Bu liste maddesinde, bilinen Afrika imparatorlukları ve bunların başkentleri listelenmiştir.

Afrika İmparatorlukları[değiştir | kaynağı değiştir]

Sahel krallıkları[değiştir | kaynağı değiştir]

Sahel krallıkları, Sahra'nın güneyindeki çayırlık alan olan Sahel merkezli bir dizi Orta Çağ imparatorluğudur.

• Gana İmparatorluğu, Sahel'de yükselen ilk büyük devlettir. Tarihçiler tarafından sıklıkla kullanılan Gana adı, Wagadu İmparatorluğu'nun hükümdarına verilen kraliyet unvanıydı.^[1]
• Songhay İmparatorluğu, Sahel'de bulunan devletlerin en güçlüsü olan imparatorluk, 1460'larda kral Sonni Ali tarafından kurulup ve hızla genişlemiştir. 1500 yılında, sınırları Kamerun'dan Mağrip'e kadar uzanmıştı, ancak oldukça kısa ömürlü oldu ve 1591'de yıkıldı.
• Kanem-Bornu, Çad Gölü üzerinde, 9. yüzyılda kuruldu. Batılarında bulunan Hausa şehir devletleri ile zaman zaman gerginlikler yaşadılar.
• Sokoto Halifeliği, halifelik 1810 yılında yükseldi ve Hausa'yı fethederek daha merkezi bir devlet oluşturdu. Sokoto ve Kanem-Bornu, Fransa ile Büyük Britanya arasında bölüneceği zamana kadar var olmuştur.
• Jolof İmparatorluğu, Senegal'de 1350'den 1549'a kadar hüküm sürmüştür. 1549'dan sonra, Jolof'a bağlı devletler tamamen veya fiili olarak bağımsızlıklarını ilan etti ve İmparatorluk, bu dönemde Jolof Krallığı olarak bilinir. 1875'te Futa Jallon imamlığı fethedildi ve 1890 yılında toprakları tamamen Fransız Batı Afrikası'na dahil edildi.

15. - 19. Yüzyıl Afrika İmparatorlukları[değiştir | kaynağı değiştir]

15. yüzyıldan 19. yüzyılın sonlarına kadar Afrika'da Sahel'in güneyinde, özellikle Batı Afrika'da bir dizi imparatorluk daha kurulmuştur.

Batı Afrika[değiştir | kaynağı değiştir]

Dönemin Batı Afrika imparatorlukları, Atlantik köle ticaretinin yükselişine paralel olarak 18. yüzyılın sonlarında yükselişe geçti. İmparatorluklar, Avrupa kolonilerinin köle talebini karşılamak için gereken sayıda esir toplayarak sürekli savaş kültürü uyguladılar. 19. yüzyılda Avrupa sömürge imparatorluklarında köleliğin kademeli olarak kaldırılmasıyla, köle ticareti daha az kazançlı hale geldi ve Batı Afrika imparatorlukları gerileme dönemine girerek 19. yüzyılın sonlarına doğru çöktü.^[2]

• Dagbon Krallığı, 11. Yüzyıl dolaylarında Tohazee tarafından kuruldu. Krallık, modern Gana'daki en büyük ve en eskilerden krallıklardan biridir. Krallığın başkenti Yendi, en büyük yerleşim yeri ise Tamale şehridir.
• Nok Uygarlığı, Afrika tarihinin en gelişmiş antik Sahra altı uygarlıklarından biri olarak kabul edilir. M.Ö. 1500 civarında bir zamanda kurularan uygarlık M.S. 200 civarında yıkıldı.
• Nri Krallığı (1043-1911), igboların bir alt grubu olan Nri- igbo Batı Afrika Orta Çağ devletiydi ve krallık, Nijerya'daki en eski krallıktır.
• Oyo İmparatorluğu (1400-1895), 15. yüzyılda Yoruba tarafından kuruldu ve en büyük Batı Afrika devletlerinden biri haline geldi. Oyo İmparatorluğu, 17. yüzyılın ortalarından 18. yüzyılın sonlarına kadar bölgedeki siyasi açıdan önemli devletlerden biriydi.
• Benin İmparatorluğu (1240-1897), Nijerya'da bulunan sömürge öncesi bir Afrika imparatorluğudur. Ayrıca Avrupalılarla temasa geçen ilk medeniyettir.
• Kaabu İmparatorluğu (1537-1867), Mali İmparatorluğu'nun çöküşünden sonra, bağımsız bir krallık olmuştur.
• Aro Konfederasyonu (1690-1902), igbolar tarafından yönetilen bir ticaret birliğidir.
• Bonoman (11. yüzyıl-19. yüzyıl), bilinen en eski Akan eyaleti. Kuzey'deki komşuları ile altın ticareti ve Kola fıstığı ticareti yaparak Akan yaratıcılarına zenginlik ve refah getirdi. Kültürleri, modern Akan kültürünün çoğunu etkiledi.
• Ashanti İmparatorluğu (1701-1894), günümüzde Gana'daki Ashanti Bölgesi'nde bulunan sömürge öncesi Batı Afrika medeniyetidir. İmparatorluğun toprakları, Gana'nın merkezinden, kuzeyde Dagomba krallığı ve doğuda Dahomey ile Togo ve Fildişi Sahili'ne kadar uzanıyordu.
• Akan halkı devletleri (11. yüzyıl-19. yüzyıl)
• Kong Krallığı (1710-1898), Fildişi Sahili'nin Kuzeydoğusunda kurulan bir krallık.
• Bambara Krallığı (1712-1896) Ségou merkezli, günümüzde Mali'de Kurulan Kulubali hanedanı tarafından yönetilen bir medeniyet.
• Sokoto Halifeliği (1804-1903), Nijerya'da Sokoto Sultanı Sa'adu Abubakar tarafından yönetilen bir İslam devleti. 19.
• Wassoulou İmparatorluğu (1878-1898), kısa ömürlü bir imparatorluk. Fransız sömürge ordusu tarafından yok edildi.

