1896 Yaz Olimpiyatları

Ev sahibi şehir	Atina, Yunanistan
Ülke sayısı	14[a]
Sporcu sayısı	241[b]
Etkinlik sayısı	43 (9 sporda)
Açılış töreni	6 Nisan 1896
Kapanış töreni	15 Nisan 1896
Resmen açan	I. Yeoryos
Stadyum	Panathinaiko Stadyumu
1900 Paris →

1896 Yaz Olimpiyatları ya da resmî adıyla I. Olimpiyat Oyunları, 6-15 Nisan 1896 tarihleri arasında Yunanistan'ın başkenti Atina'da gerçekleştirilen bir çok sporlu etkinliktir. Antik Olimpiyat Oyunları'ndan esinlenilerek düzenlenmeye başlanan modern Olimpiyat Oyunları'nın ilkidir.

Pierre de Coubertin'in başkanlığında 16-23 Haziran 1894 tarihleri arasında Paris'te düzenlenen kongrede, çeşitli ulusların katılacağı bir çok sporlu etkinlik düzenlenmesi kararlaştırıldı. Uluslararası Olimpiyat Komitesinin de kurulduğu kongre sonucunda bu etkinliğin, antik Olimpiyat Oyunları'nın antik Yunanistan'da ortaya çıkmış olmasından ötürü Atina'da düzenlenmesi belirlendi. Oluşturulan yönetmelik gereğince yalnızca oyunlara yalnızca amatör sporcuların katılması kararlaştırılırken eskrimdeki bir kategori dışındaki tüm müsabakalarda amatör sporcular yarıştı.

Oyunların ana mekânı konumundaki Panathinaiko Stadyumu, dönem itibarıyla bir spor etkinliğini seyretmek için gelen en kalabalık insan topluluğuna ev sahipliği yaptı. Şehirdeki farklı mekânların yanı sıra Pire ve Maraton'da da birtakım etkinlikler düzenlendi. Komite verilerine göre karma takımlar dahil 14 ülkeden katılan tamamı erkek 241 sporcunun mücadele ettiği oyunlar,^[a][b] o tarihe kadar gerçekleştirilen etkinlikler arasında uluslararası anlamda en yüksek katılımın sağlandığı etkinlik oldu. 9 sporda toplam 43 müsabakanın düzenlendiği etkinliklerin madalya sıralamasının birinci sırasında; 11 altın, 7 gümüş ve 2 bronz madalyayla Amerika Birleşik Devletleri yer aldı.^[c] Ev sahibi Yunanistan ise toplamda 47 madalya toplayarak en çok madalya kazanan ülke olurken altın madalya sayısı 10'da olduğundan madalya sıralamasında ikinci oldu.

Oyunların ardından Yunanistan Kralı I. Yeoryos ile Amerika Birleşik Devletleri'ni temsil eden bazı sporcuların da aralarında bulunduğu bir kesim, gelecekteki oyunların da Atina'da düzenlenmesi için Coubertin ve Uluslararası Olimpiyat Komitesine talepte bulundu. Ancak 1900 Yaz Olimpiyatları, daha önceden planlandığı gibi Paris'te düzenlendi ve resmî bir organizasyon sayılmayan 1906 Ara Olimpiyatları hariç, 108 sene sonraki 2004 Yaz Olimpiyatları'na kadar Olimpiyatlar Yunanistan'a dönmedi.

Oyunların kuruluşu ve hazırlıklar[değiştir | kaynağı değiştir]

