Anthemius
Altın sikke üzerinde Anthemius. Unvanları; Efendimiz, Anthemius, Pious, Fortunate, Augustus.
Batı Roma İmparatoru
Hüküm süresi	12 Nisan 467 - 11 Temmuz 472
Önce gelen	Libius Severus
Sonra gelen	Olybrius
Doğum	420
Ölüm	11 Temmuz 472
Tam adı Procopius Anthemius
Hanedan	Theodosius Hanedanı

Procopius Anthemius ya da Prokopios Anthemios (420 civarı – 11 Temmuz 472) 12 Nisan 467 - 11 Temmuz 472 tarihleri arasında Batı Roma İmparatorluğu tahtına çıkmış Romalı general.

5. yüzyılda tahta çıkmış olan Gölge İmparatorlardan, belki de son muktedir İmparatordur. Anthemius, Batı Roma İmparatorluğunun bekası için gerekli olan iki büyük askeri sorunu çözmeye uğraşmıştır; Euric idaresinde yeniden güçlenerek Pirenelere dayanan Vizigotlar ve Genserik komutasında Kuzey Afrikanın tartışmasız hakimi olan Vandallar.

Anthemius, Procopia Gens'ine aittir. Saltanatı umut verici bir işaretle başlamıştı. Anthemius, Doğu Roma İmparatoru I. Leo'nun desteğini arkasına almış ve aynı zamanda İtalya'daki en güçlü askeri kişilik olan Ricimer'i kızıyla evlendirmişti. Illyricum'daki tecrübeli general Marcellinus'da etkin muhalefetinden vazgeçerek yeni imparatorla ittifak kurma sözü verdi. Anthemius aynı zamanda kendisini destekleyenlerin sürekli genişleyen halkasına Bir Roma-Britanya soylusu olan Riothamus'un ordusunu da dahil etti ve Euric üzerine bir sefer girişiminde bulundu. Ancak Euric, hem Riothamus'un ordusunu hem de çeşitli Romalı güçleri yenmeyi başarmanın ötesinde Halâ Romalıların elinde bulunan çok sayıda Galya şehrini de topraklarına kattı.

Bu arada Vandal Krallığı Romalılar için Akdeniz'de sürekli bir tehdit oluşturmaya devam ediyordu ve bu sebeple Anthemius ve Doğu Romalı mevkidaşı I. Leo, Vandalları Kuzey Afrikadan çıkartmak için birlikte harekete geçtiler (468). Orduların komutasını üstlenmek üzere Batıdan Patrici Marcellinus ve Doğudan general Basiliscus atandı. Genserik'e karşı düzenlenen sefer başlangıçta kayda değer kazanımlar getirdiği halde, Basiliscus donanmasının Genserik tarafından Kartaca önlerinde yok edilmesine seyirci kaldı. Bu sebeple sefer tam bir başarısızlıkla sonuçlandı ve Marcellinus aynı yıl Sicilya'da öldürüldü.

470 yılında tüm bu şanssızlıkların ardından Anthemius ciddi şekilde hastalandı ve buna büyünün neden olduğuna inanması nedeniyle önde gelen insanlardan intikam almaya çalıştı. Magister Militum olan Ricimer, Anthemius'a karşı olan sabrı tükenince, 6000 kişilik bir askerî güç toplayarak Roma'da bulunan Anthemius'a karşı Milano'da silahlı bir muhalefet başlattı. Roma İmparatoru ve askeri bir güç olan Ricimer arasındaki çatışma yaklaşık beş ay sonra Ricimer'in Roma'yı fethetmesi ve Anthemius'u idam etmesiyle son buldu.

Anthemius'un hayatı hakkındaki kaynaklar birçok 5. Yüzyıl Batı Roma imparatorundan daha zengindir çünkü kısmen saray mensuplarına ait kayıtların geleneksel olarak güncel tutulduğu Konstantinopolis kökenli olması ve kısmen de Galli-Roma kökenli bir şair olan Sidonius Apollinaris'e ait olan ve 1 Ocak 468 tarihinde yayınlanmış olan methiyesindeki detaylı bilgiler sayesinde diğerlerinde ayrılır. Anthemius'un oğullarından birisinin adı, Anthemiolus olarak 511 yılı Chronica Gallica'sında geçer.

İlk yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

Galatya'da doğmuş olan Anthemius, zengin, tanınmış ve aynı zamanda Doğu Roma İmparatorluğunda etkili konuma sahip bir aileden gelir. Yakın atalarından birisi olan Procopius, 365 yılında Valenlere karşı yapılan kısa ömürlü isyan sırasında Konstantinopolis'de Augustus ilan edilmişti ve yine aynı ismi taşıyan babası Procopius da patrici sınıfından olup magister militum olarak görev yapmıştı. Praetorian prefect olan anne tarafından dedesi Anthemius, II. Theodosius henüz çocuk olduğundan dolayı saltanat naipliği yapmıştır.

Anthemius'un kendisi de 453-4 yıllarında Trakya'da askeri görevler üstlenmiş ve sonradan 454-67 yılları arasında magister militum olarak görev yapmıştır. Konsül olarak atanan Anthemius, 455 yılında patrici sınıfına yükseltilerek ödüllendirilmiştir.

Marcian'ın ölümü sırasında, tahtta kendi adamlarından birisini görmek isteyen en güçlü Magister Militumlardan biri olan Aspar'ın itirazları haricinde, Anthemius anlaşıldığı kadarıyla Doğu İmparatorluğunun tahtına çıkabilecek adaylar arasında en şanslı kişiydi. Bu itiraz nedeniyle şans Leo'ya güldü.

