Aydın Gün (d. 1917, Alasonya Yunanistan - ö. 30 Kasım 2007 - Berlin), Türk opera sanatçısı, rejisör.

Türkiye'de operanın kurucusu olarak kabul edilir. Ankara Operası'nı ve İstanbul Şehir Operası'nı (bugünkü İstanbul Devlet Opera ve Balesi) kurdu. İstanbul Kültür Sanat Vakfı'nın kurucuları arasında yer aldı; yirmi yıl süreyle Uluslararası İstanbul Festivali'nin sanat yönetmenliğini yaptı. 1988 yılında devlet sanatçısı unvanı ile onurlandırıldı.^[1]

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

1917 yılında Yunanistan'ın Alasonya şehrinde doğdu. 1937'de Ankara Devlet Konservatuvarı'na girdi.^[2] 1941'de bu okulun ilk mezunları arasında yer aldı. On yıl boyunca Devlet Tiyatrosu'nda Carl Ebert'in asistanı olarak görev yaptı. 1942'de Türkiye'de sahnelenen ilk opera eseri olarak Carl Ebert'in sahneye koyduğu Puccini'nin Madame Butferfly operasında Teğmen Pinkerton rolüyle sahneye çıktı. Bu ilk sahne deneyiminin ardından Beethoven'in Fidelio ve 9.Senfonisi'nde tenor partilerini söyledi. 1944 yılında Konservatuvar temsillerinde, Halkevinde oynanan Mozart'ın "Figaro'nun Düğünü" operasında tenor partisi olan Don Curzio karakteri ile sahneye çıktı.^[3]

Cumhurbaşkanlığı Filarmoni Orkestrası ve Gazi Eğitim Enstitüsü Korosu ile şef Ahmet Adnan Saygun'un, kendi bestesi olan "Yunus Emre Oratoryosu"nun 25 Mayıs 1946 günü Ankara'da gerçekleştirilen dünya prömiyeri icrasında, tenor partisini söyledi.^[3] Adnan Saygun'un "Kerem" operasının Ankara'da gerekleşen dünya prömiyerinin rejisini ve solistliğini üstlendi. Dünya prömiyeri 9 Kasım 1953 günü Atatürk'ün cenazesinin Anıtkabir'e nakli sırasında gerçekleştirilen, Nevit Kodallı'nın "Atatürk Oratoryosu"'nun tenor partisini seslendirdi.

1954-1955'te "Manon" ve "Lucia di Lammermoor", 1955-1956'da da "Rigoletto" operalarının Türkiye prömiyerlerini yaptı. Rigoletto operası rejisiyle kazandığı başarıdan dolayı devlet tarafından Viyana'ya gönderildi. 1957'de Klagenfurt Operası'nda Turandot ve Rigoletto'nun rejisörlüğünü üstlendi. Yurda döndüğünde Ankara Devlet Operası başyönetmenliğine atandı ve 1950'li yılların sonlarından itibaren opera klasiklerinden kırkın üzerinde yapıtın rejisini gerçekleştirdi.^[4]

Gün, operayı Ankara dışına taşımak ve İstanbul'da ikinci bir opera oluşturmak istiyordu. 1959 yılında bugünkü İstanbul Devlet Opera ve Balesi olan İstanbul Şehir Operası'nı kurdu; İstanbul Şehir Operası 19 Mart 1960'ta Tepebaşı Tiyatrosu'nda "Tosca"'yı seslendirmek için perde açıldı. Bu kurum, 1970'te özel bir yasayla devlete bağlanmıştır.

Verdi'nin Macbeth operasının, Aida operasının Türkiye prömiyerlerini İstanbul Şehir Operası ile gerçekleştiren Aydın Gün, bu dönemde Türk Halk Müziği türkülerinin çok sesli olarak icrasını gerçekleştirmiş; 23 halk türküsünden oluşan bir uzunçalar plağı çıkarmıştır.^[3]

1965'te Ankara Devlet Operası Başyönetmenliği'ne atandı. 1966'da Paris'te Puccini'nin "La Funcuilla del West" eserini sahneledi. Bu, eserin Fransa’daki ilk temsiliydi.^[2] 1969'da İstanbul Kültür Sarayı'nın (Atatürk Kültür Merkezi) tamamlanması üzerine İstanbul Devlet Opera ve Balesi Başyönetmenliği'ne atandı.^[4] Açılışından kısa bir süre sonra Kültür Sarayı binasının yanması üzerine 38 gün gibi çok kısa bir zamanda Maksim Sahnesi'ni açtı ve birçok eseri burada sahneledi. 1972’de Nantes kentinde Verdi’nin "Aida" operasını sahneledi. Atatürk Kültür Merkezi yeniden açılışa hazır hale geldiğinde burada 11 Mayıs 1978 günü Carmen operasını sahneledi. Ardından resmi açılışı Saygun'un Yunus Emre operası ile yaptı.^[3]

Ankara ve İstanbul Devlet Konservatuvarları'nda da 25 yıl süreyle sahne, diksiyon, şan dersleri verdi. 1973 yılında İstanbul Kültür Sanat Vakfı'nın (İKSV) kurucuları arasında yer aldı ve 1974–1993 yılları arasında Uluslararası İstanbul Festivali'nin Genel Müdürü olarak vakfın yaptığı birçok etkinliğin öncüsü oldu. Yirmi yıl süreyle Uluslararası İstanbul Festivali'nin sanat yönetmenliğini yaptı, İstanbul Bienali'nin ilk yılları sayılan Çağdaş Sanat Sergileri'ni başlattı.

