Makale serilerinden
Türkiye Ekonomisi
Ekonomi tarihi İzmir İktisat Kongresi 1948 Türkiye İktisat Kongresi 24 Ocak kararları Gümrük Birliği Anlaşması Krizler 2001 Türkiye ekonomik krizi 2006 yılı bütçe tablosu 2018-22 Türkiye döviz ve borç krizi
Endüstri ve ticaret İnternet Türk malı Otomotiv Serbest bölge Sinema Şarap Türkiye merkezli şirketler listesi Telekomünikasyon Turizm Tarım
Enerji Hidroelektrik Jeotermal Nükleer Rüzgâr Güneş
Altyapı Arap Doğalgaz Boru Hattı Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı Bakü-Tiflis-Erzurum Doğalgaz Boru Hattı Güneydoğu Anadolu Projesi Mavi Akım Nabucco Doğalgaz Boru Hattı Trans Anadolu doğalgaz boru hattı
Finans Borsa İstanbul Merkez Bankası Türk lirası (Madenî paralar  · Banknotlar)
Ekonomik veriler Enflasyon Tüketici fiyat endeksi Üretici fiyat endeksi Devalüasyon Dış ticaret Kalkınma planı
Emek Asgari ücret İşsizlik Emeklilik
g t d

1948 Türkiye İktisat Kongresi, 22-27 Kasım 1948'de, Ahmet Hamdi Başar (Limancı Hamdi) 'ın kurduğu İstanbul Tüccar Derneği'nin^[1] girişimiyle İstanbul, Taksim Belediye Gazinosu'nda yapılmış; irtibat merkezi olarak, Galata Yolcu Salonu'nun 3. katındaki tarihi Liman Lokantası, sabahtan gece yarısına kadar, kongre üyelerinin emrine amade kılınmıştır.

Atatürk'ün 1923 yılında tertiplediği (düzenlendiği) İzmir İktisat Kongresi'nden sonra 2. defa düzenlenen, Cumhuriyetin en önemli ve özellikli kongresidir.^[2] 1923 İzmir İktisat Kongresi Atatürk tarafından düzenlenip, ilk Kongre olma özelliğini taşırken; bu defa bu ikinci Kongre halk kuruluşları tarafından, tamamen halkın, İnönü'nün ekonomi politikalarına karşı demokratik bir kalkışma niteliği taşıması daha da büyük bir önem arz etmektedir. Öyle ki, 27 yıllık ilk Cumhuriyet hükûmetinin değişerek, 1950 seçimlerinde Demokrat Parti'nin ezici çoğunluğuyla iktidara gelmesi, Millî Şef'liğin sona ermesi ve dolaylı olarak da 1960 Darbesi'ne yol açan etkenlerden biri olması özelliğine de sahiptir.

İnönü Hükûmeti'nin, özel teşebbüse baskıcı ekonomik politikalarına karşı bir tepki olarak düzenlenmiştir. Özetle, Türk sanayici ve iş adamlarının da ülke ekonomisinde söz sahibi olmak istemeleri; Muamele Vergisi gibi sanayileşmeye engel teşkil eden (engel olan) vergilerin kaldırılması veya yeniden gözden geçirilmesi talep edilmektedir (istenmektedir). Ülke çapında 1300'den fazla iş insanı ve sanayiciye davetiye gönderilmiş, 1100 kadar katılımcı yurdun her köşesinden gelerek Kongreye katılmıştır.

Kongrenin devamı müddetince (süresince) Galata Yolcu Salonu'nda bir irtibat (bağlantı) bürosu kurulmuş ve bu büro 4 Aralık 1948 Cumartesi akşamına kadar çalışmıştır.

1948 Türkiye İktisat Kongresi'nin kanuni ve idari mesuliyeti (sorumluluğu) İstanbul Tüccar Derneği'ne aittir.

İstanbul Tüccar Derneği Yönetim Kurulu, 29 Haziran 1948 Salı günü yaptığı toplantıda, memleketin aktüel (güncel) iktisadi meselelerini (sorunlarını) memleket ölçüsünde bir inceleme ve müzakere (fikir alışverişinde bulunma, oylama) konusu yapmak üzere İstanbul'da bir Türkiye Ticaret ve İktisat Kongresi akdini kabul ve bu hususta (konuda) hazırlanan yönetmeliği tasdik ederek (onaylayarak), Kongrenin düzenlenme ve idaresi için İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası, Bölge Sanayi Birliği, Türkiye İktisatçılar Derneğiyle İstanbul Tüccar Derneği temsilcilerinden müteşekkil bir Tertip Komitesi (düzenleme alt kurulu) oluşturulmasını karar altına almıştır.

Bu karar üzerine kurulan Tertip (düzenleme) Komitesi, ilk içtimaını (toplantısını) 3 Ağustos 1948 Salı günü saat 17:00'de İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası'nda yapmış ve Kongre Yönetmeliğini tasdik (onaylama) ve gündemini tespit ederek (belirleyerek) faaliyete (çalışmaya) başlamıştır.

