Cabernet Franc
Üzüm (Vitis)
Viala ve Vermorel'de Cabernet Frangı
Rengi	Kara, Mavi-Kara
Tür adı	Vitis vinifera
Diğer adı	Bouchet, Bouchy, Breton (dahası)
Köken	Fransa
Orijinal kökeni	Bordeaux, Fransa
Önemli üretim yerleri	Bordeaux, Loire

Cabernet Franc, Dünya'da başlıca siyah üzüm çeşitlerinden birisidir. Esasen Bordeaux tarzında Cabernet Sauvignon ve Merlot ile harmanlama için yetiştirilir ama aynı zamanda Loire 'nin Chinon 'u gibi tek başına şarap yapılabilir. Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri'nde karışımlarda kullanılmasının ve çeşit olarak üretilmesinin yanı sıra bu bölgelerde bazen buz şarabı yapılır.

Cabernet Franc inceliğe katkıda bulunan ve daha güçlü üzümlere harmanlanıp biberin güzel kokusunu veren Cabernet Sauvignon'dan daha hafif^[1] parlak soluk kırmızı bir şaraptır.^[2] Yetişme bölgesine ve şarabın tarzına bağlı olarak ek aromalar arasında tütün, ahududu, dolmalık biber, kuş üzümü ve menekşeler bulunabilir.

Bordeaux'daki Cabernet Franc'ın kayıtları Loire'da bundan çok önce dikilmiş olmasına rağmen 18. yüzyılın sonuna kadar uzanır. DNA analizi, Cabernet Franc'ın Cabernet Sauvignon, Merlot ve Carménère'nin iki ebeveyninden biri olduğunu gösterir.^[3]

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Cabernet Franc'ın yetiştirilmesine 17. yüzyılda Kardinal Richelieu'nun asma çeliklerini Loire Vadisi'ne taşıdığı zaman güneybatı Fransa'nın Libournais bölgesinde kurulduğuna inanılır. Adı üzümle ilişkilendirilen Breton adında bir başrahip gözetiminde Bourgueil Manastırı'na dikildi. 18. yüzyılda Cabernet Franc (Bouchet olarak bilinir) ekimleri Fronsac, Pomerol ve St-Emilion'da kaliteli şaraplar yapmak için baştan sona bulundu. Cabernet Sauvignon 18. ve 19. yüzyıllarda daha popüler hale geldikçe iki üzümün yakın benzerliği gözlemlendi ve ilişkilerinin derecesine göre teoriler ortaya çıktı. 1997'de Cabernet Franc'ın Cabernet Sauvignon'u üretmek için Sauvignon blanc ile geçtiğini gösteren DNA kanıtları ortaya çıktı.^[4]

Bağcılık[değiştir | kaynağı değiştir]

Genelde Cabernet Franc Cabernet Sauvignon'a çok benzer ancak en az bir hafta önce tomurcuklanır ve olgunlaşır. Bu özellik asmanın Loire Vadisi gibi Cabernet Sauvignon'dan biraz daha soğuk iklimlerde gelişmesini sağlar. Bordo'da Cabernet Franc ekimleri Cabernet Sauvignon'un ekim alanlarına zarar verebilecek hasada yakın sert hava koşullarına karşı "sigorta poliçesi" olarak değerlendirilir. Erken tomurcuklanması büyüme mevsiminin erken dönemlerinde bağcılık açısından çiçeklenme tehlikesini ortaya çıkarır.^[4] Asması koyu yeşil, 5 loblu yaprakları ile kuvvetli ve diktir. Kanatlı salkımlar uzun ve küçük-orta büyüklüktedir. Taneleri oldukça küçük ve mavi-siyah renklidir ve oldukça ince kabukludur.^[2] Cabernet Franc asması Pinot noir'den daha az Cabernet Sauvignon'dan daha fazla mutasyona eğilimlidir.^[5]

Cabernet Franc çok çeşitli bağ toprağı türlerine uyum sağlayabilir ancak kumlu, kireçli topraklarda gelişerek burada daha ağır, daha dolgun üzümler üretir. Loire Vadisi'nde çakıllı teraslarda yetiştirilen üzümlerden yapılan şaraplar ile tuffeau yamaçları arasında terroir temelli farklılıklar algılanabilir. Üzüm mahsulün daha yeşil, bitkisel notalara sahip şaraplar ürettiğinden verime oldukça duyarlıdır.^[5]

Şarap bölgeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Cabernet Franc Dünya genelinde en çok ekilen yirmi üzüm çeşidinden birisidir. Avrupa, Yeni Dünya, Çin ve Kazakistan'da bağları vardır. Birçok bölgede Cabernet Sauvignon ve Merlot'a ikincil rol oynayan Meritage gibi Bordeaux tarzı karışımın bir bileşeni olarak ekilir. Kuzeydoğu İtalya'nın bazı bölgelerinde, Anjou-Saumur, Touraine ve Bordeaux'nun sağ kıyısındaki Cabernet Franc harmanlarda önemli rol oynar ve çeşit (varietal) olarak şarabı yapılır.^[4]

