Bellatrix

Bellatrix (γ Orionis)
	γ Orionis'in konumu (kırmızı daire içinde)
Gözlem verisi; Dönem J2000.0 Ekinoks J2000.0
Takımyıldız	Avcı
Galaktik enlem (b)	-15,95317076°
Galaktik boylam (l)	196,92782232°
Sağ açıklık (α)	05sa 25d 07,86325s
Dik açıklık (δ)	+06° 20′ 58,9318″
Görünür büyüklük (V)	1,64
Görünür büyüklük (B)	1,42
Görünür büyüklük (J)	2,15
Sınıflandırma
Tayfsal sınıf	B2III
U−B renk ölçeği	-0,87
B−V renk ölçeği	-0,22
R−I renk ölçeği	-0,22
Değişen yıldız tipi	şüpheli
Astrometri
Dikey hız ()	18,2 ± 0,9 km/s
Özdevinim (μ)	RA: -8,11 ± 0,50 mys/y ; Dec.: -12,88 ± 0,35 mys/y
Iraklık açısı (π)	12,92 ± 0,52 mys
Uzaklık	250 ± 10 Iy; (77 ± 3 pc)
Mutlak büyüklük (V)	-2,72
Özellikler
Kütle (m)	8,4+0,3-0,1 M☉
Yarıçap (r)	6 R☉
Aydınlatma gücü	6429,66 L⊙
Yüzey kütle çekimi (log g)	3,60 cgs
Sıcaklık	22.000 K
Metallik [Fe/H]	–0,25
Dönüş süresi	46 ± 8
Yaş	20+2-4 milyon
Katalog belirtmeleri
	Bellatrix • Amazon Star • Al Najid • γ Ori • 24 Ori • HR 1790 • BD +06° 919 • HD 35468 • SAO 112740 • FK5 201 • HIP 25336

Bellatrix ya da Gama Orionis (γ Ori / γ Orionis), Orion (Avcı) Takımyıldızı'ndaki en parlak 3. ve gökyüzündeki en parlak 27. yıldızdır.

Gözlem tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

1963 yılından bu yana Gama Orionis ve bir dizi parlak yıldız, parlaklık standardı olarak kullanılmıştır. Gama Orionis'in görünen parlaklığı 1,64 kadir olarak belirlenmiştir ve bu değer, diğer yıldızların değişkenliğini belirlemek amacıyla kullanılmıştır. Ancak 1988 yılında tüm-gökyüzü ışık ölçüm araştırması yapıldığı zaman, bu yıldızın kendisinin değişken olabileceği belirtilmiştir. Görünen parlaklığı 1,59 ile 1,64 kadir aralığında değişmektedir.^[4]^[10]

Özellikler[değiştir | kaynağı değiştir]

Gama Orionis, Güneş'ten 8,4 kat daha fazla olan kütlesiyle büyük bir yıldızdır ve yaşı 20 milyon yıl^[6] olarak tahmin edilmektedir. Dış zarfın etkin sıcaklığı 22.000 K^[8] olan yıldız, Güneş'ten çok daha sıcaktır. Bu yüksek sıcaklık, bunun gibi B-tipi yıldızlarda mavi-beyaz olan rengin oluşmasını sağlar.^[11] Yıldızın ölçülen açısal çapı 0,72 ± 0,04 mili yay-saniyedir.^[12] Dünya'ya olan mesafesi 250 ışık yılıdır (77 pc)^[13] ve yarıçapı Güneş'ten altı kat daha fazladır.^[7]^[14]

Bellatrix'in Orion OB1 Birliği üyesi olduğu ve "Avcı Kuşağı" yıldızları olan; ζ Ori (Alnitak), ε Ori (Alnilam) ve δ Ori ile birlikte, uzayda ortak bir hareketi paylaştığı düşünülmekteydi. Ancak artık Gama Orionis'in grubun geri kalanından bize çok daha yakın olduğu bilinmektedir.^[14] Herhangi bir eşlik eden yıldız varlığı bilinmemektedir.^[15] 2011 yılında, Bellatrix'le aynı özdevinimi paylaşan yakın yıldız arama çalışmaları başarısızlıkla sonuçlandı. Tüm arka plan yıldızları arasında, üç tane yakın aday bulunmuştur.^[6]

