Biyometri, yaşayan organizmaların ölçümlerine verilen genel isimdir. Kimlik doğrulama ve erişim kontrolü için insan vücudunun biyolojik özelliklerini kullanan sistemlerdir. Bu sistemler, parmak izi, yüz, göz, ses ve damar örüntüsü gibi çeşitli biyolojik veri türlerini tarayarak ve analiz ederek çalışır. Biyometri, gelişmekte olan bir teknolojidir ve gelecekte daha da yaygın olarak kullanılması muhtemeldir. Biyometrik sistemler daha ucuz ve daha güvenilir hale geldikçe, kimlik doğrulama ve erişim kontrolü için tercih edilen yöntem haline gelebilir.

Kullanım alanları genellikle;

• Sağlık hizmetlerinde hastaların kimlik doğrulamasını yapmak ve tıbbi kayıtlarına erişimi kontrol etmek,
• Eğitimde öğrenci katılımını takip etmek ve sınavlarda kimlik doğrulama yapmak,
• Hükumetlerin vatandaşları kimlik doğrulamak ve pasaport ve ehliyet gibi kimlik belgeleri vermek,
• Hukuk uygulamalarında suçluları teşhis etmek ve adli bilim araştırmalarında yardımcı olmaktır.^[1]

Daha dar anlamlara da gelebilir;

• İstatistik yöntemlerinin tıp ve biyoloji alanlarına uygulanması.
• Ortalama yaşam süresinin hesaplanması, çeşitli yaşam istatistikleri,
• Ana karnındaki dölütün ölçülerinin ultrasonografi yöntemleriyle belirlenmesi,
• Kişiyi otomatik tanıma amacıyla insan gözündeki, parmak izindeki, yüzündeki, sesindeki, yürüyüş stilindeki çeşitli kişisel özelliklerinin türlü uygulamalarla sayısal verilere dönüştürülmesi (örn. biyometrik pasaport),
• Boyutların ölçülmesi.

Faydaları[değiştir | kaynağı değiştir]

• Güvenlik: Biyometrik sistemler, geleneksel kimlik doğrulama yöntemlerinden (şifreler, kimlik kartları) daha güvenlidir, çünkü taklit edilmesi veya çalınması daha zordur.
• Kullanışlılık: Biyometrik sistemler, şifre veya kimlik kartı gibi bir şey hatırlama veya taşıma ihtiyacını ortadan kaldırarak kullanımı kolaydır.
• Hız: Biyometrik sistemler, geleneksel kimlik doğrulama yöntemlerinden daha hızlıdır ve kimlik doğrulama işlemini hızlandırabilir.

Sınırlılıkları[değiştir | kaynağı değiştir]

• Maliyet: Biyometrik sistemler, kurulum ve bakım için pahalı olabilir.
• Karmaşıklık: Biyometrik sistemler, kurulumu ve kullanımı zor olabilir.
• Hata: Biyometrik sistemler hatalara açıktır ve yanlış reddetme veya yanlış kabul etme gibi sorunlara yol açabilir.
• Gizlilik: Biyometrik verilerin toplanması ve depolanması, mahremiyet ihlalleri konusunda endişelere yol açabilir.^[2]

Biyometrik doğrulama[değiştir | kaynağı değiştir]