Orta Afrika[değiştir | kaynağı değiştir]

• Kongo Krallığı (1400-1888), kendisine haraç ödeyen insan ve krallıkların sayısından da anlaşılacağı gibi yarı-emperyal bir devletti.
• Luba Krallığı (1585-1885), günümüzde Kongo DC'nin güneyinde bulunan Upemba Depresyonu'nun bataklık çayırlarında hüküm süren bir krallık.
• Lunda İmparatorluğu (1660-1887), günümüzde Demokratik Kongo Cumhuriyeti, kuzeydoğu Angola ve kuzeybatı Zambiya'da hüküm süren bir imparatorluk.
• Orta Afrika İmparatorluğu (1976-79), Orta Afrika Cumhuriyeti'nin yerini alan ve mutlak bir hükümdar tarafından yönetilen kısa ömürlü bir imparatorluk.

Güney Afrika[değiştir | kaynağı değiştir]

Mutapa İmparatorluğu veya Büyük Zimbabve İmparatorluğu (1450-1629), günümüzde Güney Afrika'nın Zambezi ve Limpopo nehirleri arasında yer alan bir Orta Çağ krallığıydı. Tarihi başkentin kalıntıları Büyük Zimbabve harabelerinde bulunur.

• Zulu Krallığı
• Maravi İmparatorluğu veya Marawi veyahut Merowi ya da Merowe/ Meroe İmparatorluğu.
• Mapungubwe Krallığı
• Rozvi İmparatorluğu

Doğu Afrika[değiştir | kaynağı değiştir]

• Kitara İmparatorluğu
• Buganda (1300-günümüz), Uganda'da hüküm süren bir imparatorluk.
• Swahili şehir devletleri
• Wanga Krallığı, sömürge öncesi dönemde Kenya'daki en büyük imparatorluk idi.^[3]

• Antik Punt ülkesi (MÖ 2500)
• Periplus Maris Erythraei'de (1. yüzyıl) adı geçen eski şehirler ve medeniyetler.
  • Opone/Xāfūn (MÖ 1000 – MS 5. yüzyıl)
  • Mundus/Xīs
  • Mosilon/Bosaso
  • Malao/Berbera
  • Nikon/Bur Gabo
  • Sarapion/Muqdisho
• Aksum Krallığı (1. yüzyıl – 9. yüzyıl)
• Bazin Krallığı (9. yüzyıl)
• Belgin Krallığı (9. yüzyıl)
• Jarin Krallığı (9. yüzyıl)
• Qita'a Krallığı (9. yüzyıl)
• Nagash Krallığı (9. yüzyıl)
• Tankish Krallığı (9. yüzyıl)
• Mogadişu Sultanlığı (10. yüzyıl – 16. yüzyıl)
• Etiyopya İmparatorluğu (1137-1974)
  • Zagwe hanedanı (1137-1270)
  • Süleyman hanedanı (1270-1974)
• İfat Sultanlığı (1285-1415)
• İshak Sultanlığı (17. yüzyıl –1884)
• Ajura İmparatorluğu (1300'ler–1700'ler)
• Adal Sultanlığı (1415-1555)
• Harar Sultanlığı (1526-1577)
• Harar Emirliği (1647-1887)
• Geledi Sultanlığı (17. yüzyıl sonu - 19. yüzyıl sonu)
• Majeerteen Sultanlığı (18. yüzyılın ortaları - 20. yüzyılın başları)
• Aussa Sultanlığı (1734-günümüz)
• Gomma Krallığı (1800'lerin başı–1886)
• Jimma Krallığı (1830-1932)
• Gumma Krallığı (1840-1902)
• Hobyo Sultanlığı (1880'ler-1920'ler)
• Derviş devleti (1896-1920)