Etimoloji ve kültürel önemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Bellatrix ismi, Latincede "Kadın Savaşçı" demektir ve ilk olarak Ebu Maşer el-Balki ve Sevilleli John'un (John of Seville) çalışmalarında ortaya çıkmıştır. Adı aslında Capella'da ifade edilmişti fakat Viyana gök bilimciler okulu tarafından 15. yüzyılda Gama Orionis olarak aktarılmıştır ve Alfonsine tabloları'nın çağdaş yeni basımlarında ortaya çıkarılmıştır.^[16] Arapça adlarından olan Al Najid "Fatih" anlamına gelir ve Uluğ Bey tarafından da kullanılmıştır.^[17] Bellatrix, göksel navigasyon için kullanılan Orion'un dört seyrüsefer yıldızından birisidir.^[18]

J. K. Rowling, Harry Potter'daki ölüm yiyenlerden birinin ismini (Bellatrix Lestrange) bu yıldızdan almıştır.

Astroloji'de Bellatrix, 20° 16' İkizler burcundadır. Mars ve Merküri karakterindedir. Para için evliliği, devamı olmayan şan ve şöhreti, sonradan yaşanacak yıkımları, iflas ve felaketleri, büyük tehlikeleri anlatır. Güneş veya Ay ile birleştiğinde kaza sonucu kör olmayı işaret eder.^[19]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c "Extended Hipparcos Compilation (XHIP) (Anderson, 2012)". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2013.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g "NAME BELLATRIX -- Variable Star SIMBAD". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2013.
^ ^a ^b ^c "VizieR Bright Star Catalogue, 5th Revised Ed. (Hoffleit+, 1991)". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2013.
^ ^a ^b "alcyone.de - Combined General Catalogue of Variable Stars (suspected variables) (Kholopov+ 1998)". 15 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2013.
^ ^a ^b ^c "Ashland Astronomy Studio - Bellatrix (HIP 25336)". 1 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2013.
^ ^a ^b ^c ^d Janson, Markus; Bonavita, Mariangela; Klahr, Hubert; Lafrenière, David; Jayawardhana, Ray; Zinnecker, Hans (Ağustos 2011), "High-contrast Imaging Search for Planets and Brown Dwarfs around the Most Massive Stars in the Solar Neighborhood", The Astrophysical Journal, 736 (2), s. 89, arXiv:1105.2577 $2, Bibcode:2011ApJ...736...89J, doi:10.1088/0004-637X/736/2/89
^ ^a ^b Lang, Kenneth R. (2006), Astrophysical formulae, Astronomy and astrophysics library, 1 (3 bas.), Birkhäuser, ISBN 3-540-29692-1, 22 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 12 Eylül 2013
^ ^a ^b ^c ^d Lefever, K.; Puls, J.; Morel, T.; Aerts, C.; Decin, L.; Briquet, M. (Haziran 2010), "Spectroscopic determination of the fundamental parameters of 66 B-type stars in the field-of-view of the CoRoT satellite", Astronomy and Astrophysics, cilt 515, s. A74, arXiv:0910.2851 $2, Bibcode:2010A&A...515A..74L, doi:10.1051/0004-6361/200911956
^ Massarotti, Alessandro; Latham, David W.; Stefanik, Robert P.; Fogel, Jeffrey (Ocak 2008), "Rotational and Radial Velocities for a Sample of 761 HIPPARCOS Giants and the Role of Binarity", The Astronomical Journal, 135 (1), ss. 209-231, Bibcode:2008AJ....135..209M, doi:10.1088/0004-6256/135/1/209
^ Krisciunas, K. (Mayıs 1994), "Further Photometry of alpha Ori and gamma Ori", Information Bulletin on Variable Stars, cilt 4028, s. 1, Bibcode:1994IBVS.4028....1K
^ "The Colour of Stars", Australia Telescope, Outreach and Education, Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation, 21 Aralık 2004, 10 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 16 Ocak 2012
^ Richichi, A.; Percheron, I.; Khristoforova, M. (Şubat 2005), "CHARM2: An updated Catalog of High Angular Resolution Measurements", Astronomy and Astrophysics, cilt 431, ss. 773-777, Bibcode:2005A&A...431..773R, doi:10.1051/0004-6361:20042039
^ van Leeuwen, F. (Kasım 2007). "Validation of the new Hipparcos reduction". Astronomy and Astrophysics. 474 (2). ss. 653-664. arXiv:0708.1752 $2. Bibcode:2007A&A...474..653V. doi:10.1051/0004-6361:20078357.
^ ^a ^b Kaler, James B., "BELLATRIX (Gamma Orionis)", Stars, University of Illinois, 5 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 27 Aralık 2012
^ Eggleton, P. P.; Tokovinin, A. A. (Eylül 2008), "A catalogue of multiplicity among bright stellar systems", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 389 (2), ss. 869-879, arXiv:0806.2878 $2, Bibcode:2008MNRAS.389..869E, doi:10.1111/j.1365-2966.2008.13596.x
^ Kunitzsch, Paul (1986). "The Star Catalogue Commonly Appended to the Alfonsine Tables". Journal for the History of Astronomy. 17 (49). ss. 89-98. Bibcode:1986JHA....17...89K. 31 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2013.
^ Özel, M. Emin; Saygaç, Talat (1987). Gökyüzünü Tanıyalım. Tübitak. s. 178. ISBN 975-403-072-3.
^ Bennett, George G. (2011), Complete On-Board Celestial Navigation 2011-2015, DoctorZed Publishing, s. 172, ISBN 0-9870924-0-5, 8 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 12 Eylül 2013
^ "bilinmeyen.com - Astroloji´de yıldızlar ve anlamları". 1 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2013.