17. yüzyıldan itibaren Avrupa'da, antik Olimpiyat Oyunları'ndan esinlenilerek çeşitli çok sporlu etkinlikler düzenleme fikirleri ortaya çıkmaya başlandı. Antik Olimpiyat Oyunları'nın çıkış noktası olan Yunanistan'daki ilk benzer etkinlik 1859'da, Evangelis Zappas tarafından Olimpiyatlar adıyla organize edildi.^[1] Pierre de Coubertin de, William Penny Brookes'un çeşitli ulusların katılacağı birçok sporlu etkinlik düzenleme fikrini uygulamak için harekete geçti.^[2][3] Coubertin, Olimpiyatları canlandırma fikrini ilk kez 25 Kasım 1892'de, Union des sociétés françaises de sports athlétiques tarafından Paris'te düzenlenen bir etkinlikte dile getirdi.^[1] 16-23 Haziran 1894 tarihleri arasında Sorbonne'da organize ettiği kongreye katılan 12 ülkeden gelen 79 delegeye ise gerçekleştirmeyi düşündüğü planlarını sundu.^[4] Sporda amatörlükle ilgili olan ve "Uluslararası Amatörler Kongresi" adını taşıyan etkinlik, "Olimpiyat Oyunları'nın Yeniden Kuruluşu Uluslararası Kongresi" adını aldı.^[1] Sunduğu teklifin kongrede kabul görmesiyle birlikte ilk modern Olimpiyat Oyunları için bir tarih belirlenmesi konusu gündeme geldi. Coubertin, 1900 yılında Paris'te gerçekleştirilecek olan Expo ile eş zamanlı olarak düzenlenmesi fikrini ortaya atsa da, etkinliğin altı yıl sonra gerçekleştirilmesi durumunda halkın ilgisinin kaybolabileceğini öne süren kongre üyeleri 1896 yılı konusunda anlaştı.^[5] Tarih konusunun belirlenmesinin ardından etkinliğin gerçekleştirileceği yer konusuna geçildi. Bazı kongre üyeleri Londra'yı önerse de Coubertin buna karşı çıktı. Kongre başkanlığını da yürüten Yunan Demetrius Vikelas ile Coubertin'in Atina konusunda fikir birliğine varması sonrasında Vikelas, etkinliğin Atina'da düzenlenmesi önerisini 23 Haziran günü kongreye sundu. Teklif kabul görürken aynı toplantı sırasında kurulan Uluslararası Olimpiyat Komitesi başkanlığına da Vikelas seçildi.^[1][6]

Oyunların Yunanistan'da düzenleneceğinin belirlenmesinin ardından Başbakan Harilaos Trikupis ve Zappas Olimpiyat Komitesi Başkanı Stefanos Dragumis, yaşadıkları finansal ve siyasi sorunlar sebebiyle Yunanistan'ın bu etkinliğe ev sahipliği yapamayacağını belirti.^[7] 1894'te kurulan Yunan Olimpiyat Komitesinin başkanı Stefanos Skuludis tarafından sunulan raporla, organizasyon maliyetinin Coubertin tarafından hesaplanandan üç kat fazla olacağı belirtildi. Raporda, Yunanistan'ın mevcut şartlar altında oyunları düzenleyemeyeceği ve ülkenin ev sahipliğinden çekilmesi gerektiği ifade ediliyordu. Bu durumun ardından Skuludis ve ona katılan bazı komite üyeleri görevinden istifa etti.^[8] Ocak 1895'te komitenin başkanlığına getirilen Veliaht Prens Konstantin, etkinlik için maddi kaynaklar aramaya başladı.^[9] Organizasyonda kullanılmak amacıyla ülke halkından yaklaşık 300.000 drahmi bağışın yanı sıra, özel olarak hazırlanan posta pullarının satışlarından 400.000 drahmi, bilet satışlarından 200.000 drahmi toplandı. Evangelis Zappas ve kuzeni Konstantinos Zappas'ın mirası^[10] da organizasyon kapsamında kullanıldı. Panathinaiko Stadyumu'nun yenilenmesinin 920.000 drahminin üzerindeki maliyeti ise Georgios Averof'un yaptığı bağışla karşılandı.^[11][12][13] Bu bağış karşılığında Averof'un stadyum dışına yapılan heykeli 5 Nisan 1896 tarihinde açıldı.^[13]

Uluslararası Olimpiyat Komitesinin 1894'te oluşturduğu yönetmelikle oyunlara yalnızca amatör sporcuların katılması karar altına alındı ve eskrimdeki master flöre dışındaki tüm müsabakalarda amatör sporcular mücadele etti.^[14][15] Bu dönemde bazı spor dalları için uluslararası anlamda kabul gören kurallar bütünü bulunmadığından, organizasyon komitesi farklı kurumların oluşturduğu kuralları baz aldı. Öte yandan Prens Yeoryos baş hakemdi ve son karar yetkisi ona aitti. Bu durumu Coubertin "onun varlığı, hakem kararlarını güçlendirdi ve kararlara otorite kazandırdı" şeklinde değerlendirdi.^[16]

Mekânlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Oyunların ana stadyumu olan Panathinaiko Stadyumu; atletizm, güreş, halter ve jimnastik müsabakalarına ev sahipliği yaparken atletizm etkinlikleri kapsamındaki maraton yarışı, Maraton'da başlayıp bu Panathinaiko Stadyumu'nda sona erdi.^[17] Bisiklet yol yarışı da Maraton'da başladı ve Atina'da tamamlandı.^[18] Oyunlar sonunda stadyum, dönem itibarıyla bir spor etkinliğini seyretmek için gelen en kalabalık insan topluluğun ağırladı.^[19] Atıcılık müsabakaları Kallithea'da, yol yarışı dışındaki bisiklet müsabakaları Neo Faliron Veledromu'nda, eskrim müsabakaları Zappion'da, tenis etkinlikleri Athens Lawn Tennis Club'da gerçekleştirildi. Yüzme etkinlikleri ise, organizasyon komitesinin yeni bir tesis inşa ederek masraf yapmak istememesi üzerine Paşalimanı koyunda düzenlendi.^[20][21]

Oyunlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Açılış töreni[değiştir | kaynağı değiştir]

6 Nisan'da (o dönem Yunanistan'da kullanılan Jülyen takvimine göre 25 Mart) Panathinaiko Stadyumu'nda düzenlenen törenle oyunların açılışı gerçekleştirildi. Batı ve Doğu Hristiyanlıkları için Paskalya Pazartesisi'ne denk gelen bu tarih, aynı zamanda Yunanistan'ın bağımsızlığını elde ettiği gün kabul edilmekte ve ulusal bir bayram olarak kutlanmaktaydı.^[16][22] Açılış esnasında stadyumda yaklaşık 80.000 kişinin yanı sıra Yunanistan Kralı I. Yeoryos, karısı Olga ve çocukları da yer aldı.^[23] Katılan sporcuların çoğu, milletlerine göre ayrılmış bir şekilde sahada dizilmişti. Organizasyon komitesi başkanı Veliaht Prens Konstantin'in yaptığı konuşmanın ardından, I. Yeoryos tarafından oyunlar resmî olarak açıldı.^[23]

Konuşmanın ardından, sözlerini Kostis Palamas'ın yazdığı ve Spiridon Samaras'ın bestelediği Olimpiyat İlahisi, bir bandoya eşlik eden 150 kişilik koro tarafından seslendirildi.^[23] 1960 Yaz Olimpiyatları'na kadarki açılış törenlerinde müzikal yönden farklı uygulamalar yapılsa da, 1958 yılında Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından alınan kararla, 1896 Olimpiyatları'nda icra edilen bu marş, oyunların resmî marşı olarak kabul edildi.^[24]

Sporlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kongrenin ardından, Temmuz 1894'te yayımlanan Bulletin du Comité International des Jeux Olympiques adlı kongre dergisinde, oyunlarda gerçekleştirilen sporların yanı sıra futbol, buz pateni, boks, binicilik ve polonun da yer alması gerektiği belirtiliyordu.^[25] Derginin Ocak 1895 tarihli sayısında açıklanan 1896 Yaz Olimpiyatları programında yer alan kürek ve yelken müsabakaları ise düzenlenecekleri günlerdeki olumsuz hava şartları sebebiyle iptal edildi. Aynı programda yer alan kriket ile sutopu müsabakaları ise gerçekleştirilmedi.^[26][18] Oyunlarda, resmî raporlarda yer verilmese de, gösteri amacıyla futbol ve kriket maçı ya da maçlarının gerçekleştiğini öne süren kaynaklar vardır.^{[27][28][29][30]}

Sonuç olarak oyunlar kapsamında, 9 sporda toplam 43 etkinlik düzenlendi. Aşağıda, oyunlar kapsamında yarışılan sporlar ve parantez içerisinde bu sporlar kapsamında düzenlenen etkinlik sayısı verilir:

Katılan ülkeler[değiştir | kaynağı değiştir]