Fransa[değiştir | kaynağı değiştir]

Fransa'da Cabernet Franc ağırlıklı olarak Loire Vadisi'nde ve Bordeaux'nun Libournais bölgesinde bulunur. 2000 yılı itibarıyla ülkede en çok ekilen altıncı kırmızı üzüm çeşididir. Önemli dikimleri olan diğer alanlar arasında Bergerac ve Madiran Appellation d'origine contrôlée (AOCs) bulunmaktadır. 20. yüzyılın başlarında1960'ların sonunda yaklaşık 25,000 dönümle Bordeaux'da Cabernet Sauvignon ve Cabernet Franc neredeyse eşit ekimler vardı. Bu ekim alanlarının çoğu Fronsac, St-Emilion ve Pomerol bölgelerindeki Gironde'nin sağ kıyısındaydı. Orada bugün hala yalnızca Cabernet Frangı ve Merlot'un bir karışımı olan (neredeyse sadece) ünlü Chateau Cheval Blanc tarafından kullanılmaktadır.^[6] 20. yüzyılın sonlarına doğru Cabernet Sauvignon'un dikimleri, Cabernet Franc ile orantılı olarak Bordeaux'da 2'ye 1 oranına hızla artmış olsa da ülkenin 88,900 dönümünün 35,360 dönüm üzerinde ekimler vardı.^[4]

Loire Vadisi'nde Cabernet, Anjou, Bourgueil, Chinon ve Saumur-Champigny bölgelerinde yaygın olarak ekilir.^[4]

İtalya[değiştir | kaynağı değiştir]

2000 yılına gelindiğinde İtalya'da 17,300 dönümün üzerinde Cabernet Franc vardı. Bununla birlikte üzüm çeşidi genellikle hem Cabernet Sauvignon hem de eski Bordeaux üzümü Carmenere ile karıştırılır bu nedenle gerçek alan, ampelograflar tarafından daha fazla üzüm bağı araştırılıncaya kadar bilinmeyebilir.^[4] Çoğunlukla İtalya'nın uzak kuzeydoğusunda özellikle Friuli'de ekilir ancak aynı zamanda Veneto'nun üzüm bağlarında da (Bordo olarak bilinir) bulunur ve Apulia'daen güneyde bile bazı Chianti karışımlarının bir parçası olarak bulunur.^[7] Toskana'da Cabernet Franc'ın ekimleri özellikle üzümün harmanlara getirdiği denge ve zarafet ile ödüllendirilen Bolgheri ve Maremma bölgesinde son yıllarda artmaktadır. İtalyan şarapları genellikle basitçe "Cabernet" olarak etiketlenir, esas olarak Cabernet Franc veya Cabernet Franc ve Cabernet Sauvignon karışımı olma eğilimindedir.

Macaristan[değiştir | kaynağı değiştir]

Macaristan 'daki Cabernet Franc, 1990'ların sonunda bazı şarap üreten bölgelerin ikliminin ve yetiştirme koşullarının Cabernet Sauvignon tam olgunluğunu ulaşması için uygun olmadığı kanıtladı. Villány ve Szekszárd'dan başarılı çeşitli örnekleri büyük potansiyel gösterdi ve bazı uluslararası uzmanlar Cabernet Franc'ın "yeni evini Villány bölgesinde bulduğunu" ilan etti. Macar çeşitli Cabernet Franc yaklaşık 10 yıl oldukça iyi yaşlanma potansiyeli olan, baharat, mavi çiçekler ve kırmızı/siyah dut meyvelerinin zengin aromalarıyla ile genelde tam gövdeli, orta veya yüksek derecede tanenli bir şaraptır. Bu şaraplar genelde yeni Macar meşe fıçılarında 12 ila 18 ay yaşlandırılır.

Villány ve Szekszárd'de bulunmasına ek olarak Cabernet Franc aynı zamanda Eger'de daha az miktarda ve Güney Gölü ve Sopron bağlarında da vardır. Cabernet Franc genellikle bu bölgelerdeki Bordeaux tarzı karışımları tamamlar ve bazen roze üretiminde rol oynar.

