Amerika Birleşik Devletleri pasaportu
Geçerlilik	Kuzey Kore dışındaki bütün ülkeler.
Belge türü	Pasaport
Amaç	Kimlik Doğrulama ve Seyahat
Uygunluk şartları	Amerika Birleşik Devletleri vatandaşlığı.
Bitiş süresi	10 Yıl
Maliyet	145$ (ilk), 110$ (yenileme), 115$ (çocuklar)

Birleşik Devletler pasaportu, Amerika Birleşik Devletleri uyruklu vatandaşlara çıkarılan pasaportlardır.

Sadece ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından çıkarılır ve iki doküman biçiminde üretilir. Bunlar: Pasaport kitapçıkları ve pasaport kartlarıdır. ABD pasaport kitapçıkları, dünyadaki herhangi bir yerde Amerikalılar tarafından yolculuk için geçerlidir. Aynı zamanda sınırlı kullanımı olan pasaport kartları aynı koşullar altında aynı örgüt tarafından verilir. Pasaport, Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatının (ICAO) önerdiği standartlara (yani, boyut, kompozisyon, düzen, teknoloji) uygunluk gösterirler. ABD vatandaşlarının, geçerli bir ABD pasaportu veya Batı Yarımküre Seyahat Girişimi uyumlu bir pasaport değiştirme belgesi olmadan veya istisna ya da feragat olmadan Birleşik Devletler'e girmesi ya da çıkması yasalara aykırıdır.^[1][2]

Beş pasaport kitapçık türü vardır; biyometrik olmayan pasaportlar son kullanma tarihlerine kadar geçerli olmasına rağmen, Dışişleri Bakanlığı Ağustos 2007 tarihinden itibaren standart olarak sadece e-pasaportları vermeye başlamıştır. 2007 mali yılında 18.382.798 adet pasaport Dışişleri Bakanlığı tarafından verilmiştir. Birleşik Devletler pasaportları Birleşik Devletlerin malıdır ve talep üzerine ABD Hükûmetine iade edilmelidir.

Yasaya göre, geçerliliğini yitirmeyen geçerli bir ABD pasaportu (veya pasaport kartı), Birleşik Devletler vatandaşlığına ilişkin kesin bir kanıttır ve Birleşik Devletler vatandaşlığına ilişkin vatandaşlık veya vatandaşlık belgesi olan belge ile aynı kuvvet ve etkiye sahiptir; ABD yasaları, ABD vatandaşlarının diğer ülkelerin pasaportlarını almasını yasaklamaz; ancak ABD'ye giriş ve çıkışlarında ABD pasaportlarını kullanmaları gerekir.

ABD Dışişleri Bakanlığı kara yoluyla Amerikalılar tarafından yolculuk için Temmuz 2008 tarihinden itibaren geçerli olan pasaport kartlarını çıkardı. Bu kart ile Kanada, Meksika, Karayip adaları bölgesi ve Bermuda'ya seyahat edilebilir.

ABD pasaportunda İngilizcenin yanında Fransızca ve İspanyolca dilleri de yer almaktadır.

ABD vatandaşları Kanada, Avustralya ve Yeni Zelanda'nın yanı sıra Avrupa Birliği üyesi ülkelerine (27 ülke) vizesiz seyahat edebilmektedirler.

Henley Vize Kısıtlamaları Endeksi 1 Ocak 2024 Raporu'na göre ABD vatandaşları sınır kapısında vize alarak veya vizesiz 188 ülkeye seyahat edebilirler. Bu sayede ABD vatandaşları Dünya'da seyahat özgürlüğü açısından 7. sırada yer almaktadır.^[3]
Ayrıca Global Pasaport Güç Sıralamasına göre 6. sırada yer almaktadır.^[4]

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Amerikan konsolosluk görevlileri, Kurtuluş Savaşı (1775-1783) sırasında on üç devletten bazılarının vatandaşlarına pasaportlar düzenledi. Üç altı ay boyunca geçerli. Fransa bakanı Benjamin Franklin, görevi tarafından hazırlanan pasaportların tasarımını Fransız pasaportunun tasarımına dayandırdı. 1776'dan 1783'e kadar hiçbir eyalet hükûmetinin pasaport gereksinimi yoktu. Konfederasyon hükûmetinin (1783-1789) pasaport gerekliliği bulunmuyordu. Savaş dönemi Dışişleri Bakanlığı pasaport da verdi ve Konfederasyon hükûmetinin (1783-1789) devraldığı bölüm pasaport vermeye devam etti. Temmuz 1789'da Dışişleri Bakanlığı, Anayasa uyarınca kurulan hükûmet tarafından devrildi. O yılın Eylül ayında, bölümün adı Devlet Bakanlığı'na değiştirildi. Bundan sonraki on yıllar boyunca pasaportlar sadece Dışişleri Bakanlığı tarafından değil, eyaletler, şehirler ve noterler tarafından da verildi.