[anderson-1] "Extended Hipparcos Compilation (XHIP) (Anderson, 2012)". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2013.

[simbad-2] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g "NAME BELLATRIX -- Variable Star SIMBAD". 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2013.

[vizier-3] "VizieR Bright Star Catalogue, 5th Revised Ed. (Hoffleit+, 1991)". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2013.

[alcyone-4] "alcyone.de - Combined General Catalogue of Variable Stars (suspected variables) (Kholopov+ 1998)". 15 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2013.

[astrostudio-5] "Ashland Astronomy Studio - Bellatrix (HIP 25336)". 1 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2013.

[apj736_2_89-6] Janson, Markus; Bonavita, Mariangela; Klahr, Hubert; Lafrenière, David; Jayawardhana, Ray; Zinnecker, Hans (Ağustos 2011), "High-contrast Imaging Search for Planets and Brown Dwarfs around the Most Massive Stars in the Solar Neighborhood", The Astrophysical Journal, 736 (2), s. 89, arXiv:1105.2577 $2, Bibcode:2011ApJ...736...89J, doi:10.1088/0004-637X/736/2/89

[lang2006-7] Lang, Kenneth R. (2006), Astrophysical formulae, Astronomy and astrophysics library, 1 (3 bas.), Birkhäuser, ISBN 3-540-29692-1, 22 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 12 Eylül 2013

[aaa515_A74-8] Lefever, K.; Puls, J.; Morel, T.; Aerts, C.; Decin, L.; Briquet, M. (Haziran 2010), "Spectroscopic determination of the fundamental parameters of 66 B-type stars in the field-of-view of the CoRoT satellite", Astronomy and Astrophysics, cilt 515, s. A74, arXiv:0910.2851 $2, Bibcode:2010A&A...515A..74L, doi:10.1051/0004-6361/200911956