Kuzey Afrika[değiştir | kaynağı değiştir]

Antik Çağ Kuzey Afrika imparatorlukları[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuzey Afrika'da İslamiyet öncesi imparatorluklar:

• Kerma Krallığı (MÖ 2500-1500)
• Antik Mısır (MÖ 3100-650)
• Kuş Krallığı (MÖ 1070–MS 350)
  • Nobatia (MS 350-650)
  • Mukurra (340-1312 AD)
  • Alodia (? ? ? MS–1504 AD)
• Antik Kartaca (MÖ 575-146)
• Numidya Krallığı (MÖ 202 – MÖ 40)

Kuzey Afrika'daki müslüman imparatorluklar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Cezayir'de:
  • Rüstemîler (776-909)
  • Banu Ifran hanedanı (830-1040)
  • Zîrîler (947-1090)
  • Fâtımîler (909 1171)
  • Hammadi hanedanı (1014-1152)
  • Tilimsan Krallığı (1235 - 1554)
  • Ayt Abbas Krallığı (1510 - 1872)
  • Kuku Krallığı (1515 - 1638)
  • Osmanlı Cezayiri (1515-1830)
• Fas'ta:
  • İdrîsîler (789-974)
  • Murâbıtlar (1061-1145)
  • Muvahhidler (1145-1244)
  • Merînîler (1244-1465)
  • Wattasi hanedanı (1471-1554)
  • Saadiler (1554-1666)
  • Alevî Hanedanı (1666'dan günümüze)
• Tunus'ta:
  • Ağlebîler (800-909)
  • Fâtımîler (Tunus dönemi) (921-969)
  • Zîrîler (973-1148)
  • Hafsîler (1229-1574)
• Mısır'da:
  • Fâtımîler (Mısır dönemi) (969-1171)
  • Eyyûbîler (1171-1254)
  • Memlûk Sultanlığı (1250-1517)
• Sudan'da:
  • Func Devleti (1502-1821), Sudan'ın kuzeyinde hüküm sürmüş bir sultanlık idi. Sudan'ın önemli bir bölümünü yöneten sultanlık sonradan Func adını aldı.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Afrika Tarihi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel

Genel

• Timbuktu and the Songhay Empire: Al-Saʻdī's Taʼrīkh Al-sūdān Down to 1613 and Other Contemporary Documents. Leiden: Brill Academic Publishers. 2003. ss. 488 Pages. ISBN 90-04-12822-0. 90-04-2822-0
• Vansina, J. "Afrika Krallıklarının Karşılaştırılması", Afrika: Uluslararası Afrika Enstitüsü Dergisi (1962), s. 324-335.
• Turchin, Peter ve Jonathan M. Adams ve Thomas D. Hall: "Tarihsel İmparatorlukların ve Modern Devletlerin Doğu-Batı Yönelimi", Journal of World-Systems Research, Cilt. XII, No. II, 2006

Uzun okuma[değiştir | kaynağı değiştir]

• Africana: The Encyclopedia of the African and African American Experience. New York: Basic Civitas Books. 1999. ISBN 0-465-00071-1. 
• Africa, Angry Young Giant. Whitefish: Kessinger Publishing, LLC. 2007. ISBN 978-0-548-44300-2. 
• Africa and the West. Hauppauge: Nova Publishers. 2000. ISBN 1-56072-840-X. 
• The Cambridge History of Africa. Cambridge: Cambridge University Press. 1975. ISBN 0-521-20981-1. 
• Medieval Africa 1250-1800. Cambridge: Cambridge University Press. 2001. ISBN 0-521-79372-6. 
• Encyclopedia of African History Volume 1 A–G. New York: Routledge. 2005. ISBN 1-57958-245-1. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Afrika Krallıkları
• Brown Üniversitesi'ndeki Haffenreffer Antropoloji Müzesi 4 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.