Cumhuriyetçi Parti (Amerika Birleşik Devletleri)

Cumhuriyetçi Parti
Cumhuriyetçi Parti
Kısaltma	GOP (Grand Old Party)
Genel başkan	Ronna McDaniel
Kurucu	Alvan E. Bovay; Horace Greeley; Edwin D. Morgan; Henry Jarvis Raymond; Amos Tuck
Senato Lideri	Mitch McConnell (Azınlık Lideri) (KY); John Thune (Azınlık Lideri Yardımcısı) (SD)
Meclis Lideri	Steve Scalise (Temsilciler Meclisi Azınlık Lideri) (LA)
Kuruluş tarihi	20 Mart 1854; 167 yıl önce
Önceli	Whig Partisi; Serbest Toprak Partisi; Özgürlük Partisi; Anti-Nebraska Partisi; Kuzey Amerikan Partisi
Merkez	310 First Street NE; Washington 20003
Öğrenci kolu	Öğrenci Cumhuriyetçiler
Gençlik kolu	Genç Cumhuriyetçiler
Kadın kolu	Ulusal Cumhuriyetçi Kadınlar Federasyonu
Üyelik (2022)	36,019,694
İdeoloji	Çoğunluk: Amerikan muhafazakârlığı; Parti içi düşünceler: Merkezcilik; Hristiyan sağ; Mali muhafazakârlık; Liberteryenizm; Yeni muhafazakârlık; Sağ popülizm; Sosyal muhafazakârlık;
Uluslararası üyelik	Uluslararası Demokrat Birliği
Avrupa üyeliği	Avrupa Muhafazakârlar ve Reformcular Partisi (bölgesel ortak)
Resmî renkler	Kırmızı
Senato	49 / 100
Temsilciler Meclisi	222 / 435
Valilikler	26 / 50
Seçim sembolü
İnternet sitesi
	gop.com
	ABD

Cumhuriyetçi Parti (İngilizce: Republican Party), kısaltması ile GOP (İngilizce: Grand Old Party), Amerika Birleşik Devletleri'ndeki iki büyük partiden biridir (diğeri Demokrat Partidir). Cumhuriyetçiler, Amerikan muhafazakârlığı olarak bilinen ideolojinin temsilcisidir; vergilerin azaltılmasını, serbest piyasanın korunmasını, göçün sıkıca denetlenmesini,^[13]^[14]^[15] askeri harcamaların artırılmasını, silah haklarının korunmasını, kürtajın sınırlandırılması ve sendikalar üzerindeki kısıtlamaları desteklemektedir.^[16]

1994 yılında başlamak üzere Temsilciler Meclisi ve Senato seçimlerinde çoğunluğu elinde tutan Cumhuriyetçi Parti, 2000 yılında George W. Bush'un başkan seçilmesinden sonra 6 yıl süreyle ABD'nin hem yasama hem de yürütme kollarına egemen oldu, fakat 2006 seçimlerinde büyük bir yenilgiye uğradı. 2007 yılında yasama kolu, 2008 yılında da yürütme kolu Demokrat Parti'ye geçti. 2016 yılında Donald Trump ile yürütme erkini geri alan Cumhuriyetçiler, 2020 seçimlerinde anılan makamı yeniden yitirdiler.

2022 yılının ilk yarısı itibarıyla Cumhuriyetçiler, 28 eyalet valiliğini, 30 eyalet yasama organını ve 23 eyalet hükûmeti üçlüsünü (valilik ve her iki yasama kanadı) kontrol etmektedir. ABD Yüksek Mahkemesi'nin dokuz yargıcından altısı da Cumhuriyetçi Başkanlar tarafından aday gösterilerek atanmıştır. 2024 yılında yapılacak olan başkanlık seçimleri için ise Cumhuriyetçi Partiden aday adaylığını duyuran tek isim Donald Trump’tır

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhuriyetçi Parti, 19. yüzyılın ortalarında ABD'de köleliğin büyük tartışma konusu olduğu bir ortamda doğdu. Kölelik, tarımın egemen olduğu güney eyaletlerinde yaygın bir uygulamayken, sanayinin egemen olduğu kuzey eyaletlerinde yasaklanmıştı.