[aj135_1_209-9] Massarotti, Alessandro; Latham, David W.; Stefanik, Robert P.; Fogel, Jeffrey (Ocak 2008), "Rotational and Radial Velocities for a Sample of 761 HIPPARCOS Giants and the Role of Binarity", The Astronomical Journal, 135 (1), ss. 209-231, Bibcode:2008AJ....135..209M, doi:10.1088/0004-6256/135/1/209

[ibvs4028_1-10] Krisciunas, K. (Mayıs 1994), "Further Photometry of alpha Ori and gamma Ori", Information Bulletin on Variable Stars, cilt 4028, s. 1, Bibcode:1994IBVS.4028....1K

[csiro-11] "The Colour of Stars", Australia Telescope, Outreach and Education, Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation, 21 Aralık 2004, 10 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 16 Ocak 2012

[aaa431_773-12] Richichi, A.; Percheron, I.; Khristoforova, M. (Şubat 2005), "CHARM2: An updated Catalog of High Angular Resolution Measurements", Astronomy and Astrophysics, cilt 431, ss. 773-777, Bibcode:2005A&A...431..773R, doi:10.1051/0004-6361:20042039

[aaa474_2_653-13] van Leeuwen, F. (Kasım 2007). "Validation of the new Hipparcos reduction". Astronomy and Astrophysics. 474 (2). ss. 653-664. arXiv:0708.1752 $2. Bibcode:2007A&A...474..653V. doi:10.1051/0004-6361:20078357.

[kaler-14] Kaler, James B., "BELLATRIX (Gamma Orionis)", Stars, University of Illinois, 5 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 27 Aralık 2012

[mnras389_2_869-15] Eggleton, P. P.; Tokovinin, A. A. (Eylül 2008), "A catalogue of multiplicity among bright stellar systems", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 389 (2), ss. 869-879, arXiv:0806.2878 $2, Bibcode:2008MNRAS.389..869E, doi:10.1111/j.1365-2966.2008.13596.x

[Kunitzsch86-16] Kunitzsch, Paul (1986). "The Star Catalogue Commonly Appended to the Alfonsine Tables". Journal for the History of Astronomy. 17 (49). ss. 89-98. Bibcode:1986JHA....17...89K. 31 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2013.

[saygac-17] Özel, M. Emin; Saygaç, Talat (1987). Gökyüzünü Tanıyalım. Tübitak. s. 178. ISBN 975-403-072-3.

[bennett2011-18] Bennett, George G. (2011), Complete On-Board Celestial Navigation 2011-2015, DoctorZed Publishing, s. 172, ISBN 0-9870924-0-5, 8 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 12 Eylül 2013

[bilinmeyen-19] "bilinmeyen.com - Astroloji´de yıldızlar ve anlamları". 1 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2013.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

Gözlem verisi Dönem J2000.0 Ekinoks J2000.0
γ Orionis'in konumu (kırmızı daire içinde)
Takımyıldız	Avcı
Galaktik enlem ( $b$ )	-15,95317076^[1]°
Galaktik boylam ( $l$ )	196,92782232^[1]°
Sağ açıklık ( $α$ )	05^sa 25^d 07,86325^s^[2]
Dik açıklık ( $δ$ )	+06° 20′ 58,9318″^[2]
Görünür büyüklük (V)	1,64^[2]
Görünür büyüklük (B)	1,42^[2]
Görünür büyüklük (J)	2,15^[2]
Sınıflandırma
Tayfsal sınıf	B2III^[2]
U−B renk ölçeği	-0,87^[3]
B−V renk ölçeği	-0,22^[3]
R−I renk ölçeği	-0,22^[3]
Değişen yıldız tipi	şüpheli^[4]
Astrometri
Dikey hız ( $v_{r}$ )	18,2 ± 0,9^[2] km/s
Özdevinim ( $μ$ )	RA: -8,11 ± 0,50^[5] mys/y Dec.: -12,88 ± 0,35^[5] mys/y
Iraklık açısı ( $π$ )	12,92 ± 0,52^[5] mys
Uzaklık	250 ± 10 Iy (77 ± 3 pc)
Mutlak büyüklük (V)	-2,72
Özellikler
Kütle ( $m$ )	8,4+0,3-0,1^[6] `M`_☉
Yarıçap ( $r$ )	6^[7] `R`_☉
Aydınlatma gücü	6429,66^[1] L_⊙
Yüzey kütle çekimi (log $g$ )	3,60^[8] cgs
Sıcaklık	22.000^[8] K
Metallik [Fe/H]	–0,25^[9]
Dönüş süresi	46 ± 8^[8]
Yaş	20+2-4 milyon^[6]
Katalog belirtmeleri
Bellatrix • Amazon Star • Al Najid • γ Ori • 24 Ori • HR 1790 • BD +06° 919 • HD 35468 • SAO 112740 • FK5 201 • HIP 25336

