2008 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri

← 2004 4 Kasım 2008 (15 yıl önce) (2008-11-04) 2012 →
Seçiciler kurulunun 538 üyesi Çoğunluk için 270 seçici oy gerekli
Aday Barack Obama John McCain Parti Demokrat Cumhuriyetçi Bölgesi Illinois Arizona Beraber aday Joe Biden Sarah Palin Seçim oylaması 365 173 Taşıdığı eyalet 28 + DC + NE-02 22 Aldığı oy 69.456.897 59.934.814 Oran %52,9 %45,7
Mavi Obama/Biden Kırmızı McCain/Palin

2008 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri 4 Kasım 2008 tarihinde yapılmış, Demokratik Parti'nin adayı Illinois senatörü Barack Obama ABD'nin 44. devlet başkanı seçilmiştir. 4 yılda bir yapılan Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimlerinin sonucu seçiciler kurulu esasına göre belirlenmektedir.^[1] Bu sisteme göre ABD'nin her eyaleti başkanlık seçimlerinde nüfuslarıyla orantılı bir temsil hakkına sahiptir. 2008 yılındaki bu seçimlerde Obama Cumhuriyetçi Parti'nin adayı olan Arizona senatörü John McCain'yle yarışmış, seçiciler kurulundaki 538 üyeden 365'ini kazanarak başkan seçilmiştir. Seçimi kazanan Barack Obama 20 Ocak 2009 tarihinde yemin ederek göreve başladı.

Aday adayları[değiştir | kaynağı değiştir]

ABD'deki partiler 4 yılda bir Kasım ayında yapılan başkanlık seçimlerinde partilerini temsil edecek adayları ön seçimlerle belirlemektedirler. Seçim yılının ilk aylarında başlayan ön seçimler yaklaşık 5 ay süren ve her eyalette farklı günlerde yapılan uzun bir süreçtir. Ön seçimlere katılacak aday adayları ilk ön seçimin tarihinden yaklaşık 1 yıl önce adaylıklarını koymaktadırlar. Bu takvim uyarınca 2008 yılının Kasım ayında yapılacak başkanlık seçimlerine aday adayı olma işlemi iki büyük partide 2006 yılının sonlarında başlamıştır. 2007 yılının ortalarına gelindiğinde aday adayı gösterme işlemi büyük ölçüde tamamlanmıştır.

2008 seçimlerinde iki büyük partiden (Cumhuriyetçi Parti ve Demokratik Parti) aday adayı gösterilen siyasetçilerden en yüksek oy alan adaylar şunlardır:

Cumhuriyetçi Parti[değiştir | kaynağı değiştir]

• John McCain, Arizona eyaleti senatörü. Daha önce 2000 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimlerinde ön seçim safhasında Cumhuriyetçi Parti'den aday adayı olmuş fakat aday seçilememişti. 18 Şubat 2007'de ikinci bir kez başkanlığa adaylığını koydu. 4 Mart 2008'de en yakın rakibi Mike Huckabee'nin adaylıktan çekilmesi sonucu bu sefer başkan adaylığını yakaladı.^[2]
• Rudy Giuliani, 11 Eylül saldırıları sırasında New York'un belediye başkanı olarak isim yapmış siyasetçi. 13 Kasım 2006'da adaylığını koydu. 30 Ocak 2008'de adaylıktan çekildi.
• Mitt Romney, Massachusetts eyaleti eski valisi. 13 Şubat 2007'de başkanlığa aday oldu. 7 Şubat 2008'de adaylıktan çekildi.
• Fred Thompson, Tennessee eyaleti eski senatörü, ayrıca Law & Order televizyon dizisinde oyuncu. 5 Eylül 2007 tarihinde adaylığını koydu. 22 Ocak 2008'de adaylıktan çekildi.
• Mike Huckabee, Arkansas eyaleti eski valisi. 28 Ocak 2007'de başkanlığa aday oldu. 4 Mart 2008'de adaylıktan çekildi.
• Ron Paul, Teksas eyaleti Temsilciler Meclisi üyesi. 12 Mart 2007'de adaylığını koydu. 12 Haziran 2008'de adaylıktan çekildi.
• Tom Tancredo, Colorado eyaleti eski Temsilciler Meclisi üyesi. 2 Nisan 2007'de adaylığını koydu. 20 Aralık 2007'de adaylıktan çekildi.