Diğer Avrupa bölgeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Fransa ve İtalya dışında Cabernet Franc ve büyükçe dikimleri Yunanistan'da (o tsapournakos olarak bilinir olduğu), bulunan Bulgaristan, Slovenya, Hırvatistan, özellikle de Savudrija parçası Istria, Hırvatistan'da bulunur. Bu üzüm çeşidi İspanya'da çok yaygın değildir ve esas olarak dört DOP'ta otorize çeşit olduğu Katalonya'da yetiştirilir: Catalunya (DO), Costers del Segre, Empordà, Pla de Bages ve Priorat. Aynı zamanda Valencia ve Castilla-La Mancha'da yetiştirilmektedir. İspanya, 2015 yılında 732 hektar alanda Cabernet Franc yetiştirdi.^[8]

Kanada[değiştir | kaynağı değiştir]

Cabernet Franc Ontario'nun Niagara Yarımadası, Prince Edward County, Erie Gölü'nün kuzey kıyısı, Pelee Adası ve Britanya Kolombiyası'ndaki Okanagan Vadisi'nde dikilerek Kanada'da daha popüler olmaktadır. En sık harmanlarda kullanılsa da tek bir çeşit ve buz şarabı yapımındada bir miktar popülerlik kazanmaktadır.^[4] Cabernet Sauvignon'dan yaklaşık iki hafta önce olgunlaşan bu üzüm Kanada'nın soğuk ikliminde diğer kırmızı şaraplık üzüm çeşitlerinden daha iyidir. Ontario Cabernet Francs genellikle ılımlı asitliğe sahip bir şaraba karakteristik bir bitkisel, ahududu benzeri tat katar.

Amerika Birleşik Devletleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Üzüme ilgi Bordeaux karışımını (şimdi Meritage olarak pazarlanıyor) kopyalamak isteyen Kaliforniyalı şarap üreticileriyle başladı. 20. yüzyılın başlarından ortalarına kadar Cabernet Franc'ın bazı ekimleri Merlot ile karıştırıldı. 1980'lerde Cabernet Franc'a artan ilgi Kaliforniya'daki Cabernet Franc'ın toplam yüzölçümünü 3.400 akre (1.400 ha) dönüm) çoğu Napa ve Sonoma ilçelerinde bulunan çabaya yardımcı ekimlerde artışa yol açtı.^[4] 1986'da Napa Vadisinde'deki Casa Nuestra Şarapçılık Amerika Birleşik Devletleri'ndeki ilk Cabernet Franc programını başlattı ve Los Angeles Times Şarap Yarışması'nda ilk bağ bozumu için Çift Altın ve Sınıfının En İyisi Madalyasını kazandı. Program bugün hala devam ediyor. Yakın zamanlarda bu üzüm Long Island ve New York'un Finger Lakes, Kolorado'nun Grand Valley AVA,güney Illinois'nin Shawnee Hills AVA, Pennsylvania, Ohio'nun tüm alt bölgeleri, Michigan'ın batı sahili, Washington eyaleti ve Virginia Piedmont'taki Monticello şarap bölgesinde ve Roanoke metropol bölgesi gibi serin bölgelerde üzüm yetiştiricilerinin dikkatini çekti ve Missouri ve Güneybatı Virginia'nın Rocky Knob AVA bölgelerinde ekimi artmaktadır. Michigan Eyalet Üniversitesi Michigan, Benton Harbor'daki tarımsal araştırma merkezinde Cabernet Franc üzerine araştırma yapmaktadır. Büyük Göller Bölgesi ve Virginia'da Cabernet Franc diğer kırmızı Vitis vinifera'dan daha güvenilir olgunlaşma ve çoğu hibrit üzümden daha kaliteli şaraplar üretme kabiliyeti nedeniyle değerlendirilmektedir.

Washington Eyaletinde Cabernet Franc'ın ilk ekimleri 1970'lerde Columbia Vadisi'ndeki Washington Eyalet Üniversitesi tarafından deneysel bloklarda yetiştirildi. 1985 yılında Cabernet Franc Bordeaux tarzı harmanlarda kullanılmak üzere Red Willow Bağ'ına dikildi. Washington'daki ilk Cabernet Franc çeşidi 1991'de Columbia Şaraphanesi tarafından daha sonra 1992'de Cold Creek Bağlarından ekilen üzümlerle Chateau Ste Michelle tarafından piyasaya sürüldü. 1990'larda Chinook Şaraphanesi eyaletin ilk Cabernet Franc rosé'sini tanıttı. Bugün Cabernet Sauvignon Merlot ve Syrah'ın arkasındaki eyalette en çok ekilen dördüncü üzümdür. Washington Cabernet Franc, yaban mersini ve ahududu meyvesi ile meyve öne çıkan tarzı ile farklıdır. Karakteristik bitkisel notalar, Washington'da daha fazla öğütülmüş kahve ve zeytin notaları gösterme eğiliminde olan şaraplarla tonlanır.^[9]

Arjantin[değiştir | kaynağı değiştir]