g t d Orion'daki yıldızlar
Bayer	α (Betelgeuse) β (Rigel) γ (Bellatrix) δ (Mintaka) ε (Alnilam) ζ (Alnitak) η (Algjebba) θ¹ Trapezium Kümesi θ¹ A θ¹ B θ¹ C θ¹ D θ¹ E θ² ι (Hatsya) κ (Saif) λ (Meissa) μ ν ξ ο¹ ο² π¹ π² π³ (Tabit) π⁴ π⁵ π⁶ ρ σ τ υ (Thabit) φ¹ φ² χ¹ χ² ψ¹ ψ² ω
Flamsteed	5 6 (g) 11 13 14 (i) 15 16 (h) 18 21 22 (o) 23 (m) 27 (p) 29 (e) 31 32 (A) 33 35 38 42 (c) 45 49 (d) 51 (b) 52 55 56 57 59 60 63 64 66 68 69 (f¹) 71 72 (f²) 73 74 (k) 75 (l)
Değişken	S T U W Z RS UX VV VY YY AN BF BL BM BN BQ CK CN CO CZ DN DY ER EW EY FH FT FU FZ GG GP GU GW HK KX V346 V351 V359 V371 V372 V380 V586 V883 V901 V1031 V1046 V1051 V1107 V1118 V1149 V1155 V1156 V1159 V1162 V1179 V1192 V1197 V1261 V1307 V1309 V1355 V1357 V1366 V1369 V1377 V1389 V1647 V1649 V1788
HR	1507 1519 1522 1534 1553 1571 1574 1576 1578 1591 1596 1600 1613 1618 1619 1646 1681 1684 1685 1687 1691 1697 1701 1703 1709 1717 1724 1748 1759 1763 1764 1778 1781 1782 1786 1799 1803 1806 1807 1809 1819 1820 1826 1830 1832 1833 1840 1848 1861 1873 1874 1883 1886 1887 1891 1908 1911 1913 1918 1920 1923 1933 1940 1942 1950 1952 1955 1959 1967 1978 1986 1987 1988 2007 2014 2019 2024 2030 2039 2048 2051 2057 2070 2071 2075 2076 2093 2097 2099 2113 2133 2174 2184 2191 2214 2218 2222 2231 2233 2235 2236 2251 2253 2259 2269 2275 2287 2302
HD	30869 31253 31423 33636 34445 35575 35775 36150 36558 36629 36814 36840 37605 37806 37903 38087 38801 290327
Gliese	Gliese 179 Gliese 182 Gliese 205 Gliese 208 Gliese 221 GJ 3379
Diğer	BD +03 740 Becklin-Neugebauer Nesnesi CVSO 30 G 99-37 G 99-47 HH 34 LkHα 208 LP 658-2 2MASS J05352184-0546085 OMC-2 FIR 4 Reipurth 50 Ross 47 RX J0529.4+0041 S Ori 52 S Ori 70 4U 0614+091 WISE J0457-0207 WISE J0521+1025
Liste

Bellatrix nedir?, Bellatrix anlamı nedir?, Bellatrix ne demektir?