına gelenleri anlattığı bir mektup yolladı. Mektup 26 Ağustos 1911'de Belfast'ta çıkan Northern Wing'de ve 2 Eylül 1911'de Sinn Fein'de yayımlandı.^[4]

Grant Richards ile yazışmalarının sonuç vermemesi üzerine Joyce kitabını başka yayıncılara yollamaya başladı. 1909 yılında Dublin'deki Maunsel and Roberts kitabı basmak istediklerini bildirdi. Ancak benzer tartışmalar bu yayınevinde de ortaya çıktı ve Maunsel kitabı yayımlamaktan vazgeçtiği gibi, yazarı halihazırda yapılmış olan basım maliyetleri için dava açmakla da tehdit etti. Joyce basılmış olan sayfaları kendisine vermeleri ve kitabın basımını başka bir yerde tamamlamasına izin verilmesi karşılığında bu maliyetleri üstlenmeyi kabul etti. Ancak yayınevi kitabın basılmış kısmını yazara vermeyerek imha etti. Yine de Joyce "hileyle" ele geçirdiği bir kopyayı elinde tutmayı başardı. Sonunda 1914'te Grant Richards kitabı yayımlamayı bir kez daha kabul etti ve Maunsel'den kalan kopyaları da kullanarak kitabı Haziran 1914'te bastı.^[5]

Öyküler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kitapta yer alan öyküler:^[6]

• Kız Kardeşler – Peder Flynn'in ölümü üzerine, rahibe ve ailesine yakın bir genç konuyla yüzeysel olarak ilgilenir.
• Bir Karşılaşma – Okuldan kaçan iki çocuk yaşlı bir adamla karşılaşır.
• Araby – Arkadaşının kız kardeşine aşık olan bir genç, kıza Araby pazarından değerli bir hediye almaya çalışır ama başarılı olamaz.
• Eveline – Genç bir kadın, bir denizciyle İrlanda'dan kaçma kararını değerlendirir.
• Yarıştan Sonra – Kolej öğrencisi Jimmy Doyle, zengin arkadaşlarının arasında uyum sağlamaya çalışır.
• İki Kafadar – İki suçlu olan Lenehan ve Corley, işvereninden bir şeyler çalmaya razı bir hizmetçi ile buluşur.
• Pansiyon – Mrs. Mooney kızının kiracısı Mr. Doran ile evlendirerek sınıf atlamasını sağlar.
• Küçük Bir Gölge – Küçük Chandler, eski arkadaşı Ignatius Gallaher ile yemek yerken, gerçekleşmemiş yazar olma hayallerini hatırlar. Ayrıca öyküde Chandler'ın, eşinin dikkatini kendisi yerine artık küçük oğullarının çekiyor olmasının yarattığı duygusal durum da yansıtılır.
• Kısasa Kısas – Ayyaş bir yazıcı olan Farrington, kızgınlığını publarda ve oğlu Tom'a kötü davranarak çıkarmaya çalışır.
• Kil – Yaşlı çamaşırhane çalışanı Maria, cadılar bayramını üvey oğlu Joe Donnelly ve onun ailesiyle geçirir.
• Acı Bir Olay – Mr. Duffy Mrs. Sinico'yu reddettikten dört yıl sonra kadını yalnızlığa ve ölüme mahkûm etmiş olduğunu anlar.
• Komite Odasında Sarmaşık Günü – Birkaç küçük politikacı, Charles Stewart Parnell'i yadeder.
• Bir Anne – Mrs. Kearney kızı Kathleen'in İrlanda kültür hareketinde öne çıkması için bir dizi konser organize etmeye çalışır ama başarılı olamaz.
• Tanrının Lütfu – Bir barda merdivenlerden yuvarlanarak yaralanan Mr. Kernan'ı arkadaşları yeniden Katolikliğe yönlendirmeye çalışır.
• Ölüler – Bir parti dönüşünde karısıyla konuşmakta olan Gabriel Conroy, yaşamın ve ölümün doğasına dair bir epifani yaşar. Yaklaşık 16.000 kelimeden oluşan bu öykü kimi zaman novella olarak da değerlendirilir. Öykü 1987'de John Huston'ın yönettiği aynı isimli bir filme de uyarlanmıştır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]