Örneğin, 1815 tarihli bir iç pasaport, Massachusetts vatandaşı George Barker'a, Güney köle ülkelerindeki akrabalarını ziyaret etmek üzere özgür siyah bir adam olarak gitmesine izin vermek üzere sunuldu. Dışişleri Bakanlığı dışındaki Amerikalı yetkililer tarafından verilen pasaportlar uygunluğu ihlal etti ve yurtdışında karışıklığa neden oldu. Bazı Avrupa ülkeleri, Birleşik Devletler konsolosluk görevlileri onları onaylamazsa, Dışişleri Bakanlığı tarafından verilen pasaportları tanımayı reddetti. Sorunlar, 1856'daki Kongre'ye, Devlet Bakanlığı'na pasaport çıkarma yetkisini vermeye başlamıştır.

1789'dan 1941'in sonlarına dek, anayasal olarak kurulan hükûmet, vatandaşların pasaportlarını ancak iki dönem boyunca, yani Amerikan İç Savaşı (1861-1865) sırasında ve Birinci Dünya Savaşı sırasında (1914-1918) kısa bir süre sonra gerekli buluyordu. 1789'dan 1941 sonlarına dek, anayasal olarak kurulan hükûmet, vatandaşların pasaportlarını ancak iki dönem boyunca, yani Amerikan İç Savaşı (1861-1865) sırasında ve Birinci Dünya Savaşı sırasında (1914-1918) kısa bir süre sonra gerekli buluyordu. İç Savaş döneminin pasaport gereksinimi kanuni yetkiye sahip değildi. Birinci Dünya Savaşı (1914-1918) sırasında, Avrupa ülkeleri pasaport gereksinimleri başlattı. 22 Mayıs 1918'de düzenlenen Seyahat Kontrol Yasası, Amerika Birleşik Devletleri savaşta iken başkana bir pasaport gereksinimi getirme iznini verdi ve Başkan Wilson 18 Ağustos 1918'de böyle bir bildiri yayınladı. I. Dünya Savaşı 11 Kasım 1918'de sona erdi. Ancak pasaport gereksinimi Wilson yönetiminin son günü olan 3 Mart 1921 tarihine kadar sürdü.

Avrupa'da, Napolyon Savaşlarının (1815) sonu ile Birinci Dünya Savaşı'nın başlangıcı (1914) arasındaki genel barış, Demiryolu yollarının geliştirilmesi, çok sayıda insanın uluslararası seyahat etmesine neden oldu. Çarlık Rusya ve Osmanlı İmparatorluğu gibi ülkeler pasaport gereksinimlerini korudular. Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra birçok Avrupa ülkesi pasaport gereksinimlerini korudu. Yabancı pasaport gereksinimleri, 1921-1941 yılları arasında Amerika Birleşik Devletleri kanunları uyarınca Amerikalılar için bir pasaport gerekliliğinin olmamasını sağladı.

1921-1941 yılları arasında Amerika Birleşik Devletleri kanunlarına göre bir pasaport gerekliliği bulunmuyordu. İkinci Dünya Savaşı (1939-1945) yine 1918 Seyahat Kontrol Yasası uyarınca pasaport gerekliliklerine neden oldu.

Amerika Birleşik Devletleri kanunları uyarınca Amerikalılar için gerekli pasaportların çağdaş dönemi 29 Kasım 1941'de başladı. 1978 tarihli Göçmenlik ve Uyrukluk Kanunu'nda yapılan değişiklikle, barış zamanında bile pasaport düzenlenmeksizin Birleşik Devletler'e girmek veya ayrılmak yasalara aykırıydı.

Pasaportlar genellikle gerekli olmadığında bile, Amerikalılar ABD pasaportlarını talep ettiler. Dışişleri Bakanlığı'nın kayıtlarına göre, 1810-1873 arasında 130.360 pasaport, 1877-1909 yılları arasında 369.844 pasaport çıkarıldı. Bu pasaportlardan bazıları aile pasaportu veya grup pasaportu idi. Bir pasaport başvurusu, bir eşi, bir çocuğu veya bir çocuğu, bir veya daha fazla hizmetkarı veya bir erkeğin gözetiminde seyahat eden bir kadını çeşitli şekillerde kapsayabilir. Pasaport aile reisine verilecekti. Benzer şekilde, pasaport başvurusu, annesiyle seyahat eden bir çocuğu da kapsayabilirdi. Pasaport anneye verilecekti. Pasaportsuz seyahat eden Amerikalıların sayısı bilinmiyor.

Milletler Cemiyeti, 1920'de pasaportlar ve trenle seyahat konularında bir konferans düzenledi ve 1926 ve 1927'de pasaportlarla ilgili konferanslar düzenledi. 1920 konferansı, 1926 ve 1927 konferanslarının takip edildiği pasaportların düzeni ve özellikleri hakkında kılavuz önergeler sundu. Bu kurallar, çağdaş pasaportların şekillendirilmesine yönelik adımlardı. Kılavuzlardan biri, aşağıda bu bölümde adı geçen ABD tipi III gibi yaklaşık 32 sayfalık pasaport kitapçıklarıydı. Bir başka kılavuz pasaportdaki dillerle ilgiliydi. 1963'te Birleşmiş Milletler tarafından düzenlenen seyahat ve turizm konferansı standart pasaport ile sonuçlanmadı. Pasaport standardizasyonu 1980 yılında Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü himayesinde gerçekleştirildi.