• 
  John McCain
• 
  Ron Paul
• 
  Mike Huckabee
• 
  Mitt Romney
• 
  Rudy Giuliani
• 
  Fred Thompson

Demokratik Parti[değiştir | kaynağı değiştir]

• Barack Obama, Illinois eyaleti senatörü. 10 Şubat 2007'de adaylığını koydu. 3 Haziran 2008 tarihinde en yakın rakibi olan Hillary Clinton'u delege sayısında geri bırakarak Demokratik Parti'nin başkan adaylığını yakaladı.^[3]
• Hillary Rodham Clinton, New York senatörü, 42. ABD başkanı Bill Clinton'un eşi. 20 Ocak 2007'de adaylığını koydu. Ön seçimler sonuçlanana kadar Barack Obama'yla olan adaylık mücadelesini başabaş sürdürdü. 3 Haziran 2008 tarihinde adaylıktan çekilmek zorunda kaldı.
• John Edwards, eski Kuzey Karolina senatörü, 2004 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri'de Demokratik Parti'nin başkan yardımcısı adayı idi. 27 Aralık 2006'da adaylığını koydu. 30 Ocak 2008'de adaylıktan çekildi.
• Joe Biden, Delaware eyaleti senatörü. 31 Ocak 2007'de adaylığını koydu. 3 Ocak 2008'de adaylıktan çekildi.
• Christopher Dodd, Connecticut eyaleti senatörü. 11 Ocak 2007'de adaylığını koydu. 3 Ocak 2008 tarihinde adaylıktan çekildi.
• Mike Gravel, Eski Alaska eyaleti senatörü. 17 Nisan 2006'da adaylığını koydu. 26 Mart 2008'de adaylıktan çekildi.
• Dennis Kucinich, Ohio eyaleti Temsilciler Meclisi üyesi. 11 Aralık 2006'da adaylığını koydu. 25 Ocak 2008'de adaylıktan çekildi.
• Bill Richardson, New Mexico eyalet valisi. EskiTemsilciler Meclisi üyesi, ABD'nin Birleşmiş Milletler nezdindeki eski elçisi, eski ABD Enerji bakanı. 21 Mayıs 2007'de adaylığını koydu. 10 Ocak 2008'de adaylıktan çekildi.

• 
  Barack Obama
• 
  Hillary Clinton
• 
  John Edwards
• 
  Christopher Dodd
• 
  Dennis Kucinich
• 
  Bill Richardson

Ön seçimler[değiştir | kaynağı değiştir]

İki büyük partiyi temsil edecek adaylar ön seçimlerle belirlenmektedir. Diğer küçük partiler ise adaylarını yaptıkları kurultaylarda seçmektedirler. Her eyaletteki ön seçimler değişik tarihlerde yapılmaktadır. Iowa ve New Hampshire eyaletleri geleneksel olarak ön seçimlerini diğer eyaletlerden önce yaparak bu süreci başlatan eyaletlerdir. 2008 yılındaki seçimlerde Iowa eyaletindeki ön seçimler 3 Ocak tarihinde yapılmıştır ve Demokratik Parti'de aday adayı Barack Obama'nın, Cumhuriyetçi Parti'de ise aday adayı Mike Huckabee'nin başarısıyla sonuçlanmıştır. 8 Ocak'ta yapılan New Hampshire ön seçimleri ise daha farklı bir sonuçla noktalandı: Cumhuriyetçi Parti'de John McCain, Demokratik Parti'de ise Hillary Clinton öne geçtiler.

