Adiyy bin Müsafir

Adî bin Musafir veya Adî bin Müsafir veya Adî bin Misafir (Arapça: عدي بن مسافر الاموي; Şeyh ‘Adî bin Musâfir el-Umavvî, Kürtçe: Şêx Adîyê Şamiyê kurrê Misafirî / Musafir'in oğlu Şamlı Şeyh Adî, Şêx Adî Lalişê / Laliş'li Şeyh Adî; 1075 - 1162), "Adâvv’îyye" Sûfî tarikâtı'nın kurucusudur. Şeyh Adî olarak da bilinir.

Hayâtı[değiştir | kaynağı değiştir]

Şeyh Adî, 1075'te Bekaa Vadisinde dünyaya geldi. İmam Gazali ile Kadiri tarikâtının kurucusu olan Abdülkâdir Geylânî'den de etkilendi. 1116'da Mekke'yi ziyaret ettikten sonra, Kuzey Irak'a Laliş'e gelip eski Manatsır'a yerleşti.

Adâvv’îyye Sûfî tarikâtı[değiştir | kaynağı değiştir]

Şeyh ‘Adî bin Musâfir el-Umavvî 12. yüzyılda, Zerdüştlük içeren farklı mahâllî dinî Kürt inaçlarını İslâm Sûfîliği ile kaynaştırmak suretiyle Yazdâniliğin kollarından biri olan ve "Êzidîtî" dinînin temelini teşkil eden "Adâvv’îyye" (Osmanlıca: عداوية ‎) Sûfî tarikâtını kurdu. Başlangıç dönemlerinde Yezidiler, Moğolların istilasında oluşan "Güç boşluğu"ndan istifâde ederek Şeyh Adî'nin felsefî görüşlerinin ışığı altıda kendi dinlerini geliştirdiler.

Adâvv’îyye tarikatı silsilesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Şeyh ‘Adî bin Musâfir el-Umavî
Şeyh Sekhr Ebû’l-Bereket
Şeyh ‘Adî ibn Sakhr
Şeyh el-Hasan ibn ‘Adî
Şeyh Şerâf ed-Dîn bin el-Hasan
Şeyh Fakhr ed-Dîn bin ‘Adî
(meçhûl)

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Ocak 1162'de vefât ederek Laliş'teki dergâha gömüldü. Bu yüzden Laliş, Yezidiler için kutsal toprak oldu. Şeyh Adî'nin vefâtından sonra yeğeni Şeyh Sekhr Ebû’l-Bereket yerine geçti.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Mehmet Sait ÇAKAR: Yezidilik. Tarih ve Metinler. Vadi Yayinlari, Ankara 2007, ISBN 975-6768-87-7.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

An Inquiry into the Religious Tenets of the Yezeedees (George Percy Badger, 1852)22 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dunyadinleri.com Türkçe Dinlerin Tarafsız Buluşma Adresi 31 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Alternatifforum
Devil Worship: The Sacred Books and Traditions of the Yezidiz (Isya Joseph, 1919)16 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Peacock Angel: Being Some Account of Votaries of a Secret Cult and Their Sanctuaries (E.S. Drower, 1941)30 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Yezidism: Its Background, Observances and Textual Tradition (Philip G. Kreyenbroek, 1995)
Shaikh ‘Adî, Sûfîsm and the Kurds (Zourab Aloian)^{[ölü/kırık bağlantı]}
'Al-Hallaj in Kurdish Tradition', al-Hallaj gazetesi köşe yazısı)
'Being Yezidi, Ermenistan'ın Yezidi kimlik politikası üzerine', (Onnik Krikorian, 2004)28 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Lost in Translation (Michael Yon tarafından Irak'ın Yezdinar köyünde yapılan rüportaj, Haziran 6, 2005) 17 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
'The Beginning of the Universe, photos and a description of Yezidi life in Lalish, Iraq' (Michael J. Totten, February 22, 2006)22 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
'Armenia: Yezidi Identity Battle', Institute for War & Peace Reporting (Onnik Krikorian, 2 November 2006)11 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Yezidi Web Wayback Machine)

Başvuru kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]

Kürt Alevîleri

Bumke, Peter (1979). "Kizilbaş-Kurden in Dersim (Tunceli, Türkei). Marginalität und Häresie." Anthropos 74, 530-548.
Gezik, Erdal (2000), Etnik Politik Dinsel Sorunlar Baglaminda Alevi Kurtler, Ankara.
Van Bruinessen, Martin (1997). "Aslını inkar eden haramzadedir! The Debate on the Kurdish Ethnic Identity of the Kurdish Alevis." In K. Kehl-Bodrogi, B. Kellner-Heinkele, & A. Otter-Beaujean (eds), Syncretistic Religious Communities in the Near East (Leiden: Brill).
Van Bruinessen, Martin (1996). Kurds, Turks, and the Alevi revival in Turkey.25 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Middle East Report, No. 200, pp. 7–10. (NB: The online version is expanded from its original publication.)
White, Paul J. (2003), “The Debate on the Identity of ‘Alevi Kurds’.” In: Paul J. White/Joost Jongerden (eds.) Turkey’s Alevi Enigma: A Comprehensive Overview. Leiden: Brill, pp. 17–32.

Alevîlik	Hurûfîlik	Nebatiler
Alicilik	İmamet	Nizarîlik
Babâîlik	İmamiye	Nusayrîlik
Bâbîlik/Bahâîlik	Işıkçılık	Sâbiîlik
Bâtınîlik	İsmailîlik	Safeviyye
Bektâşîlik	İsnaaşeriyye	Vefâîlik
Caferîlik	Karmatîlik	Yarsanilik
Dedebabalık	Kızılbaşlık	Yarsanizm
Dürzîlik	Luvi mitolojisi	Yezîdîlik
Gnostisizm	Mani dini	Zerdüştlük
Harabatilik	Mustâlîlik	Zurvanizm

Adiyy bin Müsafir nedir?, Adiyy bin Müsafir anlamı nedir?, Adiyy bin Müsafir ne demektir?