Dişeti çekilmesi, dişeti kenarının kaybı veya geri çekilmesiyle diş kökünün açığa çıkmasıdır.^[1] Dişeti çekilmesi 40 yaşın üzerindeki bireylerde sık rastlanan bir sorundur, ancak ergenlikten itibaren veya 10 yaş civarında da görülebilir. Kuron-kök oranının azalmasıyla birlikte olabilir ya da olmayabilir (alveol kemiği çekilmesi) .

Sınıflandırma[değiştir | kaynağı değiştir]

Dişeti çekilmesini sınıflamak için birçok öneri yapılmıştır, Miller sınıflama sistemi^[2] bunlardan en sık kullanılanıdır. Klinikte görülen birçok vaka günümüz sınıflama sistemleri tarafından sınıflandırılamamaktadır. Kumar ve Masamatti'nin sınıflama sistemi günümüz sınıflama sistemlerinin sınıflayamadığı birçok diş eti defektini tasvir edebilmektedir. Palatal çekilmeler için de ayrı bir sınıflandırma sistemi sunmuştur. Yeni kapsamlı bir sınıflandırma sistemi interdental papilin pozisyonuna göre ve bukkal/lingual/palatal çekilmeye göre çekilmeleri sınıflayabilmektedir. Kumar ve Masamatti'nin sistemi Miller sınıflamasının kısıtlamalarının üstesinden gelmeye çalışmaktadır.^[3]

Nedenler[değiştir | kaynağı değiştir]

Dişeti çekilmesinin muhtemel birçok sebebi olabilir:

• Açık ara en yaygın neden, dişeti hastalığıdır (periodontal hastalık). Uygunsuz fırçalama ve uygunsuz diş ipi kullanımı, bakterilerin diş ile diş eti arasında çoğalmasına olanak sağlamakta ve diş etinde ağrısız, kronik iltihabın meydana gelmesine sebep olmaktadır. Böylece dişeti aşama aşama çekilmekte ve kemik kaybıyla diş sallanmaya başlamaktadır^{[kaynak belirtilmeli]}
• Aşırı agresif diş fırçalama: çitileme şeklindeki sert dişeti kenarındaki mineyi aşındırmaktadır
• Diş ipinin yanlış kullanımı  (örneğin diş ipinin çok kaba veya agresif kullanılması) diş etini kesebilir
• Irsi ince, narin dişetinin çekilmeye uygun hale gelmesi
• Dişlerin haddinden fazla sıkılması ve gıcırdatılması (bruksizm) bazen periodontal hastalığın durumunu kötüleştirebilir. Sadece bruksizm dolayısıyla meydana gelen diş sallanması geri döndürülebilir, ancak dişeti çekilmesi geri döndürülemez^{[kaynak belirtilmeli]}
• Kusturmayla mide asidinin ağza çıkması: bazı yeme bozukluklarıyla ilişkili olabilirŞablon:Mcn
• Tütün çiğneme, muköz membran çizgisini etkiler ve dişetinin zamanla çekilmesine yol açar
• Tırnakla veya kalemle dişetine gelen travmalar. Bu tür çekilmeler çoğunlukla çocuk veya kişilerin psikiyatrik sorunlarıyla ilişkilidir.
• Skorbüt (C vitamini eksikliğine bağlıdır)
• Nekrotizan ülseratif gingivitis
• Erişkin bireyde ortodontik tedavi
• Çapraşıklık gibi anormal diş pozisyonu .
• Dudakta veya dilde bulunan piercingin dişetine sürtünmesi.
• Kasıtlı dişeti uzaklaştırması. Örneğin sürekli diş sürmez ve bu dişi sürdürmek için dişeti kesilerek dişin üzeri açılır. Bu girişim dişeti çekilmesinin nadir görülen sebebidir.

Belirtiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Dişeti çekilmesi çoğunlukla akut bir durum değildir. Çoğu vakada çekilme aşama aşama yıllar boyunca sürer. 40 yaşın üzerinde görülmesinin nedenlerinden biri budur. Dişetinin çekilmesi bir günden diğer güne çok küçük oranda gerçekleştiğinden, hasta dişetinin görünüşe alışır ve çekilmenin farkına varmaz. Dişeti çekilmesi belirti verene kadar fark edilmeden kalabilir.