10 sene sonraki 1906 Ara Olimpiyatları'na kadar millî takım konsepti Olimpiyat hareketinin önemli bir parçası olmamasına rağmen birçok kaynak, 1896 Olimpiyatları'nın katılımcılarının milletlerini listeler ve madalya sayılarını verir. Oyunlarda mücadele eden sporcuların ülkeleri hakkında farklı değerlendirmeler vardır. Uluslararası Olimpiyat Komitesi, karma takımları da bir ulus kabul eder ve oyunlara 14 ulustan 241 sporcunun katıldığını belirtir.^[24] Bill Mallon; IOC'nin Yunanistan adına listelediği Kıbrıs, Smirni ve Mısır'dan katılan birer sporcuyu bu uluslar adına listeleyerek toplam ülke sayısını 15 olarak gösterir. Toplam katılımcı sayısını 245, adı bilinen sporcu sayısını ise 177 olarak verir. Adı bilinmeyen Yunan sporcuları hesaba katarken ise, farklı yüzme etkinliklerinde mücadele eden kişilerin aynı kişi olabileceğini de belirterek oyunlarda mücadele eden 166 Yunan sporcu olduğunu söyler.^[31] Uluslararası Olimpiyat Tarihçileri Topluluğuna ait çevrimiçi veritabanı Olympedia'da, Uluslararası Olimpiyat Komitesi verilerinde katılımcı uluslararasında yer alan Şili'yi yerine Bulgaristan'a yer verilir ve adı bilinen 176 sporcu listelenir.^[32]

Uluslararası Olimpiyat Komitesine göre oyunlarda mücadele eden ülkeler şu şekildedir:

Farklı kaynaklara göre oyunlarda şu ülkelerin de mücadele ettikleri gösterilir:

•  Bulgaristan - Uluslararası Olimpiyat Komitesi^[33] ile Mallon^[34] tarafından İsviçre'yi temsil ettiği gösterilen Charles Champaud, Bulgar Olimpiyat Komitesi^[35] ile Olympedia^[36] tarafından Bulgaristan'ı temsil etmiş olarak gösterilir.
• Kıbrıs - O dönemde Birleşik Krallık'a bağlı olan Kıbrıs'tan oyunlara katılan Anastasios Andreu, Mallon tarafından Kıbrıs'ı temsil etmiş olarak gösterilir.^[31]
•  Mısır - Mısır'ın İskenderiye şehrinde yaşayan Dionisios Kasdaglis, Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından önceleri tek erkekler müsabakalarında Yunanistan, çift erkekler müsabakalarında ise Yunan Dimitrios Petrokokkinos ile birlikte yarışmasına karşın karma takımlar altında listeleniyorken günümüzde Yunanistan adına listelenir.^[37][38] Olympedia'nın da Yunanistan adına listelediği Kasdaglis,^[39] Mallon tarafından yalnızca çiftlerde Mısırlı olarak gösterilir.^[31]
• Smirni - O dönemde Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı olan Smirni'den oyunlara katılan Dimitrios Tomprof ve Nikos Loverdos, Uluslararası Olimpiyat Komitesi ile Olympedia'nın Yunanistan altında listelenirken Mallon tarafından Smirni'yi temsil etmiş olarak gösterilir.^[31]

Takvim[değiştir | kaynağı değiştir]

Kapanış töreni[değiştir | kaynağı değiştir]

Oyunların resmî kapanışının 14 Nisan (Jülyen takvimine göre 5 Nisan) günü yapılması planlansa da, aşırı yağmur sebebiyle kapanış töreni 15 Nisan'da gerçekleştirildi. Yunan kraliyet ailesinin de yer aldığı tören, Yunanistan millî marşı "Imnos is tin Eleftherian" ile, oyunlarda mücadele eden George S. Robertson'un bestelediği Grekçe bir odun okunmasıyla başladı.^[16][40] Akabinde kral, müsabakaları ilk iki sırada tamamlayan sporculara ödüllerini takdim etti. Günümüzün aksine ilk sırayı elde edenlere birer gümüş madalya, zeytin dalından yapılan taç ve diploma; ikinci sırayı elde edenlere birer bakır madalya, defne yaprağından yapılan taç ve diploma verildi. Madalyalar Jules Chaplain, diplomalar ise Nikolaos Gizis tarafından tasarlanmıştı. Katılan diğer sporculara ise Nikiforos Litras tarafından tasarlanan hatıra madalyası takdim edildi.^[41][42] Coubertin'in arkadaşı Michel Bréal'den kupa alan Spiridon Luis gibi bazı sporcular ise ek ödüller aldı. Ödüllerin verilmesinin ardından Luis'in liderlik ettiği madalya sahipleri, çalınan Olimpiyat Marşı eşliğinde stadyumun çevresinde şeref turu attı. Kral Yeoryos, ilk Olimpiyatların sona erdiğini bildirmesinin ardından, Yunanistan millî marşı eşliğinde stadyumu terk etti.^[16][40] Aynı günün akşamı Hotel Grande Bretagne'da, sporcular ve diğer ülkelerden gelen muhabirler adına bir etkinlik düzenlendi.^[40]