1828 yılında kurulmuş olan Demokrat Parti, bu tartışma sırasında, köleliği savunan güneyli üyeler ile köleliğe karşı çıkan kuzeyli üyeler arasında ikiye ayrılmıştı. Cumhuriyetçi Parti böyle bir ortamda, güney eyaletlerinin köleliği sürdürme çabalarını önlemek amacıyla, 1854 yılında kuruldu. 1860 yılında yapılan seçimlerde Cumhuriyetçi Parti'nin adayı olan Abraham Lincoln'ın başkan seçilmesi üzerine, kuzey ve güney eyaletleri arasında Amerikan İç Savaşı patlak verdi. 1865'te İç Savaş'ı Abraham Lincoln önderliğindeki kuzeylilerin kazanmasıyla kölelik sona erdi ve 19. yüzyılın geri kalan bölümünde Cumhuriyetçi Parti, siyah Amerikalıların oylarını kolayca kazanmaya devam etti.^[17]

Fakat 20. yüzyıl başlarında Amerikan siyasetinde yaşanan değişiklikler çerçevesinde, Demokrat Parti'den seçilen başkan Franklin D. Roosevelt'in işçilere ve orta gelirli kesime verdiği haklar, Demokrat Parti'yi sosyal liberal bir çizgiye oturttu.

Adı ve sembolü[değiştir | kaynağı değiştir]

Partinin kurucu üyeleri, Thomas Jefferson'ın Demokratik-Cumhuriyetçi Partisi tarafından desteklenen cumhuriyetçiliğin değerlerine saygı göstermek için "Cumhuriyetçi Parti" adını seçtiler. İsim fikri, partinin önde gelen yayıncısı Horace Greeley'in "Cumhuriyetçi" gibi basit bir isim çağrısında bulunan başyazısıdan geldi. Bu ad, 1776 cumhuriyetçi sivil erdem değerlerini ve aristokrasiye ve yolsuzluğa karşı muhalefeti yansıtır.

"Büyük Eski Parti" terimi, Cumhuriyetçi Parti için geleneksel bir takma addır ve "GOP" kısaltması yaygın olarak kullanılan bir isimdir. Terim 1875'te Kongre Kayıtlarında ortaya çıktı ve Birliğin başarılı askeri savunmasıyla ilişkili partiye "bu cesur eski parti" olarak atıfta bulundu. Ertesi yıl Cincinnati Commercial'daki bir makalede, terim "büyük eski parti" olarak değiştirildi. Kısaltmanın ilk kullanımı 1884 tarihlidir.

Partinin geleneksel maskotu fildir. 7 Kasım 1874'te Harper's Weekly'de yayınlanan Thomas Nast'ın siyasi karikatürü, sembolün ilk önemli kullanımı olarak kabul edilir. Partinin Indiana, New York ve Ohio gibi eyaletlerde kullanılan sembolü kel kartal, Kentucky'de ise kütük kulübesidir.

Geleneksel olarak partinin tutarlı bir renk kimliği yoktu. 2000 seçimlerinden sonra kırmızı renk Cumhuriyetçilerle ilişkilendirildi. Seçim sırasında ve sonrasında, büyük yayın ağları seçim haritası için aynı renk şemasını kullandı: Cumhuriyetçi aday George W. Bush'un kazandığı eyaletler kırmızıyla, Demokrat aday Al Gore'un kazandığı eyaletler ise maviyle boyandı. Seçim sonuçlarıyla ilgili haftalarca süren anlaşmazlık nedeniyle, bu renk çağrışımları, sonraki yıllarda da devam ederek sağlam bir şekilde kök saldı. Siyasi partilerin renklerle ilişkilendirilmesi gayri resmi olsa da, medya bu renkleri kullanarak ilgili siyasi partileri temsil etmeye başladı. Parti ve adayları da kırmızı rengi benimsedi. İstisna olarak, 2014 yılında Cumhuriyetçi Parti'nin Kaliforniya eyaletindeki şubesi "California Republican Party" resmî olarak kırmızıyı reddetti ve mavi rengi benimsedi. Bunun sebeplerinden biri ise; Birleşik Devletler dışındaki dünya siyasetinde genellikle mavi rengin muhafazakârlık, kırmızının ise sosyalizm ile ilişkilendirilmesidir.