1974 yılında Avrupa Konseyi Kültür Ödülü, 1975 yılında Çekoslovakya'nın Smetana Ödülü, 1988 yılında "Devlet Sanatçısı"nvanıyla onurlandırıldı.

İKSV'deki görevinin ardından Cemal Reşit Rey Konser Salonu'nun Genel Sanat Yönetmenliği görevini üstlenen Gün, 1990'larda Yapı ve Kredi Bankası A.Ş.'nde Kültür-Sanat Danışmanı olarak çalıştı, Yapı Kredi Sanat Festivali ve bankanın özel etkinlikleri çerçevesinde 1994-1997 döneminde gerçekleştirilen iki yüzü aşkın uluslararası ve ulusal sahne performansının organizasyonunda etkin bir rol üstlendi. Aynı dönemde, Yapı Kredi'nin yayınladığı "Büyük Besteler Büyük Ustalar" CD'leri başta olmak üzere çeşitli müzik projelerinde müzisyen Bekir Sıtkı Sezgin'le eşgüdüm içinde çalışan Aydın Gün, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık tarafından gerçekleştirilen uluslararası resim sergilerinin projelendirilmesi sürecine de katkı verdi.

İlki 1995 yılında gerçekleştirilen, Leyla Gencer Şan Yarışması'nın fikir babası ve kurucusu olan Gün, 1990'ların sonunda, eşi Azra Gün ve oğlu, ressam Mehmet Gün'le Berlin'e yerleşti. Sahne sanatları ve resim başta olmak üzere kültürel ve sanatsal alandaki çalışmalarını Berlin'de sürdürmekteyken, 90 yaşında yaşamını yitirdi. Cenazesi Kanlıca Mezarlığı'nda toprağa verildi.^[5]

Aydın Gün Teşvik Ödülü[değiştir | kaynağı değiştir]

Aydın Gün anısına İstanbul Kültür Sanat Vakfı tarafından 2012'den beri her yıl çalgı, şan, bestecilik ve şeflik branşlarında n genç müzisyenlere "Aydın Gün Teşvik Ödülü sunulmaktadır.^[6] Ödülü sırasıyla kemancı Hande Küden (2012), viyolonselci Cansın Kara (2013), kontrbasçı Salih Emre Şahin (2014), kemancı Emre Engin (2015) ve marimbacı Elman Mecid (2016) kazanmıştır.

Hakkında Yazılanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Ankara Opera ve Bale Binası[değiştir | kaynağı değiştir]

Ankara'da bulunan Opera Sahnesi'ndeki büstünde şu ifadeler yer almaktadır,

AYDIN GÜN

(d.1917, Elasonia - ö. 30 Kasım 2007, Berlin)

Opera Sanatçısı, Rejisör, İstanbul Devlet Operası'nın kurucusu

ŞÖVALYE NİŞANLI OPERACI

Aydın GÜN, 19172de Yunanistan'ın Elasonia şehrinde doğdu. Ailesi mübadele kapsamında Türkiye'ye geldi. 1937'de Ankara Devlet Konservatuvarı şan bölümüne girdi. İlk kez Ankara Devlet Operası'nda 1941 tarihinde Puccini'nin "Madame Butterly" Operası'nda Teğmen Pinkerton rolüyle sahneye çıktı. 10 yıl solistlik yaptıktan sonra konservatuvarda Carl Ebert'in asistanlığıyla birlikte yöneldiği rejisörlüğe geçti.1951'de Rigoletto rejisiyle kazandığı başarıü üzerine devlet tarafından eğitim amacıyla Viyana'ya gönderildi. 1957'de Klagenfurt Operası'nda "Turandot" ve "Rigoletto" nun rejisörlüğünü üstlendi. 1966'da Paris'te Puccini'nin "La Funcuilla del West" (Batının Altın Kızı) operasını sahneledi. Bu, eserin Fransa’daki ilk temsiliydi. 1972’de Nantes kentinde Verdi’nin “Aida” operasını sahneledi. 1960'da İstanbul Devlet Operası'nı kurdu. Ayrıca bir dönem Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü'nü üstlendi.

1947'den 1999'a kadar Ankara Devlet Konservatuvarı ve Mimar Sinan Üniversitesi Devlet Konservatuvarı’nda sahne, diksiyon, şan dersleri verdi. 1972-1992 yılları arasında İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı'nın İstanbul Müzik Festivali'nin yönetmenliğini yaptı. Bu dönem CRR Konser Salonu'nun sanat yönetmenliğini üstlendi. 1987'de Devlet Sanatçısı ilan edildi.

Aydın GÜN ayrıca İtalyanların "Commendatore" nişanını, Avrupa Kültür Ödülü'nü (1974) ve Çekoslovakya’nın Smetana Ödülü'nü (1975) almıştır.

İlki 1995 yılında gerçekleşen Leyla Gencer Şan Yarışması'nın yaratıcı olan Aydın GÜN, bu organizasyon ile Yapı Kredi Bankası'nda kültür-sanat organizasyonları alanında IPRA'dan altın madalya kazanmıştır.

IPRA:International Public Relations Association - Uluslararası Halkla İlişkiler Derneği

Ödüller[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1988: Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sanatçısı unvanı

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]