Kongrenin toplanmasını ve idaresini temin (sağlamak) için İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası, İstanbul Bölge Sanayi Birliği, Türkiye İktisatçılar Derneği ve İstanbul Tüccar Derneği'nden yollanmış üçer temsilci ile Türk Ekonomi Kurumu'nun temsilcilerinden oluşan bir Tertip Komitesi (düzenleme alt kurulu) oluşturulmuştur.

Kongreye; zamanın milletvekilleri, devlet teşekkülleri mensupları (kamu kuruluşları yetkilileri), profesör ve akademisyenler, matbuat erkânı (gazeteciler), tüccarlar, sanayiciler ve iş adamları katılmışlardır.

Basın, Kongre görüşmelerini uzun süre gündemde tutmuştur.

MADDE 4'te belirtildiği üzere gündemi[değiştir | kaynağı değiştir]

• a) Devletçilik ve devlet müdahalesi,
• b) Dış ticaret rejimi,
• c) Vergi reformu

bakımlarından incelenmesidir.

Açılış konuşmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

1. Tertip Komitesi Başkanı İzzet Akosman,
2. İstanbul Tüccar Derneği Genel Sekreteri Ahmet Hamdi Başar,
3. İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası adına Hüsnü Arsan,
4. İstanbul Bölgesi Sanayi Birliği adına Dr. Cudi Birtek,
5. Türkiye İktisatçılar Derneği adına Prof.Refii Suvla,
6. Türk Ekonomi Kurumu adına Prof.Mehmet Muhlis Ete

tarafından yapılmıştır.

Tertip Komitesi[değiştir | kaynağı değiştir]

• Başkan: İzzet Akosman İstanbul Tüccar Derneği Başkanı
• Başkan Vekili: Hüsnü Arsan İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası

İdare Hey'eti Azasından

• Başkan Vekili: Cudi Birkek İstanbul Sanayi Birliği Başkanı
• Başkan Vekili: Prof. R. Şükrü Sulva Türkiye İktisatçılarDerneği Başkanı
• Başkan Vekili: Prof. Muhlis Ete Türk Ekonomi Kurumu Başkanı
• Aza: Bedri Nedim Göknil İstanbul Tüccar Derneğinden
• Aza: Muhlis Erdener İstanbul Tüccar Derneğinden
• Aza: Hüsnü Himmetoğlu Sanayi Birliğinden
• Aza: Halid Güleryüz Sanayi Birliğinden
• Aza: Prof. Reşat Nalbantoğlu Türkiye İktisatçılar Derneğinden
• Aza: Neumark Türkiye İktisatçılar Derneğinden
• Kongre Genel Sekreteri: Ahmet Hamdi Başar

Kongre Başkanlık Divanı[değiştir | kaynağı değiştir]

• Başkan: İzzet Akosman İstanbul Tüccar Derneği Başkanı
• Başkan Vekili: Hüsnü Ersan İstanbul Ticaret ve Sanayi Odası

İdare Heyeti Azasından

• Başkan Vekili: Salahattin Sanver İzmir Tic.ve San.Odası Başkanı
• Başkan Vekili: Mümtaz Yağcıoğlu Ankara Tic.ve San.Od.İkinci Bşk.
• Başkan Vekili: Prof. R. Şükrü Sulva Türkiye İkt.Derneği Başkanı
• Başkan Vekili: Kazım Taşkent Türkiye Ekonomi Kurumundan

Katipler:

• Nafiz Tekinkaya
• Nejat Muhsinoğlu
• Fevzi Kızıklı
• Nuri Erkanlı
• Ali Eral
• Mahmut Tekin
• Nuri Günay
• Osman Kibar
• Kemal Tosun
• Baki Canlısoy
• Osman Nebioğlu
• Mustafa Elmalı

Devletçilik Komisyonu[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış Ticaret Komisyonu[değiştir | kaynağı değiştir]

Vergi Reformu Komisyonu[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu kongreyi diğerlerinden farklı kılan unsurlar[değiştir | kaynağı değiştir]

1. Kongrenin, İzmir'de 1923'te toplanan Tarihî İktisat Kongresinden sonra, bu ismi taşıyan ilk İktisat Kongresi oluşu,
2. Tamamen hususi inisiyatif ile toplanışı,
3. İktisadın nazariyatıyla (teorisiyle) meşgul olan kurumlarla, tatbikatıyla (uygulamasıyla) uğraşan dernek ve teşekküllerin (kuruluşların) işbirliği yaparak vücuda getirilmiş (meydana getirilmiş) olması,
4. Kongreye, iktisatla alakadar (ilgili) hususi (özel) ve resmi, şahıs ve müesseselerin (kurumların) davet edilmiş ve her birine tebliğ yapma ve konuşma hakkı verilmiş olması,
5. Kongrenin siyasi bir karakter taşımamasıdır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• TBMM Kütüphanesi 20 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Eski Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in 5 Mayıs 2004 İzmir İktisat Kongresindeki konuşması22 Aralık 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi (Son erişim: 30 Haziran 2015)
• Unutulan İktisat Kongresi