Günümüzdeki durumu[değiştir | kaynağı değiştir]

2003 yılında başlayan Irak İşgali ve bu işgalin başarısızlığı, Amerikan halkının Cumhuriyetçi Parti'ye verdiği desteği sekteye uğratmıştır. 2004 yılında George W. Bush ikinci defa başkanlığa seçilmiş olmasına karşın, kamuoyu yoklamalarında kendisine verilen desteğin büyük oranda düştüğü gözlemlenmiştir. Öte yandan, Kongre'de Cumhuriyetçi Parti üyelerin karışmış olduğu yolsuzluk skandalları da partiye büyük zarar verdi ve 7 Kasım 2006 tarihinde yapılan ara seçimlerde Cumhuriyetçi Parti yenilgiye uğrayarak Kongre'nin her iki kanadında da çoğunluğu kaybetti. 2008 seçimlerinde Başkanlık makamı da, Barack Obama ile Demokratlara geçti. 2016 yılında başkan seçilen Donald Trump, yeniden aday olduğu 2020 seçimlerini kaybetmiştir. 2022 yılı ortası itibarıyla Cumhuriyetçi Parti hem yürütme hem de yasama kanatlarında muhalefet durumundadır. 2022 yılında yapılan ara seçimlerde ise Senatoda çoğunluğu sağlayamamasına karşın Temsilciler Meclisinde çoğunluğu elde etmiştir.

Siyasi tutumu[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhuriyetçi Parti vergi yükünün azaltılması ve firmalara yasalarla getirilen kısıtlamaların azaltılması yanlısıdır. Sosyal konularda muhafazakâr bir tutum izler. Özellikle dindar Protestan grupların (Evanjelikler) desteğine sahiptir. Kürtajın kısıtlanması gerektiğini savunur. Protestan ağırlıklı güney eyaletlerinde büyük bir desteğe sahiptir. Ayrıca Silah Serbestliği Kanunu'nu destekler.

Ekonomik politika[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhuriyetçiler, ekonomik refahın arkasındaki temel faktörlerin serbest piyasalar ve bireysel başarı olduğuna inanmaktadır. Cumhuriyetçiler, yönetimde Demokratlar varken sıklıkla mali muhafazakarlığı savunurlar; ancak, hükûmetten sorumlu olduklarında federal borcu artırmaya istekli olduklarını göstermişlerdir (Bush döneminde vergi indirimlerinin uygulanması, Medicare Kısım D ve 2017 Vergi Kesintileri ve İşler Yasası bu tutumun örnekleridir). Hükûmet harcamalarını azaltma vaatlerine rağmen, Cumhuriyet yönetimleri 1960'ların sonlarından beri önceki hükûmet harcama düzeylerini sürdürdü veya artırdı.

Dini inançlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Din, her iki taraf için de her zaman önemli bir rol oynamış olsa da, bir yüzyıl boyunca partilerin dini kompozisyonları değişti. Din, 1960'tan önce partiler arasında önemli bir ayrım çizgisiydi; Katolikler, Yahudiler ve güneyli Protestanlar ağırlıklı olarak Demokrat, kuzeydoğu Protestanları ise ağırlıklı olarak Cumhuriyetçiydi. Eski farklılıkların çoğu, 1970'lerin ve 1980'lerin New Deal koalisyonunun altını oyan düzenlemeden sonra ortadan kayboldu. Her hafta kiliseye giden seçmenler 2004'te oylarının yüzde 61'ini Bush'a verdi; ara sıra gidenlerin ise yüzde 47'si ve kiliseye hiç gitmeyenlerin yüzde 36'sı Bush'u destekledi. Katoliklerin yüzde 52'si (John Kerry Katolik olmasına rağmen) ve Protestanların yüzde 59'u da Bush'a oy verdi. 1980'den beri, Evanjeliklerin büyük çoğunluğu Cumhuriyetçilere oy verdi; 2000 ve 2004'te yüzde oranında 70-80 Bush'a ve 2006'da Cumhuriyetçi Meclis adayları için yüzde 70 oranında destek verdiler.

Yahudiler ise yüzde 70-80 oranında Demokratlara oy vermeyi sürdürmektedir. Demokratlar, Afro-Amerikan kiliseleriyle, özellikle Ulusal Baptistler ile yakın bağlara sahipken, Katolik seçmenler arasındaki tarihi hakimiyetleri 2010 ara seçimlerinde yüzde 54-46 oranına düştü. Ana akım geleneksel Protestanlar (Metodistler, Lutherciler, Presbiteryenler, Episkopalcılar ve Öğrenciler) arasındaki Cumhuriyetçi Parti desteği ise yaklaşık yüzde 55'e geriledi.

Utah ve komşu eyaletlerdeki İsa Mesih'in Son Zaman Azizleri Kilisesi üyelerinin en az yüzde 75'i, 2000 yılında George W. Bush için oy kullandı. 2018 yılında Mormonların yüzde 76'ısnın Cumhuriyetçi adayları etmesi, Trump'ın adaylığının Mormonların fikrini etkilemediğini ortaya koymuştur.