Cabernet Franc dikimleri Arjantin'de son yıllarda en kaliteli şarap üretmekte ve Malbec'den sonra ülkede en çok potansiyeli olan çeşit olduğu iddia edilmektedir.^[10] Squeeze Magazine bunu "Mendoza'nın şarap sahnesinin yeni, yakışıklı süper kahramanı" olarak adlandırdı. 2014'te Robert Parker'ın Wine Advocate'nda en yüksek puan alan Arjantin şarabı, 97 puanla Cabernet Frangı oldu.^[11] Cabernet Franc tek başına şişelenebilir ve ülkenin tipik Malbec'lerinden (Tim Atkin'in 2016'daki raporunda 95 puana kadar şaraplar ile) daha hafif gövdeli şaraplar yapabilir veya karışımlarda çoğunluk veya azınlık olarak kullanılabilir.^[10]

Diğer Yeni Dünya bölgeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Yeni Dünya'da Cabernet ağırlıklı olarak bir harmanlama bileşeni olarak kullanılır ve Avustralya, Güney Afrika, Şili ve Yeni Zelanda'da yetersiz miktarlarda bulunur.^[4] Pek çok üzümde olduğu gibi Cabernet Franc da James Busby’nin 1832 tarihli koleksiyonuyla Avustralya’ya geldi. Ağırlıklı olarak Kuzey-Doğu Victoria, McLaren Vale, Adelaide Tepeleri ve Clare Vadisi gibi serin, soğuk-sıcak ve sıcak iklimlerde yetişir.^[7] Yeni Zelanda'da birçok şarap üreticisi kendi terroir'larının serin ikliminin kendi Cabernet Sauvignon'a Cabernet Franc gibi tatlar kattığını buldu ve 2006 yılı itibarıyla gerçek Cabernet Franc ekimi yalnızca yaklaşık 210 hektar ile sınırlı kaldı. Güney Afrika'da Cabernet Franc ülkenin bazı butik şarap imalathanelerinin favorisi haline geldi ve 2000'li yılların ortalarında arazi yavaş yavaş yaklaşık 1000 hektara yaklaştı. 21. yüzyıl başlarında Şili'de yaklaşık 1,180 hektar dikildi.

Şaraplar[değiştir | kaynağı değiştir]

Cabernet Franc, Cabernet Sauvignon ile aynı fenolik ve aroma bileşiklerinin çoğunu paylaşır ancak bazı göze çarpan farklılıklar vardır. Cabernet Franc daha hafif pigmentli olma eğilimindedir ve aynı yoğunluk ve zenginlikte şaraplar üretir. Cabernet Franc ahududu, kuş üzümü, menekşe ve grafit notalarıyla daha belirgin kokulu olma eğilimindedir. Genellikle yapraklardan yeşil bibere kadar değişebilen yeşil, bitkisel bir yeşille karakterizedir. Cabernet Sauvignon'dan biraz daha az tanen içerir ve ağızda daha yumuşak bir his veren bir şarap üretme eğilimindedir. Cabernet Franc'ın yeni Dünya örnekleri meyveyi daha fazla vurgulama eğilimindedir ve yeşil yapraklı notaları en aza indirgemek için üzümlerin hasadını geciktirebilir.^[5]

Eş anlamlıları[değiştir | kaynağı değiştir]

Genetik olarak doğrulanmış: Tsapournako (Yunanistan), Verdejilla Tinto (İspanya'da Aragón).^[12]

Diğer eşanlamlılar: Achéria (Bask Ülkesi, çoğunlukla Irouléguy'da), Ardounet (Béarn), Bidure (Graves), Bordeaux (İsviçre), Bordo (Romanya), Boubet (Pyrénées-Atlantiques), Bouchet Franc veya Gros Bouchet (Saint-Émilion ve Pomerol), Bouchy (Madiran ve Béarn), Breton (Val de Loire), Cabernet Gris, Cabrunet (Pomerol), Capbreton Rouge (Landes), Carmenet (Médoc), Couahort (Béarn), Plant Breton veya Plant de l'Abbé Breton (Indre-et-Loire'da Chinon), Sable Rouge (Tursan), Trouchet (Béarn), Véron (Nièvre ve Deux-Sèvres), Vidure, Vuidure, Grosse Vidure (Graves),^[12] Aceria, Arrouya, Burdeasto, Cabernet, Cabernet Aunis, Cabernet Franco, Fer Servandou, Gamput, Grosse Vidure, Hartling, Kaberne Fran, Messanges Rouge, Morenoa, Noir Dur, Petit Fer, Petit Viodure, Küçük Vidure, Petite Vignedure, Véron Bouchy, Véronais.^[13]

Genellikle Cabernet frangı ile yanlışlıkla karıştırılan çeşitler: Ardonnet (Béarn, artık yetiştirilmiyor), Arrouya (Pyrénées), Béquignol noir (Vienne'de Dissay), Cabernet sauvignon, Carmenère, Gros Cabernet (Médoc, artık yetiştirilmiyor), Hondarribi Beltza (País Vasco İspanya'da).^[12]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]