2010 Çaylı çatışmaları

2010 Çaylı çatışmaları
	Dağlık Karabağ sorunu
Tarih	18–19 Haziran; 1 Eylül 2010
Bölge	Dağlık Karabağ'daki muhtelif bölgeler: Çaylı, Mardakert Rayonu; Füzuli Rayonu; Çilebürt, Mardakert Rayonu;
Taraflar
Azerbaycan	Dağlık Karabağ; Ermenistan
Güçler
Bilinmiyor	Bilinmiyor
Kayıplar
Haziran: 2 ölü; Eylül: 1 ölü (Azerbaycan açıklaması); 2 ölü (Ermeni açıklaması)	Haziran: 4 ölü, 4 yaralı; Eylül: 1 yaralı (Ermeni açıklaması); 3 ölü (Azerbaycan açıklaması)

2010 Çaylı çatışmaları ya da Mardakert çatışmaları, Dağlık Karabağ Savaşı ateşkesinin bir dizi ihlaliydi. Azerbaycan'ı ve tanınmayan ancak de facto bağımsız Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin etnik Ermeni askerî güçlerini ayıran temas hattının ötesinde gerçekleşti. Her iki taraf da diğerini ateşkes rejimini ihlal etmekle suçladı. Bunlar, 1994'ten beri yürürlükte olan ateşkesin iki yıldaki en kötü ihlalleriydi ve Mart 2008'deki Mardakert çarpışmalarından bu yana Ermeni güçlerinin en ağır kayıpları yaşadığı süreç oldu.^[5]

Haziran olayları[değiştir | kaynağı değiştir]

Olay, 18-19 Haziran tarihlerinde Dağlık Karabağ’ın Mardakert/Terter iline bağlı Çaylı köyü yakınlarında meydana geldi. Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Savunma Bakanlığı'na göre, 18 Haziran günü saat 23.30'da, temas hattındaki Ermeni kuvvetleri 20 kişilik bir Azerbaycan keşif veya sabotaj birliğinin sürpriz saldırısına uğradı.^[6] Azeri güçleri dört Ermeni askerini öldürdü ve bir Azeri emir subayı öldürüldü ve biri kritik makamda bulunan dört Ermeni yaralandı.^[7] Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Savunma Bakanlığı'na göre, Azerbaycan Emir Subayı Mübariz İbrahimov'un cesedi, biriminin geri kalanı geri çekilirken temas hattının Ermeni tarafında kaldı.^[4] Ermeni güçleri ertesi gün 20-21 Haziran'da Füzuli yakınlarında bir saldırı düzenledi ve bir Azerbaycanlı askeri öldürerek misilleme yaptı.^[5] Azeri güçleri saldırıyı püskürttüğünü iddia etti ve Ermenilere daha fazla zayiat verdirdi.

Askeri analiz[değiştir | kaynağı değiştir]

Ermeni Ulusal ve Uluslararası Araştırmalar Merkezi Müdürü ve Jane's'in eski bir savunma analisti olan Richard Giragosian, saldırıyı "ya Ermeni tepkisi üzerine bir test ya da Azerbaycan ordusunda komuta ve disiplin eksikliğinin bir işareti" olarak nitelendirdi.^[8] Bunu "daha önceki bu tür saldırılardan daha profesyonel ve daha ölümcül" olarak nitelendirdi ve günler önceden planlandığını ifade etti.^[5] Saldırının bir Azerbaycanlı keskin nişancının bir Ermeni askerinin başından ölümcül bir darbe almasını gerçekleştirerek başlamasının da bunun bir kanıtı olduğunu söyledi.

Tepkiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ermenistan[değiştir | kaynağı değiştir]

Ermenistan Cumhurbaşkanı Serj Sarkisyan, mevkidaşı İlham Aliyev ile Dağlık Karabağ sorununun çözümüne ilişkin barış görüşmeleri için görüşmesinden saatler sonra meydana gelen çatışmayı "Azeri provokasyonu" olarak nitelendirdi.^[9]

Azerbaycan[değiştir | kaynağı değiştir]

Azerbaycan'daki yetkililer Ermenilerin iddiasını reddetti. Azerbaycan Savunma Bakanlığı, kuvvetlerine otomatik tüfek ve makineli tüfek kullanarak ateş edenlerin Ermeniler olduğunu söyledi.^[5] Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı sözcüsü İhan Polukov, çatışmanın "Ermenistan'ın işgal altındaki Azerbaycan topraklarından çekilememesinin doğrudan bir sonucu" olduğunu söyledi.

Olaydan kısa bir süre sonra, 22 Temmuz'da Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ermeni kuvvetlerinin saldırılarına direnirken devlete yaptığı hizmetlerden dolayı Asteğmen İbrahimov'a Azerbaycan Milli Kahramanı unvanını verdi.^[10] Azerbaycan kaynakları o zaman İbrahimov'un Ermeni askerlerinin dördünü öldürmek ve diğer beşini yaralamaktan tek başına sorumlu olduğunu iddia etti. Eylemlerinin gönüllü olduğunu ve kişisel düşmandan intikam alma arzusunun bir sonucu olduğunu iddia ettiler.^[10]

Dünyadan tepkiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Temmuz 2010'da ABD'nin Azerbaycan büyükelçisi olarak yaptığı teyit duruşmalarında Matthew Bryza, saldırının Azerbaycan tarafı tarafından başlatıldığını doğrulayarak, "Temas hattında bir Azerbaycan hareketi oldu, Ermenistan cevap verdi ve ölümlerle sonuçlandı" dedi.^[11]

AGİT Minsk Grubu Eşbaşkanları çatışmayı kınadı ve bunun "1994 Ateşkes Anlaşması'nın kabul edilemez bir ihlali olduğunu ve ... tarafların güç kullanmaktan veya güç kullanma tehdidinden kaçınmaya yönelik belirtilen taahhüdünün aksine" olduğunu belirtti. Bu noktada askerî güç kullanımı "ancak barış sürecine zarar verme girişimi olarak görülebilir." denildi.^[12]

Eylül olayları[değiştir | kaynağı değiştir]

1 Eylül 2010 tarihinde, Dmitry Medvedev'in Azerbaycan ziyareti arifesinde, Jraberd, Mardakert/Terter Rayonu yakınlarında bir çatışma daha gerçekleşti. Azerbaycan, iki Azeri ve üç Ermeni'nin öldürüldüğünü açıklarken, Ermenistan bir yaralıları olduğunu, 4-7 Azeriyi öldürdüklerini iddia etti. Öldürülen Azerilerden biri, Azerbaycan'a göre vücudu cephe hatlarının Ermeni tarafında kalan Farid Ahmedov'du.^[13] Her iki taraf da saldırıyı başlattığı için diğerini suçladı. Uluslararası Kızılhaç Komitesi'nin Bakü bürosu, hem İbrahimov hem de Ahmedov'un cesetlerinin iade edilmesi için yardım talebinde bulunan Ermeni tarafına başvurdu. 6 Ekim'de çıkarılan AKPM kararı ayrıca Ermeni tarafını her iki askerin cenazesini iade etmeye çağırdı.