Bundan sonraki oyunların da Atina'da düzenlenmesi gerektiğini savunan Yeoryos'un bu fikrine yarışmalarda mücadele eden Amerikalı sporcuların çoğu destek vermiş ve bu düşünceyi belirten bir yazı hazırlayarak Veliaht Prens Konstantin'e sunmuştu. Bu düşünceye karşı olan Coubertin ise sonraki oyunların farklı yerlerde düzenlenmesi fikrini savunmaktaydı. Dört yıl sonra, 1900 yılında gerçekleştirilen II. Olimpiyat Oyunları da bu kapsamda Paris'te düzenlendi.^[43]

Madalya sıralaması[değiştir | kaynağı değiştir]

On ülkenin temsilcileri madalya kazanmayı başarırken farklı milletlere mensup sporculardan oluşan karma takımlar da toplamda iki madalya kazandı. 11 altın madalyayla Amerika Birleşik Devletleri, madalya sıralamasında ilk sırada yer alırken en çok madalya kazanan ülke 47 madalyayla ev sahibi Yunanistan oldu. Sıralamada ikinci sırada yer alan Yunanistan, aynı zamanda 18 gümüş ve 19 bronz madalyayla bu madalyaları da en çok kazanan ülkeydi.^[c][44]

      Ev sahibi ülke

Sıra	Ülke	Altın	Gümüş	Bronz	Toplam
1	Amerika Birleşik Devletleri (USA)	11	7	2	20
2	Yunanistan (GRE)	10	18	19	47
3	Almanya (GER)	6	5	2	13
4	Fransa (FRA)	5	4	2	11
5	Büyük Britanya (GBR)	2	3	2	7
6	Macaristan (HUN)	2	1	3	6
7	Avusturya (AUT)	2	1	2	5
8	Avustralya (AUS)	2	0	0	2
9	Danimarka (DEN)	1	2	3	6
10	İsviçre (SUI)	1	2	0	3
11	Karma takımlar (ZZX)	1	0	1	2
Toplam		43	43	36	122

Kültürel etkileri[değiştir | kaynağı değiştir]

1984'te NBC'de yayımlanan The First Olympics: Athens 1896 adlı iki bölümlük mini dizide oyunların kuruluşu, gerçekleştirilmesi ve oyunlara yapılan hazırlıklar konu edilir.^[45]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel

Genel

• Coubertin, Pierre De; Philemon, Timoleon J.; Politis, N. G.; Anninos, Charalambos (1897). The Olympic Games: BC 776 - AD 1896 (PDF) (İngilizce). Atina: Charles Beck. 27 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2015. 
• Lennartz, Karl; Wassong, Stephen (2004). "Athens 1896". Findling, John E.; Pelle, Kimberly D. (Ed.). Encyclopedia of the Modern Olympic Movement (İngilizce). Greenwood Publishing Group. ISBN 0-313-32278-3. OCLC 52418065. 
• Mallon, Bill; Widlund, Ture (1988). The 1896 Olympic Games. Results for All Competitors in All Events, with Commentary (PDF) (İngilizce). Jefferson: McFarland. ISBN 0-7864-0379-9. 11 Nisan 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2014. 
• Young, David C. (1996). The Modern Olympics: A Struggle for Revival (İngilizce). Baltimore: Johns Hopkins University Press. ISBN 0-801-87207-3. 

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta 1896 Summer Olympics ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Kluge, Volker (1997). Olympische Sommerspiele: die Chronik I (Almanca). Berlin: Sportverlag. ISBN 3-328-00715-6. OCLC 38258227. 
• MacAloon, John J. (1982). This Great Symbol: Pierre de Coubertin and the Origins of the Modern Olympic Games (İngilizce). Chicago: University of Chicago Press. 
• Smith, Michael Llewellyn (2004). Olympics in Athens 1896. The Invention of the Modern Olympic Games (İngilizce). Londra: Profile Books. ISBN 1-86197-342-X. OCLC 186174794.