5 Şubat 2008 tarihinde yapılan Süper Salı ön seçimleri çok büyük bir önem taşımaktaydı. 20 eyaletin ön seçimleri aynı güne rastladığı için Süper Salı adıyla büyük bir önem kazanan bu ön seçimler Cumhuriyetçi Parti'de John McCain'in öne geçmesiyle sonuçlanırken; Demokratik Parti'de oylar Barack Obama ile Hillary Clinton arasında aşağı yukarı eşit bir şekilde paylaşıldı.

4 Mart 2008 tarihinde aday adayı Mitt Romney'in adaylıktan çekilmesi sonucu John McCain Cumhuriyetçi Parti'nin başkan adayları arasında rakipsiz duruma geldi. Ancak oy sayısı bakımından John McCain'den çok geride olan Ron Paul adaylığını ısrarla 12 Haziran 2008 tarihine kadar sürdürdü. Bu tarihte Ron Paul'un adaylığını sona erdirmesiyle birlikte John McCain'in genel seçimlerde Cumhuriyetçi Parti'yi temsil etmesi resmilik kazandı.^[4]

Demokratik Parti içinde Obama ve Clinton dışında kalan adaylardan kazanma şansı bulunan son aday olan John Edwards 30 Ocak 2008 tarihinde adaylıktan ayrıldı. Ancak Obama ile Clinton arasındaki adaylık yarışı uzun bir süre başabaş bir şekilde devam etti. Demokratik Parti'nin adayı ancak bütün ön seçimler tamamlandıktan sonra az bir farkla belli oldu. 3 Haziran günü Barack Obama az ama kesin bir miktarda bir oy üstünlüğü elde ederek Demokratik Parti'nin adayı olma şansını yakaladı. Böylece her iki partideki ön seçimler 5 ay içinde tamamlanmış oldu.

Parti kurultayları[değiştir | kaynağı değiştir]

Her iki parti de Ağustos ayı sonu ve Eylül ayı başlarında kurultaylarını topladılar. Demokratik Partinin kurultayı 25-28 Ağustos 2008 tarihleri arasında Colorado eyaletinin Denver kentindeki Pepsi Center'da yapıldı.^[5] Cumhuriyetçi Partinin kurultayı ise 1-4 Eylül 2008 tarihleri arasında Minnesota eyaletinin St. Paul kentindeki XCel Energy Center'da yapıldı.^[6] Seçime katılacak olan diğer küçük partiler de Nisan-Temmuz ayları arasında kurultaylarını yaparak başkan ve başkan yardımcısı adaylarını belirlediler.

Başkan adayları[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhuriyetçi Parti'nin 2008 seçimlerindeki başkan adayı John McCain 1986 yılından beri ABD Senatosu'nda Arizona eyaletini temsil etmekte olan tanınmış bir siyasetçidir.^[7] McCain 1982 yılında siyasete atılmış, önce ABD Temsilciler Meclisi'nde hizmet vermiş; 4 yıl sonra da Senato'ya seçilmiştir. McCain George W. Bush'un ilk kez başkan seçildiği 2000 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri'nde Cumhuriyetçi Parti içinde George W. Bush'a rakip olarak yarışmış ancak ön seçimi kaybederek adaylıktan çekilmiştir. John McCain bahriyecilik geleneği olan bir aileden gelmektedir. ABD Deniz Kuvvetleri Akademisi'ni bitirmiş, 1967 yılında Vietnam Savaşı'nda pilot olarak hizmet vermekteyken Kuzey Vietnamlılara tutsak düşerek 5,5 yıl bir süreyle tutsak kalmıştır.

Demokrat Parti'nin adayı olan Barack Obama ise 2004 yılından bu yana ABD Senatosu'nda İllinois eyaletini temsil eden bir siyasetçidir^[8] ve Senatonun tek siyahi üyesidir. Babası Kenyalı ve annesi beyaz bir Amerikalı olan Obama ABD'nin Hawaii eyaletinde dünyaya gelmiş, çocukluğunun bir bölümünü Endonezya'da geçirmiştir. 1991 yılında Harvard Üniversitesi Hukuk Fakültesinden mezun olan Obama 1997 yılında İllinois eyalet meclisine senatör seçilerek siyasete atılmış, 2004 yılında ABD Senatosu'na seçilene kadar bu görevde kalmıştır. Senatoda 2 yıl hizmet verdikten sonra başkanlığa aday olmuştur.