ABD pasaportlarının tasarımı ve içeriği yıllar içinde değişti. 1926'da, Dışişleri Bakanlığı tip III pasaportunu tanıttı. Bu, pasaport numarasının görülebileceği bir pencere kesikli, sert bir kırmızı örtüye sahipti. Bu pasaport stili 32 sayfa içeriyordu. Amerikan pasaportları, ABD'nin 1975-1977 arasındaki iki yüzüncü yıl kutlamalarının bir parçası olarak kapağın maviye değiştirildiği 1941'den 1976'ya kadar yeşil renkli kapağa sahipti ve daha sonra 1993'e kadar mavi olarak kaldı. Yeşil kapaklar Nisan 1993'ten Mart 1994'e kadar yeniden basıldı ve Amerika Birleşik Devletleri Konsolosluk Hizmetinin 200. yıldönümü anısına Benjamin Franklin'e özel bir saygı duruşu içeriyordu. Mart 1994'ten sonra, sayfaları ABD eyalet mühürlerini gösteren mavi pasaportlar yeniden basıldı. 2007 yılında, Amerika Birleşik Devletleri'nin manzaralarının yanı sıra ABD tarihi açısından önem taşıyan yerleri ve nesneleri gösteren resimler tanıtıldı.

Başlangıçta, bir ABD pasaportu iki yıllığına veriliyordu, ancak 1950'lerde sahibinin başvurusu üzerine pasaporta damga basılabiliyordu, böylece bu süre yeniden düzenlenmeden uzatılıyordu. Daha fazla uzatma için damgalamaya şu anda izin verilmemektedir. Sonraki yıllarda, yetişkin başvuru sahiplerinin geçerlilik süreleri kademeli olarak mevcut standart olan üç, beş ve en sonunda da on yıla çıkarıldı.

1981'de Amerika Birleşik Devletleri, makine tarafından okunabilen pasaportları kullanıma sunan ilk ülke oldu.^[5] 2000 yılında Dışişleri Bakanlığı dijital fotoğraflı pasaportlar vermeye başladı ve 2010 yılı itibarıyla önceki tüm serilerin geçerliliği sona erdi. 2006 yılında Dışişleri Bakanlığı diplomatlara ve diğer yetkililere biyometrik pasaportlar vermeye başladı. Daha sonra 2006 yılında biyometrik pasaportlar halka dağıtıldı.^[6] Ağustos 2007'den bu yana, bakanlık yalnızca RFID çipleri içeren biyometrik pasaportlar çıkarıyor.^[7]

Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı yeni nesil pasaportu duyurdu ve Mart 2021'de vermeye başladı. Pasaportun bilgi sayfasında polikarbonat kaplamayla korunan gömülü bir veri çipi bulunacaktır; bu, pasaport sayfalarının ıslanmasını ve bükülmesini önlemeye yardımcı olacak ve pasaportun çalınması durumunda çip, hırsızların kişisel bilgileri çalmasını ve kimlik sahteciliği yapmasını önleyecektir. 18 Kasım 2022'de Dışişleri Bakanlığı, artık tüm pasaport defterlerini Yeni Nesil Pasaport olarak vermeye başladıklarını duyurdu.^[8]

Haziran 2021'de Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Amerikan pasaportu sahiplerine pasaportlarında üçüncü cinsiyet kategorisini seçme seçeneğinin planlandığını ancak uygulanmasının zaman alacağını duyurdu.^[9] Ayrıca, cinsiyet değiştiren başvuru sahiplerinden artık mahkeme kararı veya tıbbi sertifika gibi harici belgeler sunmaları gerekmeyecek.^[10] 11 Nisan 2022'den itibaren geçerli ABD Pasaportu sahiplerinde cinsiyet/cinsiyet belirteçleri için listelenen seçenekler, Dışişleri Bakanlığı bünyesindeki Joe Biden yönetimi tarafından resmi olarak duyurulduğu üzere M, F ve X olacaktır.^[11][12]

ABD pasaportunun dünya ülkelerinde vize serbest girişleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Diller[değiştir | kaynağı değiştir]

1920'de pasaportlar ve tren yolculuğuyla ilgili bir Milletler Cemiyeti konferansında, pasaportların Fransızca (tarihsel olarak diplomasi dili) ve başka bir dilde yazılması tavsiye edildi.

Amerika Birleşik Devletleri'nin fiili ulusal dili olan İngilizce, ABD pasaportlarında her zaman kullanılmıştır. 1920'den sonra bir noktada pasaportlarda İngilizce ve Fransızca kullanılmaya başlandı. Bill Clinton yönetiminin ikinci döneminde İspanyolca eklendi.

Veri sayfasındaki alan adları, pasaport mesajı, ikinci sayfada hamilinin vize almaktan sorumlu olduğu uyarısı ve değişiklik-tasdik sayfalarının gösterimleri İngilizce, Fransızca ve İspanyolca olarak basılmaktadır.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Amerikan vatandaşlarının tabi olduğu vize uygulamaları

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]