Katolik Cumhuriyetçi liderler; kürtaj, ötanazi, embriyonik kök hücre araştırmaları gibi konularda Katolik Kilisesi'nin öğretileriyle aynı çizgide kalmaya çalışırken, ölüm cezası ve doğum kontrolü konusunda da görüş ayrılığına düştüler. Papa Francis'in 2015 ansiklopedisi Laudato si' tartışmaya yol açtı. Çünkü bu eserde, geleneksel Cumhuriyetçi fikirlerin aksine, iklim değişikliğinin fosil yakıtların yakılmasın neticesinde insan kaynaklı bir sorun olduğu resmen kabul etmiş ve küresel ısınmanın gelişmiş ülkelerin kısa vadeli ekonomik kazançlar peşinde koşarken gezegenin yok edilmesine kayıtsız kalmalarına dayandığını belirtmişti. The New York Times'a göre, Laudato si', 2016 seçimlerinde Jeb Bush, Bobby Jindal, Marco Rubio ve Rick Santorum gibi Katolik adayları zor durumda bıraktı. Boston Koleji'nde ahlaki teoloji profesörü olan James Bretzke, önde gelen Demokratlar ansiklopediyi övse de, genel olarak her iki tarafın samimiyetsiz olduğunu söyledi. Katolikler, Katolik Cumhuriyetçilerin yüzde 51'i küresel ısınmaya (genel nüfustan daha az) inanıyor ve Katolik Cumhuriyetçilerin yalnızca yüzde 24'ü küresel ısınmanın insan faaliyetlerinden kaynaklandığına inanıyor.

2016'da Ortodoks Yahudilerin küçük çoğunluğu, sosyal muhafazakarlığı ve giderek artan İsrail yanlısı dış politika duruşu nedeniyle partiye yıllardır artan Ortodoks Yahudi desteğinin ardından Cumhuriyetçi Parti'ye oy verdi. Ortodoks Yahudilerin yüzde 70'inden fazlası kendini Cumhuriyetçi olarak tanımlamaktadır. Associated Press tarafından 2020 yılında yapılan bir anket, Müslümanların yüzde 35'inin Donald Trump'a oy verdiğini ortaya koydu.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Winger, Richard (27 Aralık 2022). "December 2022 Ballot Access News Print Edition". Ballot Access News. 20 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2022.
^ Paul Gottfried, Conservatism in America: Making Sense of the American Right, p. 9, "Postwar conservatives set about creating their own synthesis of free-market capitalism, Christian morality, and the global struggle against Communism." (2009); Gottfried, Theologies and moral concern (1995) p. 12.
^ Davis, Susan (23 Ağustos 2019). "Meltdown On Main Street: Inside The Breakdown Of The GOP's Moderate Wing". NPR (İngilizce). 17 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2022.
^ Haberman, Clyde (28 Ekim 2018). "Religion and Right-Wing Politics: How Evangelicals Reshaped Elections". The New York Times. 14 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2021.
^ Cohn, Nate (5 Mayıs 2015). "Mike Huckabee and the Continuing Influence of Evangelicals". The New York Times. 6 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2021.
^ Grumbach, Jacob M.; Hacker, Jacob S.; Pierson, Paul (2021), Hertel-Fernandez, Alexander; Hacker, Jacob S.; Thelen, Kathleen; Pierson, Paul (Ed.), "The Political Economies of Red States", The American Political Economy: Politics, Markets, and Power, Cambridge University Press, ss. 209-244, ISBN 978-1316516362, 23 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 14 Eylül 2023
^ ^a ^b Miller, William J. (2013). The 2012 Nomination and the Future of the Republican Party. Lexington Books. s. 39.
^ Cassidy, John (29 Şubat 2016). "Donald Trump is Transforming the G.O.P. Into a Populist, Nativist Party". The New Yorker. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2016.
^ Gould, J.J. (2 Temmuz 2016). "Why Is Populism Winning on the American Right?". The Atlantic. 12 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2017.
^ Becker, Bernie (18 Temmuz 2016). "Social conservatives win on GOP platform". Politico. 29 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2019.
^ "Republican Party". History. February 2021. 29 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2023.
^ "Members". IDU. 16 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Baker, Paula; Critchlow, Donald T. (2020). The Oxford Handbook of American Political History. Oxford University Press. s. 387. ISBN 978-0-19-062869-7. 25 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2021 – Google Books vasıtasıyla. Contemporary debate is fueled on one side by immigration restrictionists, led by President Donald Trump and other elected republicans, whose rhetorical and policy assaults on undocumented Latin American immigrants, Muslim refugees, and family-based immigration energized their conservative base.
^ Hajnal, Zoltan (4 Ocak 2021). "Immigration & the Origins of White Backlash". Daedalus. 150 (2): 23-39. doi:10.1162/daed_a_01844 . ISSN 0011-5266.
^ Reich, Gary M. (2021). The Politics of Immigration Across the United States: Every State a Border State?. Routledge. ISBN 978-1-000-33580-4. 3 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2021 – Google Books vasıtasıyla.
^ Jacobson, Gary C.; Liu, Huchen (n.d.). "Dealing with Disruption: Congressional Republicans' Responses to Donald Trump's Behavior and Agenda". Presidential Studies Quarterly. 50 (1): 4-29. doi:10.1111/psq.12630. ISSN 1741-5705. 23 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2021.
^ Partinin Radikal kanadı 1865-1877 yeniden yapılanma dönemi süresince iktidarda olacaktır.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Resmî site