Dağlık Karabağ'ın askeri makamları, İbrahimov ve Ahmedov'un cesetlerini 6 Kasım 2010'da Azerbaycan'a teslim etti.^[14]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b "Armenian, Azerbaijani Clashes Continue In Karabakh 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." RFE/RL. June 22, 2010. Retrieved June 22, 2010.
^ ^a ^b ^c ^d Several killed in Nagorno-Karabakh clash 3 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. BBC News. 1 September 2010. Retrieved 12 September 2010.
^ Azerbaijan Claims Five Killed In Clash On Nagorno-Karabakh Border 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. RFE/RL. 1 September 2010. Retrieved 12 September 2010.
^ ^a ^b Sanamyan, Emil. "Four Armenian Soldiers Killed in Karabakh Skirmish." Eurasia Review. June 20, 2010. Retrieved June 24, 2010.
^ ^a ^b ^c ^d Fuller, Liz. "OSCE, EU Condemn Karabakh 'Armed Incident' 27 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." RFE/RL. June 22, 2010. Retrieved 22 June 2010.
^ "NKR Defense Ministry Statement 8 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." Lragir. June 19, 2010. Retrieved 24 June 2010.
^ "Один из раненых армянских солдат в крайне тяжелом состоянии". 24 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2010.
^ "Fighting erupts in Karabakh in what Armenia calls a major Azeri 'provocation' 19 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." ArmeniaNow. June 19, 2010. Retrieved June 19, 2010.
^ Mkrtchyan, Hasmik, Lada Yevgrashina and Maria Kiselyova. "Four Armenians and one Azeri killed in Karabakh clash 23 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." Reuters. June 19, 2010. Retrieved June 19, 2010.
^ ^a ^b "Mubariz Ibrahimov’s heroic action receives high appraisal of the state 26 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." News.az. July 23, 2010. Retrieved August 10, 2010.
^ Kucera, Joshua. "Baku Envoy Nominee Faces Grilling During Confirmation Hearing 9 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." Eurasianet. July 22, 2010. Retrieved August 10, 2010.
^ OSCE Minsk Group Co-Chairs issue statement 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
^ "2 Azerbaijani troops killed in border clash with Armenia over disputed Nagorno-Karabakh 4 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." Associated Press. 1 September 2010. Retrieved 12 September 2010.
^ Musayelian, Lusine. "More Armenian, Azeri Bodies Swapped 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ." RFE/RL. November 8, 2010.

[rferl.org-1] "Armenian, Azerbaijani Clashes Continue In Karabakh 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." RFE/RL. June 22, 2010. Retrieved June 22, 2010.

[bbc-2] Several killed in Nagorno-Karabakh clash 3 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. BBC News. 1 September 2010. Retrieved 12 September 2010.

[rferl-3] Azerbaijan Claims Five Killed In Clash On Nagorno-Karabakh Border 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. RFE/RL. 1 September 2010. Retrieved 12 September 2010.

[Eurasia-4] Sanamyan, Emil. "Four Armenian Soldiers Killed in Karabakh Skirmish." Eurasia Review. June 20, 2010. Retrieved June 24, 2010.

[RFE-5] Fuller, Liz. "OSCE, EU Condemn Karabakh 'Armed Incident' 27 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." RFE/RL. June 22, 2010. Retrieved 22 June 2010.

[6] "NKR Defense Ministry Statement 8 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." Lragir. June 19, 2010. Retrieved 24 June 2010.

[Kapan-7] "Один из раненых армянских солдат в крайне тяжелом состоянии". 24 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2010.

[8] "Fighting erupts in Karabakh in what Armenia calls a major Azeri 'provocation' 19 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." ArmeniaNow. June 19, 2010. Retrieved June 19, 2010.

[9] Mkrtchyan, Hasmik, Lada Yevgrashina and Maria Kiselyova. "Four Armenians and one Azeri killed in Karabakh clash 23 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." Reuters. June 19, 2010. Retrieved June 19, 2010.

[Azernews3-10] "Mubariz Ibrahimov’s heroic action receives high appraisal of the state 26 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." News.az. July 23, 2010. Retrieved August 10, 2010.

[11] Kucera, Joshua. "Baku Envoy Nominee Faces Grilling During Confirmation Hearing 9 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." Eurasianet. July 22, 2010. Retrieved August 10, 2010.

[12] OSCE Minsk Group Co-Chairs issue statement 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..

[13] "2 Azerbaijani troops killed in border clash with Armenia over disputed Nagorno-Karabakh 4 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.." Associated Press. 1 September 2010. Retrieved 12 September 2010.

[14] Musayelian, Lusine. "More Armenian, Azeri Bodies Swapped 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ." RFE/RL. November 8, 2010.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

2010 Çaylı çatışmaları nedir?, 2010 Çaylı çatışmaları anlamı nedir?, 2010 Çaylı çatışmaları ne demektir?