Anthemius[değiştir | kaynağı değiştir]

Anthemius, sanıldığının aksine Leo'ya kin güdecek tipte bir adam değildi ve ilki 459-464 yılları arasında Illyricum'da Ostrogotlar'a karşı ve ardından 466/7'de Serdica'da (şimdi Sofya) Hunlar'a karşı olmak üzere çeşitli zaferler kazanarak imparatoruna yetkin bir şekilde hizmet etti. İkisi arasındaki ilişkiyi güçlendiren bir başka unsurda Anthemius'un Leo'nun kızı Euphemia ile evli olmasıdır.

465 yılı Kasım ayında Libius Severus'un ölümüyle ortaya çıkan yönetim boşluğu sırasında, Vandallar tahtın varisi olarak kendi adayları Olybrius'u önerince Leo Batı Roma tahtı için kendi adayını belirlemesi gerektiğini anladı. Tek istediği Vandallara sadık birisinin Batı Roma tahtına çıkmasını engellemekti. Aynı zamanda Vandallar 467 yılında Yunanistan'daki Peloponnez'i işgal ederek, önlem alınmadığı takdirde bu barbarların ne kadar büyük bir tehlike olabileceklerini ispat ettiler.

Anthemius, sadık bir şekilde hizmet etmesi ve tanınmış bir aileden geliyor olması nedeniyle Batı Roma İmparatorluğu için uygun bir adaydı. Böylece 467 yılında Leo, Anthemius'u Batı Roma İmparatoru olarak atadı.

Anthemius, Ricimer'in Batıdaki gücünün farkında olduğundan ilk önce onunla ittifak kurma yolunu seçti ve kızı Alypia'yı onunla evlendirdi. Yeni imparatorun Roma'ya gelişi halkın ve Senatonun desteği ve barbarların sadakati ile selamlandı.

Batının İmparatoru[değiştir | kaynağı değiştir]

Anthemius, Doğu Roma müdafisi olarak, Batı ve Doğu Roma İmparatorlukları arasında var olan düşmanlıklara bir son verdi. Her iki imparatorlukta bir süre sonra Vandalların hakkından gelebilmek için büyük bir gayret içinde işbirliği yaptılar. Birlikleri hedeflerine ulaştırabilmek için büyük bir donanma toplandı ancak komutanları kötü seçilmişti. Doğu donanmasının komutanı Basiliscus'un adı güvenilmezliği nedeniyle kötüye çıkmıştı. Bu sırada Batı donanması komutanlığına seçilen Marcellinus'un, Ricimer'in en önde gelen düşmanlarından birisi olması şüphesiz Ricimer'i öfkelendirmişti.

Marcellinus, Sardinya adasına yapılan başarılı bir saldırının ardından birliklerin Tripolitanya'ya çıkarmayı başardı. Ancak Basiliscus komutasındaki Doğu donanmasının Kartaca kıyılarında Genserik'le karşılaşması bir felaketler sonuçlandı. Donanmanın çoğu batarken geride kalanlar Basiliscus ve Marcellinus'la birlikte Sicilya'ya kaçtılar. Marcellinus, daha çok Ricimer'e ait olduğu sanılan bir tertip sonucu orada öldürüldü.

Bir süre sonra Galya'da yeni bir tehlike ortaya çıktı ve kardeşi II. Theodoric'i öldürerek Vizigotlar'ın başına geçen Euric, tüm Galya'yı kendi kontrolü altında toplama girişimlerine başladı. Anthemius'un Euric'in ihtiraslarını durdurma denemesi, imparatorun oğlu Anthemiolus'la önde gelen üç generalin öldüğü, Ren nehri'nin Batı kıyılarında yapılan bir savaşın ardından hezimetle sonuçlandı.

Düşüşü[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu yenilginin ardından Anthemius ve Ricimer arasındaki ilişkiler derin bir yara aldı. Ricimer açıkça kendisini başka bir başarısız imparatordan kurtarmak isterken, Anthemius'un da Ricimer'in geçmiş icraatlarına bakılınca bir imparator olarak kuşkulanmak için nedenleri vardı. İmparator ve onun Magister Militum'u arasındaki kötü ilişkiler yüzünden İtalya sanal olarak ikiye bölünmüştü; Ricimer kendi bölgesini Mediolanum'dan (Milano), Anthemius da Roma'dan yönetiyordu.

470 yılında Ticinum (Pavia) piskopos'u ikisini barıştırmayı denediyse de, barış uzun soluklu olmadı. Zaten 472 yılıyla birlikte, Ricimer birliklerinin başında Anthemius'u görevden alarak yerine Vandalların da desteklediği Olybrius'u geçirmek için Güneye hareket etti. Vizigotlar tarafından desteklenen Anthemius kuşatmaya üç ay dayanabildi. Gizlice kaçabilmek için dilenci kılığına giren Anthemius ihanet sonucu yakalandı ve Ricimer'in yeğeni Gundobad'ın emriyle başı kesilmek suretiyle 11 Temmuz 472 tarihinde idam edildi.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• De Imperatoribus Romanis website: 28 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Anthemius, Ralph W. Mathisen (Güney Karaloyna Üniversitesi)

Resmî unvanlar
Önce gelen: Libius Severus	Batı Roma İmparatoru 467 – 472	Sonra gelen: Olybrius