Agag (/ˈeɪɡæɡ/; İbranice: אֲגַג ʾĂgāg), İncil'deki bir krala uygulanan Kuzeybatı Sami bir isim veya unvandır. "Agag "ın Amalek krallarının hanedan adı olduğu öne sürülmüştür, tıpkı Firavun'un antik Mısırlılar için hanedan adı olarak kullanılması gibi.^[1][2] John L. McKenzie'ye (1995) göre etimolojisi belirsizdir,^[3] Cox (1884) ise "Yüksek" kelimesini önermiştir.^[4]

Tevrat'ta, "Kralı Agag'dan daha yüksek, krallığı yüce" ifadesi Sayılar 24:7'de Balam tarafından, üçüncü peygamberlik sözünde, Amalek kralından daha yüksek olacak bir İsrail kralı tanımlamak için söylenmiştir. Bu, İsrail kralının Amalek'in kendisinden bile daha yüksek bir konumda olacağı ve daha geniş bir yetki kullanacağı anlamına gelir. Yazar, İsrail kralının "yücelerden yüce" olacağını ifade etmek için, "yüksek" anlamına gelen "Agag" sözcüğünün gerçek anlamına bir gönderme de bulunur. Kutsal Kitap şiirinin karakteristik özelliklerinden biri de kelime oyunu kullanmaktır.^[4]

Agag aynı zamanda Samuel Kitapları'nda Kral Şaul'un imha seferinden kurtulan Amalekit kralına da atıfta bulunur.^[5] Şaul Agag'ı idam etmede başarısız oldu ve halkın ganimetin bir kısmını almasına izin verdi ve bu Samuel'in Tanrı'nın Şaul'u kral olarak reddettiğini ilan etmesiyle sonuçlandı.^[6] Agag daha sonra Samuel tarafından "kadınları ve çocukları kılıçla öldürmek" suçundan dolayı cezalandırılmak üzere idam edildi.^[7]

Yahudilikteki görüşler[değiştir | kaynağı değiştir]

Hahamlar, Yahudilerin Agag'dan, İsraillilerle, Tanrılarıyla ve sünnet töreniyle alay etmek için ellerine düşen her Yahudi'yi katleden Amaleklilerin ellerinde uğradıkları zulümlerin intikamını aldıklarını öğretmişlerdir. Samuel'in de Agag'a aynı şekilde davrandığı söylenir.^[8]

Bazı otoritelere göre, Kutsal Kitap'ta alışılmadık bir sözcük olan "va-yeşassef" ("parçalara ayrıldı", I Samuel 15:33) ile tanımlanan Agag'ın ölümü, bu sözcüğün ifade ettiğinden çok daha acımasız bir şekilde gerçekleşmiştir. Diğerleri Agag'ın idamındaki tek olağandışı şeyin, suçu kanıtlamak için tanık gerektiren Yahudi yasası hükümlerine tam olarak uygun olarak gerçekleştirilmemesinden kaynaklandığını düşünürler; yasanın gerektirdiği gibi özellikle "uyarılmamıştı". Ancak Agag bir putperest olduğu için Samuel onu, mahkûmiyet için sadece suçun kanıtlanmasını gerektiren putperest yasasına göre mahkûm etti (Pesiq. iii. 25b, Pesiq. R. xii. xiii. ve Buber'in Pesiq'te aktardığı paralel pasajlar).Ancak Agag'ın idamı bir açıdan çok geç gerçekleşmişti, çünkü bir gün önce, yani Saul tarafından yakalandıktan hemen sonra öldürülmüş olsaydı, Yahudilerin Haman'ın ellerinde yaşamak zorunda kaldıkları büyük tehlike önlenmiş olacaktı, çünkü Agag böylece Haman'ın atası olmuştu (Megillah 13a, Targ. Sheni to Esth. iv. 13).

Başka bir Midraş'a göre, Edomlu Doeg, Lev. 22:28'i savaşta hem yaşlıların hem de gençlerin yok edilmesine karşı bir yasak olarak yorumlayarak Amalekit-Edomit kralı Agag'ın ömrünü uzatmaya çalışmıştır (Midr. Teh. lii. 4). Doeg, kötülükleri yüzünden gelecekteki dünyadaki paylarını kaybedenler arasındadır (Sanh. x. 1; ib. 109b ile karşılaştırın). Doeg, iftiranın kötü sonuçlarının bir örneğidir, çünkü Nob kâhinlerine iftira atarak kendi hayatını kaybetti ve Saul, Abimelek ve Avner'in ölümüne neden oldu (Yer. Peah i. 16a; Midr. Teh. cxx. 9 [ed. Buber, s. 504]).E. C. L. G.

Amalek'i vurma emrini aldığında (I Sam. 15:3) Saul şöyle dedi: "Tevrat öldürülen biri için günah sunusu ister [Yasanın Tekrarı 21:1-9]; ama burada bu kadar çok kişi öldürülecek. Yaşlılar günah işlediyse, gençler neden acı çeksin; erkekler suçluysa, hayvanlar neden yok edilsin?" Ona tacını kaybettiren de bu yumuşak huyluluğuydu (Yoma 22b; Num. R. i. 10) - düşmanlarına karşı bile merhametli olması, isyancılara karşı hoşgörülü davranması ve sık sık kendisine gösterilmesi gereken saygıdan feragat etmesi. Düşmanına karşı merhametli olması bir günahsa, bunun ona karşı sayılması onun talihsizliğiydi. Davut, çok fazla haksızlık yapmasına rağmen, o kadar çok iyilik gördü ki, bu onun zararına hatırlanmadı (Yoma 22b; M. Ḳ 16b ve Rashi ad loc.).

Yahudi hahamlara göre Amalek'in anısını silme emri ne kadar sert görünse de, bunun haklılığı Kiş oğlu Kral Şaul'un Amalekliler'in kralı Agag'a gösterdiği hoşgörüde görülmüştür (I. Samuel 15:9), bu da Agagit Haman'ın ortaya çıkmasını mümkün kıldı (Ester 3:1); Yahudilere karşı kurduğu zalimce komplo ancak Kiş'in soyundan gelen bir başka kişi, Mordekay tarafından engellenebildi (Pesiḳ. R. xiii.). Bu nedenle, her yıl Purim'den önceki Şabat günü sinagogda "Amalek'in sana yaptıklarını hatırla" (Yasanın Tekrarı 25:17-19) bölümü okunur ve I. Samuel'in 15. bölümündeki Saul ve Agag'ın hikâyesi Haftara olarak okunur.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Agag ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Cox, Samuel (1884). Balaam: An Exposition and a Study. Londra: K. Paul, Trench, & Company. s. 110. amalek balaam. 
•  Singer, Isidore, (Ed.) (1901–1906). "Agag". Agag. Yahudi Ansiklopedisi. New York: Funk & Wagnalls Company.