Dişeti çekilmesinin belirtileri şunlardır:

• Diş sallanması
• Dentin hipersensitivitesi (aşırı hassas diş): sıcak, soğuk veya tatlı yiyecek ve içeceklerle kısa, keskin bir ağrı oluşması. Dişin kökünü çevreleyen sement diş etiyle korunmuyorsa, dentin tübülleri açığa çıkarak dış etkenlerden kolayca etkilenir.
• Dişler olduğundan uzun gözükebilir (dişeti çekiliyorsa kuronun daha büyük bir kısmı görünür)
• Dişin kökü açığa çıkar ve görünür hale gelir
• Diş dişeti kenarında çentikliymiş gibi hissedilir
• Dişin renginde değişme (mine ve sementin rengindeki farklılığa bağlı olarak)
• Dişler arasındaki mesafe büyüyor gibi sanılır (mesafe aynıdır, ancak diş eti aralığı doldurmadığından aralık daha büyük görünür)
• Dişeti kenarı altındaki kaviteler

Dişeti çekilmesi gingivitisten dolayı meydana gelmişse şu belirtiler bulunabilir:

• Kabarık, kırmızı veya şiş (iltihaplı) dişeti
• Fırçalama veya diş ipi kullanımı sırasında kanama
• Kötü ağız kokusu (halitozis)

Gingivitisin tedavisi sonucunda şiş olan dişeti normal haline döner. Bu durumdan gingivitisten dolayı belirgin olmayan dişeti çekilmeleri belirgin hale gelir.^[4]

Tedavi[değiştir | kaynağı değiştir]

Tedavi, dişeti çekilmesine neden olan sorun(ların) belirlenmesiyle başlar. Eğer sorun aşırı etkin fırçalama ise, hasta daha yumuşak bir diş fırçası almalı, daha yumuşak bir fırçalama tekniği kullanmalıdır. Eğer zayıf ağız bakımı bu duruma neden oluyorsa, ağız bakımı daha etkin sağlanmalı, profesyonel diş temizliği yapılmalıdır. Eğer sorun fazla diştaşı kaynaklı ise, temizleme ve kök yüzeyi düzleştirmesi diş etindeki iltihabın çözülmesini sağlayacaktır. Eğer etken maloklüzyon ise, oklüzal düzeltme veya ısırma plağı önerilebilir.

Eğer nedene bağlı çözümler yetersizse, daha fazla dişeti oluşturmak için yumuşak doku grefti kullanılabilir. Kullanılacak olan doku hastanın ağzındaki başka bir bölgeden otologolarak elde edilebilir, dondurulmuş doku ürünleri veya sentetik membranlar kullanılabilir. Güncel araştırmalar, hastanın kendi kök hücrelerinden dişeti kültüre edip dişeti çekilmesini tedavi etmeye odaklanmaktadır.

Dişeti grefti[değiştir | kaynağı değiştir]

Dişeti çekilmesinin şekline ve dişin etrafındaki kemik seviyesine bağlı olarak diş eti çekilmesi bölgesinde periodontolog, çeşitli "periodontal plastik cerrahi" girişimlerle yeni dişeti oluşturabilir. Bu girişimler genel olarak lokal anestezi altında gerçekleştirilir. Komşu dişeti hareketlendirilerek (buna saplı greft denir), serbest dişeti greftiyle veya damaktan bağ dokusu greftiyle dişeti çekilmesi tedavi edilebilir. Hastanın damağına alternatif olarak aselüler dermal matriks (işlenmiş insan deri allogrefti) de kullanılabilir.

Büyüme faktörü teknikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Trombosit kökenli büyüme faktörü (PDGF) zerk edilmiş kemik grefti uygulaması tekniğinde gelişme kaydedilmiştir. Bu materyal genellikle hücresel bir matriksle kombine halde bulunur, daha sonra allogreftle kaplanacak olan yumuşak kemiği oluşuturur. Bu tür kemik ve hücresel doku matriksinin gelişimi daha iyi osseointegrasyon ile sağlıklı kemik ve yumuşak dokunun oluşumu sağlar.

Böyle işlemlerden sonra iyileşme 2-4 hafta sürer. Sonuçlar birkaç ay sonra değerlendirilebilir ve bazı vakalarda en iyi sonucu elde etmek için oluşan yeni dokuya küçük girişimlerde bulunulabilir. Periodontal kemik kaybının eşlik etmediği çekilmelerde, çekilme bölgesinde tam kapanma mümkündür. ^{[kaynak belirtilmeli]}.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]