Başkan yardımcısı adayları[değiştir | kaynağı değiştir]

Her iki büyük partinin başkan adayları kurultaylardan hemen önce ABD seçim sistemi uyarınca başkan yardımcısı adaylarını belirlediler. Barack Obama 23 Ağustos 2008 tarihinde Delaware senatörü Joe Biden'i başkan yardımcısı adayı seçtiğini açıkladı. Joe Biden son 25 yıl boyunca ABD Senatosu'nda hizmet etmiş ve daha önceki aylarda Barack Obama'ya rakip olarak Demokratik Parti'nin başkan adaylığı yarışına katılmış bir siyasetçiydi.^[9] Seçim tarihi itibarıyla 65 yaşında olan ve dış siyaset konusundaki tecrübesiyle tanınan Biden 3 Ocak 2008 tarihinde başkan adaylığından çekilerek Senato'ya geri dönmüştü.

Cumhuriyetçi Parti'nin adayı John McCain ise 29 Ağustos 2008 tarihinde seçtiği başkan yardımcısı adayını kamuoyuna açıkladı. McCain'in kendisine yardımcı olarak seçtiği Alaska valisi Sarah Palin son 2 yıl boyunca nüfus bakımından ABD'nin küçük eyaletlerinden biri olan Alaska eyaletinin valiliğini yapmaktaydı.^[10] Palin vali olmadan önce Alaska'nın Wasilla kentinde 1996-2002 yılları arasında yaptığı belediye başkanı olarak hizmet vermişti. Palin'in başkan yardımcısı adaylığı kamuoyu ve medyada büyük bir ilgiyle karşılandı ve McCain'in seçim kampanyası sırasında yaptığı toplantı ve mitinglere olan ilginin büyük bir oranda artmasına neden oldu.

Adaylar[değiştir | kaynağı değiştir]

Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimlerinde seçmenlere verilen oy pusulalarında adları yer alan başkan adayları aşağıda verilmiştir:

Demokratik Parti[değiştir | kaynağı değiştir]

Demokratik Parti adayları

Başkan Adayı	Başkan Yardımcısı Adayı
Barack Obama İllinois Senatörü	Joe Biden Delaware Senatörü

Cumhuriyetçi Parti[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhuriyetçi Parti adayları

Başkan Adayı	Başkan Yardımcısı Adayı
John McCain Arizona Senatörü	Sarah Palin Alaska Valisi

Yeşil Parti[değiştir | kaynağı değiştir]

Yeşil Parti 10-13 Temmuz tarihleri arasında Chicago'da yaptığı kurultayda adaylarını seçti.^[11]

Yeşil Parti adayları^[12]

Başkan Adayı	Başkan Yardımcısı Adayı
	RESİM YOK
Cynthia McKinney Georgia Temsilciler Meclisi üyesi	Rosa Clemente Gazeteci

Anayasa Partisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Anayasa Partisi 22-28 Nisan tarihleri arasında Missouri eyaletindeki Kansas City kentinde yaptığı kurultayda adaylarını belirledi.

Anayasa Partisi adayları

Başkan Adayı	Başkan Yardımcısı Adayı
Chuck Baldwin 2004 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimlerinde Anayasa Partisi'nin başkan yardımcısı adayı	Darrell Castle Memphisli avukat

Sosyalist Parti ABD[değiştir | kaynağı değiştir]

Sosyalist Parti ABD adayları

Başkan Adayı	Başkan Yardımcısı Adayı
Brian Moore	Stewart Alexander

Liberteryen Parti[değiştir | kaynağı değiştir]

Liberteryen Parti 26 Mayıs tarihinde Denver'de yaptığı kurultayda adaylarını belirlemiştir.