[1] Winger, Richard (27 Aralık 2022). "December 2022 Ballot Access News Print Edition". Ballot Access News. 20 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2022.

[Paul_Gottfried_2009_p._12-2] Paul Gottfried, Conservatism in America: Making Sense of the American Right, p. 9, "Postwar conservatives set about creating their own synthesis of free-market capitalism, Christian morality, and the global struggle against Communism." (2009); Gottfried, Theologies and moral concern (1995) p. 12.

[auto1-3] Davis, Susan (23 Ağustos 2019). "Meltdown On Main Street: Inside The Breakdown Of The GOP's Moderate Wing". NPR (İngilizce). 17 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2022.

[4] Haberman, Clyde (28 Ekim 2018). "Religion and Right-Wing Politics: How Evangelicals Reshaped Elections". The New York Times. 14 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2021.

[5] Cohn, Nate (5 Mayıs 2015). "Mike Huckabee and the Continuing Influence of Evangelicals". The New York Times. 6 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2021.

[Grumbach-2021-6] Grumbach, Jacob M.; Hacker, Jacob S.; Pierson, Paul (2021), Hertel-Fernandez, Alexander; Hacker, Jacob S.; Thelen, Kathleen; Pierson, Paul (Ed.), "The Political Economies of Red States", The American Political Economy: Politics, Markets, and Power, Cambridge University Press, ss. 209-244, ISBN 978-1316516362, 23 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 14 Eylül 2023

[gopfuture-7] Miller, William J. (2013). The 2012 Nomination and the Future of the Republican Party. Lexington Books. s. 39.

[Cassidy-8] Cassidy, John (29 Şubat 2016). "Donald Trump is Transforming the G.O.P. Into a Populist, Nativist Party". The New Yorker. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2016.

[auto2-9] Gould, J.J. (2 Temmuz 2016). "Why Is Populism Winning on the American Right?". The Atlantic. 12 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2017.

[auto-10] Becker, Bernie (18 Temmuz 2016). "Social conservatives win on GOP platform". Politico. 29 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2019.

[auto8-11] "Republican Party". History. February 2021. 29 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Şubat 2023.

[12] "Members". IDU. 16 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[13] Baker, Paula; Critchlow, Donald T. (2020). The Oxford Handbook of American Political History. Oxford University Press. s. 387. ISBN 978-0-19-062869-7. 25 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2021 – Google Books vasıtasıyla. Contemporary debate is fueled on one side by immigration restrictionists, led by President Donald Trump and other elected republicans, whose rhetorical and policy assaults on undocumented Latin American immigrants, Muslim refugees, and family-based immigration energized their conservative base.

[14] Hajnal, Zoltan (4 Ocak 2021). "Immigration & the Origins of White Backlash". Daedalus. 150 (2): 23-39. doi:10.1162/daed_a_01844 . ISSN 0011-5266.

[15] Reich, Gary M. (2021). The Politics of Immigration Across the United States: Every State a Border State?. Routledge. ISBN 978-1-000-33580-4. 3 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2021 – Google Books vasıtasıyla.

[16] Jacobson, Gary C.; Liu, Huchen (n.d.). "Dealing with Disruption: Congressional Republicans' Responses to Donald Trump's Behavior and Agenda". Presidential Studies Quarterly. 50 (1): 4-29. doi:10.1111/psq.12630. ISSN 1741-5705. 23 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2021.

[17] Partinin Radikal kanadı 1865-1877 yeniden yapılanma dönemi süresince iktidarda olacaktır.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

Cumhuriyetçi Parti nedir?, Cumhuriyetçi Parti anlamı nedir?, Cumhuriyetçi Parti ne demektir?