Kişinin fiziksel özelliklerini kullanarak kimlik doğrulama işlemidir. Parmak izi, yüz tanıma, retina tarama ve ses tanıma gibi yöntemler kullanılır. Biyometrik doğrulama sistemleri, geleneksel parola veya PIN kodlarına göre daha güvenlidir. Ancak bu sistemlerin de bazı zayıflıkları vardır. Örneğin, parmak izi kalıbı veya görüntüsü ile yanıltmak kolaydır. Yüz tanıma sistemleri ise bazen yüzün benzer özelliklere sahip başka bir kişi tarafından yanıltılabilir. Dolandırıcılık algılama için yüz tanıma teknolojisi kullanılabilir. Şirketler, çevrimiçi bir platformda yeni bir hesap oluşturan kullanıcıları benzersiz bir şekilde tanımlamak için yüz tanımalarını kullanabilir. Bu yapıldıktan sonra, riskli veya şüpheli hesap etkinliği tespit edilmesi durumunda hesabın gerçek kişinin kimliğini doğrulamak için yüz tanımalarını kullanabilirler.^[3] Bu sorunun üstesinden gelmek için bazı şirketler iki faktörlü kimllik doğrulama kullanmayı tercih eder. İki faktörlü kimlik doğrulama (2FA) biyometrik faktör kontrollerini içeren bir kimlik doğrulama yöntemidir. 2FA yöntemi, sahip olma faktörünün yanında biyometrik faktör kontrollerini de içerir. Örneğin, bir kullanıcı önce parolasını girer ve ardından parmak izi tarayıcısına dokunarak kimliğini doğrular. Bu yöntemde iki farklı faktörün kontrol edilmesi gerektiği için daha güvenlidir.

Biyometrik kimlik doğrulama, bir bireyin fiziksel özellikleriyle ilişkili olduğundan, o kişinin bu erişim yeteneğini unutması, yanlış yerleştirmesi veya başka bir şekilde kontrolünü kaybetmesi daha zordur. Biyometrik okuyucular en güvenilir yöntemler olarak kabul edilirler. Biyometrik kimlik bilgisi okuma cihazlarına ek olarak veya bir PIN kodu ile de kullanılabilir.^[4] Biyometrik verilerin işlenmesinde dikkat edilmesi gereken hususlar arasında kişisel verilerin işlenmesinde başta özel hayatın gizliliği olmak üzere kişilerin temel hak ve özgürlüklerini korumak ve kişisel verileri işleyen gerçek ve tüzel kişilerin yükümlülükleri bulunmaktadır.^[5] Yapay zeka destekli kimlik doğrulaması dijital dolandırıcılıkla mücadelede etkilidir. Yapay zeka modelleri gerçek zamanlı doğrulama sonuçları üretmek için verileri saniyeler içinde işler. Bu sayede yetkisiz kişilerin erişiminin önüne geçilir.^[6]

Yaygın teknolojiler[değiştir | kaynağı değiştir]

• Parmak İzi: Parmak izleri, her insanda benzersiz olan girdaplar ve dalgalar içeren karmaşık desenlerdir. Parmak izi tarayıcıları, bu desenleri optik veya elektronik yöntemlerle yakalar ve önceden kaydedilmiş verilerle karşılaştırır.
• Yüz Tanıma: Yüz tanıma sistemleri, bir kişinin yüzünün şeklini ve özelliklerini analiz eder. Bunu yapmak için kameralar veya 3D tarama cihazları kullanılır. Yüz tanıma, özellikle binalara veya sınırlara erişim kontrolü için yaygın olarak kullanılır.
• Göz Tarama: Göz tarayıcılar, irisin veya retinanın desenlerini analiz eder. İris, gözbebeğinin etrafındaki renkli halkadır ve retina ise gözün arkasındaki ışık duyarlı tabakadır. Göz tarama, yüksek güvenlik gerektiren alanlarda, örneğin bankalarda ve hava alanlarında kullanılır.
• Ses Tanıma: Ses tanıma sistemleri, bir kişinin sesinin özelliklerini analiz eder. Bu, ses tonu, konuşma hızı ve kelimelerin telaffuzu gibi faktörleri içerir. Ses tanıma, telefon bankacılığı ve müşteri hizmetleri gibi alanlarda kullanılır.
• Damar Örüntüsü: Damar örüntüsü tarayıcıları, elin veya parmakların altındaki damarların şeklini ve düzenini analiz eder. Bu, parmak izi taramasına benzer bir şekilde çalışır ve genellikle ATM'lere ve diğer finansal terminallere erişim için kullanılır.^[7]

  

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]