Liberteryen Parti adayları

Başkan Adayı	Başkan Yardımcısı Adayı
Bob Barr Eski Georgia Temsilciler Meclisi üyesi	Wayne Allyn Root İş adamı

Bağımsız Adaylar[değiştir | kaynağı değiştir]

Ralph Nader[değiştir | kaynağı değiştir]

Başkan Adayı	Başkan Yardımcısı Adayı
Ralph Nader 1996, 2000, 2004 yıllarında başkan adayı	Matt Gonzalez

Alan Keyes[değiştir | kaynağı değiştir]

Başkan Adayı	Başkan Yardımcısı Adayı
	RESİM YOK
Alan Keyes Eski Büyükelçi	Wiley Drake

Seçim kampanyası[değiştir | kaynağı değiştir]

Salıncak eyaletler[değiştir | kaynağı değiştir]

4 Kasım 2008 tarihinde yapılacak genel seçimlerin kampanyası partilerin kurultayları biter bitmez ivme kazandı. Adaylar çabalarını özellikle Salıncak eyalet denilen eyaletler üzerinde yoğunlaştırdılar. Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri yerel çoğunluk esasına göre yapılmaktadır. Her eyalet adayların başkanlık seçiminde kazandığı oya göre eyaletin ABD nüfusundaki oranıyla orantılı bir sayıda seçiciler kurulu temsilcileri seçmektedir. Böylece bütün eyaletlerden en fazla seçiciler kurulu temsilcisi kazanan aday başkanlığı kazanmaktadır.

Colorado, Florida, İndiana, Michigan, Minnesota, Missouri, Nevada, New Hampshire, New Jersey, New Mexico, Kuzey Karolina, Ohio, Pensilvanya, Virginia, Washington, Wisconsin eyaletleri 2008 yılında salıncak eyaletler olarak görülmektedir. Bu 16 eyalet topluca 210 seçiciler kurulu üyesine sahiptir. Geride kalan eyaletlerden 21 eyalet kırmızı eyalet (Cumhuriyetçi eğilimli) olarak görülmekte ve 163 seçiciler kurulu oyuna sahiptir. 13 eyalet ve Washington ise mavi eyalet (Demokrat eğilimli) olarak görülmekte ve 165 seçiciler kurulu oyuna sahiptir. Seçimlerin sonucunu bu 16 eyaletin belirlemesi beklenmektedir.

Münazaralar[değiştir | kaynağı değiştir]

Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri kampanyası sırasında başkan adaylarının ve başkan yardımcı adaylarının ulusal televizyon kanalları tarafından yayınlanan münazaralara katılmaları geleneği vardır. 2008 yılında iki büyük partinin adayları tarafından oluşturulan bir komite 4 münazaranın yapılmasına karar vermiştir:^[13]

• 26 Eylül: İlk münazara Mississippi eyaletinin Oxford kentindeki Mississipi Üniversitesi kampüsünde McCain ve Obama arasında yapıldı.
• 2 Ekim: İlk ve tek başkan yardımcısı münazarası Missouri eyaletinin St. Louis kentinde Washington Üniversitesi'nde Palin ve Biden arasında yapıldı.
• 7 Ekim: İkinci başkan adayları münazarası Tennessee eyaletinin Nashville kentinde Belmont Üniversitesinde yapıldı.
• 15 Ekim: Son başkanlık münazarası New York eyaletindeki Hempstead kentinde yer alan Hofstra Üniversitesinde yapıldı.

Sonuçlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Seçim öncesi kamuoyu yoklamaları[değiştir | kaynağı değiştir]

ABD'de seçimler öncesinde çok sayıda kuruluş kamuoyu yoklamaları yaparak seçmenlerin adaylara karşı olan eğilimini ölçmekte ve yayınlamaktadır. Bunlar arasında haber ajansları, gazete ve televizyon kanalları, web siteleri ve Gallup gibi kamuoyu araştırma firmaları yer almaktadır. Obama ve McCain arasındaki ilk anlam ifade eden kamuoyu yoklaması Haziran 2008 başında adayların kesinleşmesinden sonra yayınlandı. 2008 yılı yazı boyunca yayınlanan kamuoyu yoklamalarının çoğunda Obama McCain'in ilerisinde yer aldı.^[14] Bu fark Eylül 2008 başındaki Cumhuriyetçi Parti kurultayına devam etti. Ancak Sarah Palin'in Cumhuriyetçi Parti başkan yardımcılığına aday gösterilmesi üzerine yarış McCain-Palin çiftinin lehine döndü. Ekim 2008 başına gelindiğinde yarışın tekrar Obama'nın lehine döndüğü gözlenmektedir. Bazı kamuoyu yoklamalarına göre Obama-Biden çifti % 12'ye varan bir farkla öne geçmiştir.^[15] Seçim tarihi yaklaştıkça aradaki açık kapanmaya başlamıştır.

Seçim sonuçları[değiştir | kaynağı değiştir]

4 Kasım 2008 günü yapılan Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimlerinde 130 milyona yakın Amerikan vatandaşı oy kullanmış, seçimi Obama-Biden çifti % 7 oy farkıyla kazanmıştır. Seçiciler kurulu bazında ise Obama 365 üye kazanmış, McCain ise 173 üye kazanmıştır. Eyaletlere tek tek bakılırsa adayların kazandığı oy sayısı aşağıda şöyledir:

Adayların ülke çapındaki oy oranları ve seçiciler kuruluna gönderecekleri üye sayıları aşağıdaki gibidir:

Kronoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

• 3 Ocak 2008 tarihinde Iowa eyaletinde parti içi ön seçimler (caucus) yapıldı. Barack Obama (Demokrat) ve Mike Huckabee (Cumhuriyetçi) kazandılar.
• 8 Ocak 2008 tarihinde New Hampshire eyaletinde ön seçimler yapıldı. John McCain (Cumhuriyetçi) ve Hillary Clinton (Demokrat) kazandılar.
• 5 Şubat 2008, Süper Salı ön seçimleri yapıldı(20 eyalet aynı günde ön seçim yaptı).
• 4 Mart 2008, John McCain'in Cumhuriyetçi Parti'nin adayı olması kesinleşti.
• 3 Haziran 2008, Barack Obama'nın Demokratik Parti'nin adayı olması kesinleşti.
• 23 Ağustos 2008, Barack Obama Delaware Senatörü Joe Biden'ı Başkan Yardımcılığına aday gösterdi.
• 25 Ağustos 2008, Denver'de Demokratik Parti genel kurulu resmen başkan adayını onayladı.
• 29 Ağustos 2008, John McCain Alaska Valisi Sarah Palin'i Başkan Yardımcılığına aday gösterdi.
• 1 Eylül 2008, St. Paul'de Cumhuriyetçi Parti genel kurulu Cumhuriyetçi başkan adayını onayladı.
• 26 Eylül 2008, Oxford, Missisippi'de başkan adayları arasında ilk münazara gerçekleştirildi.
• 2 Ekim 2008, başkan yardımcısı adayları arasındaki münazara gerçekleştirildi.
• 15 Ekim 2008, son başkanlık münazarası New York eyaletindeki Hempstead kentinde yer alan Hofstra Üniversitesinde yapıldı.
• 4 Kasım 2008, Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri yapıldı. Demokratik Parti adayı Barack Obama seçimi %7 gibi bir farkla kazandı.
• 20 Ocak 2009, yeni ABD başkanı Barack Obama görevine başladı.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• ABD Seçimleri -2008 BBC Türkçe yayınları web sitesi 24 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• ABD seçimlerinde diğer adaylar
• NTV MSNBC ABD Başkanlık Seçimi 3 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Uzun Soluklu Kampanya: 2008 ABD Seçimleri, ABD Ankara Büyükelçiliği, Ekim 2007 24 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]