Dominik Cumhuriyeti'ndeki Yahudilerin tarihi

Hispanyola'ya yerleştiği bilinen ilk Yahudiler İspanya Yahudileriydi. Kristof Kolomb adayı 1492'de keşfettiği zaman yerleşmişlerdi. Yüzyıllar boyunca Yahudilere ev sahipliği yapan İspanya'da antisemitizm ve engizisyonlar başlayınca Yahudiler ülkeden kaçtı. Elhamra Kararnamesinin yürürlüğe girdiği gün Kolomb ve tayfası İspanya'dan yola çıktı. Mürettebatta en az beş Yahudi vardı; bunlar tercüman Luis de Torres, cerrah Marco, doktor Bernal, Alonzo de la Calle ve Gabriel Sanchez'di. Luis de Torres Hispanyola adasına ayak basan ilk kişiydi. Ardından ada Fransızlar ve İspanyollar arasında ikiye bölündü ve Yahudiler sonra da Dominik Cumhuriyeti olacak olan İspanyol tarafında kaldılar. Diğer ülkelerden de Sefaradlar gelmeye başladı. 19. yüzyılda Kurasao Yahudileri de Hispanyola'ya vardı fakat güçlü bir cemaat oluşturmadı. Çoğu Yahudi kimliklerini saklayıp geleneklerini icra etmedi. Bu Yahudilerin soyundan gelenler arasında Dominik Cumhurbaşkanı Francisco Henriquez y Carvajal^[1] ve oğlu Pedro Henriques Ureña da bulunmaktadır.

Dominik Cumhuriyeti II. Dünya Savaşı'nda toplu Yahudi göçü kabul eden ender ülkelerdendir. Evian Konferansıyla 100,000 Yahudi mülteci kabul edilmiştir.^[2] JDC'nin desteğiyle DORSA (Dominican Republic Settlement Association/Dominik Cumhuriyeti İskan Kurulu) kurulup Yahudilerin adanın kuzey kıyısındaki Sosua şehrine yerleştirilmeleri sağlandı. 700 Aşkenaz Avrupa Yahudisi adaya vardığında onlara toprak ve büyük baş hayvan verildi. Diğer mülteciler başkent Santo Domingo'ya yerleşti. 1943'te Dominik Cumhuriyeti'ndeki Yahudi nüfusu 1000'e ulaştı. Bu zamandan beri dış göçler ve asimilasyon nedeniyle Yahudi nüfusu azalmaktadır. Bilinen en eski Yahudi mezarlığı 1826 senesine aittir.

Cemaat[değiştir | kaynağı değiştir]

Dominik Cumhuriyeti'nde bugün yaklaşık 300 Yahudi vardır ve çoğu başkent Santo Domingo'da yaşamaktadır. Yahudilerin çoğu Yahudi olmayanlarla evlenmekle birlikte evlenilen kişilerin küçük bir kısmı Yahudiliği seçip Yahudi hayatı yaşamaktadır. Ülkede üç sinagog bulunmaktadır: Santo Domingo'daki Centro Israelita de República Dominicana sinagogu; yine Santo Domingo'da Chabadlara ait bir merkez; ve bir tanesi de Yahudilerin ilk yerleşim birimlerinden olan Sosua'dadır^[3] Centro Israelita sinagogunda haftada bir okul sonrası programı sunulurken Uluslararası Yahudi Kadınlar Konseyi de aktif rol almaktadır. Sinagog "Boletin Shalom" adında aylık gazete çıkarmaktadır. Chabad merkezi ise ülkedeki Yahudileri dinlerine ve köklerine döndürmeyi amaçlamaktadır.^[4] Sousa'da ki sinagogun yanında küçük bir Yahudi müzesi bulunmaktadır. Büyük bayramlarda Sousa cemaati yurtdışından bir hazan tutup bayramları kutlamaktadır. Her iki cemaatin de iyi bakılmış mezarlıkları bulunur.

Araştırma[değiştir | kaynağı değiştir]

Almanya'da yazar ve öğretmen olup politik durum karşısında ülkesini terkeden Rabbi Henry Zvi Ucko tarafından Dominik Yahudileriyle ilgili kapsamlı bir çalışma yürütülmüştür.^[5] Seyahatleri sonucunda Dominik Cumhuriyeti'ne varmış, Santo Domingo cemaatini örgütlemiş (Ciudad Trujillo) ve ülkedeki Yahudi tarihini araştırmaya başlamıştır. Araştırmalarında Sefarad Yahudilerinin tarihi ve nüfusun yüzleştiği asimilasyon sorunu ele alınmıştır. Araştırmalarında ayrıca, kendisini konuyla ilgili teşvik eden Haim Horacio López Penha ile yaptığı yazışmalara da yer verilmiştir. Cumhurbaşkanı Rafael L. Trujillo Molina bu araştırma için gereken desteği verme sözünde bulunmuştur.

İsrail[değiştir | kaynağı değiştir]

İsrail ve Dominik Cumhuriyeti'nin karşılıklı diplomatik ilişkileri bulunur.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Latin Amerika'daki Yahudilerin tarihi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ [1] 13 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Biography of Francisco Henriquez y Carvajal (in Spanish)
^ [2] 11 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Holocaust Encyclopedia Website
^ [3] 16 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. COX Newspapers article on the Jewish Community of Sosua, Dominican Republic.
^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2010.
^ [4] 7 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Information about the Henry Zvi Ucko papers located at The University of North Carolina

[1] [1] 13 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Biography of Francisco Henriquez y Carvajal (in Spanish)

[2] [2] 11 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Holocaust Encyclopedia Website

[3] [3] 16 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. COX Newspapers article on the Jewish Community of Sosua, Dominican Republic.

[4] "Arşivlenmiş kopya". 19 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2010.

[5] [4] 7 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Information about the Henry Zvi Ucko papers located at The University of North Carolina

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Dominik Cumhuriyeti'ndeki Yahudilerin tarihi nedir?, Dominik Cumhuriyeti'ndeki Yahudilerin tarihi anlamı nedir?, Dominik Cumhuriyeti'ndeki Yahudilerin tarihi ne demektir?