1830'lar (bin sekiz yüz otuz) Gregoryen takvimine göre 1 Ocak 1830'da başlayıp 31 Aralık 1839'da sona eren onyıldır.

Bu Onyılda dünya, özellikle Asya ve Afrika'da sömürgecilik ve emperyalizmin hızlı bir yükselişine şahitlik etti. 1837'de Kraliçe Victoria'nın tahta çıkmasıyla İngiltere dünya hakimiyeti gördü. Avrupalılar Avustralya ve Yeni Zelanda'ya yerleşmeye başladı ve Okyanusya üzerinde yeni yerleşim alanları ve karakollar yükseldi.

Siyasi Gelişmeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Pasifik[değiştir | kaynağı değiştir]

• 30 Temmuz, 1836 – Hawaii'de ilk İngilizce gazete yayımlandı.
• 1838 – Pitcairn Adaları Birleşik Krallık'a bağlı bir koloni haline geldi. Orada yaşayan kadınlara oy hakkı verildi.^[1]

Doğu Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Çin[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana Madde: Daoguang ve I. Afyon Savaşı

• Çin 1830'larda İmparator Daoguang ve Çing Hanedanı tarafından yönetilmekteydi. İmparator Daoguang'ın engelleme çabalarına karşın afyon ticaretinde hızlı bir artışa şahit olundu.^[2][3] 1834'te Britanya Doğu Hindistan Şirketi'nin tekelinin sona ermesi bir dönüm noktası oldu ve afyon ticareti özel girişimcilerin eline kaldı. 1838'de afyon ticareti 40.000 sandığa kadar ulaştı.^[2][4] 1839'da Lin Zexu imparatorluk komiseri olarak atandı ve afyon satışını yasakladı ve Guangzhou'daki afyon depolarına el koydu. Toplam 20.000 sandık afyona el koyuldu ve imha edildi.^[5] İngilizlerin misilleme yapmasıyla I. Afyon Savaşı olarak bilinen savaş başladı ve 1842'de imzalanan Nanking Antlaşması ile savaş sona erdi.

Japonya[değiştir | kaynağı değiştir]

• Temmuz 1837, Charles W. King Amerikan ticaret gemisi Morrison ile yelken açtı. Japon limanlarından ateş açılmasıyla geri dönmek zorunda kaldı. Bu Morrison olayı olarak kayıtlara geçmiştir.

Güneydoğu Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1830 – Cava Savaşı sona erdi.
• 1833 – Prens Mongkut, Dhammayuttika adlı Budist reform hareketi başlattı.^[6]

Hollanda Doğu Hint Adaları[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1837 – Padri Savaşı sona erdi.

Vietnam[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1839 – Minh Mang Vietnam'ı Dai Nam olarak yeniden adlandırdı.

Avustralya ve Yeni Zelanda[değiştir | kaynağı değiştir]

• Ekim, 1835 – Kuzey Adası, Northland bölgesinde yaşayan Maorili kabile reisleri, James Bubsby'nin önderliğinde Birleşik Kabileler olarak Yeni Zelanda Bağımsızlık Bildirgesini ilan etti. İngiliz Kraliyeti tarafından hemen tanınmıştır.
• 15 Ağustos, 1834 – Koloni kurulmasına olanak tanıyan Güney Avustralya Yasası kabul edildi.
• 8 Haziran, 1835 – John Batman ve John Pascoe Fawkner tarafından Melbourne şehri kuruldu.
• 19 Kasım, 1835 – 500 kişilik Maori kuvveti Chatham Adaları'nı işgal etti ve oradaki halkı köleleştirdi.
• 27 Temmuz, 1836 – Adelaide, Güney Avustralya kuruldu.
• 26 Aralık, 1836 – Güney Avustralya kolonisi resmen ilan edildi.

Güney Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Afganistan[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1839 – Britanya ve Afganistan Emirliği arasında I. İngiliz-Afgan Savaşı çıktı. 1842'de İngilizlerin Afganistan'dan çekilmesiyle sonuçlandı.^[7]

Hindistan[değiştir | kaynağı değiştir]

• İngiliz Hükûmeti, 1830'larda Britanya Hindistan'ına "Hindistan Genel Valisi" sıfatıyla bir dizi yönetici atadı. Bunlar: Lord William Bentinck (1828-1835), Sir Charles Metcalfe, (1835-1836) ve The Lord Auckland (1836-1842).
• 1833 – Doğu Hindistan Şirketi'nin ticari faaliyetleri Saint Helena Yasası ile sona erdi ve tamamen idareye bağlı bir kuruluş haline getirildi.

Batı Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: 1831-1833 Osmanlı-Mısır Savaşı

• 1831 – Kavalalı Mehmet Ali Paşa, ordusunu oğlu komutasında Suriye'ye göndermesiyle Birinci Osmanlı Mısır Savaşı başladı.
• 1832 – Konya Muharebesi: Osmanlı bu savaşta Mehmet Ali Paşa kuvvetlerine karşı yenilgiye uğradı. Osmanlı kuvvetleri Kütahya önlerine kadar çekildi.
• 1833 – Kütahya Antlaşması: Bu antlaşma ile Birinci Osmanlı Mısır Savaşı sona erdi. Antlaşmayla birlikte Mehmet Ali Paşa Mısır, Girit ve Şam valiliklerini de aldı. Oğlu İbrahim Paşa ise Cidde valiliğini aldı.
• 1836 – Kudüs'te bulunan "Hurva Sinagogu" yeniden inşa edilmeye başlandı.

Doğu Avrupa[değiştir | kaynağı değiştir]

Polonya[değiştir | kaynağı değiştir]

• 29 Kasım, 1830 – Rus Yönetimine karşı Varşova'da Kasım Ayaklanması başladı.
• 20 Şubat, 1831 – Olszynka Grochowska Savaşı: Ruslar,Polonyalı isyancı güçleri dağıtmak için başlattı
• 26 Mayıs, 1831 – Ostrołęka Muharebesi: Polonyalılar kararsız bir savaş verdi.
• 6 Eylül, 8 Eylül, 1831 – Varşova Savaşı: Ruslar, Polonya güçlerine karşı kesin zafer kazandı.

Kuzey Avrupa[değiştir | kaynağı değiştir]

Birleşik Krallık[değiştir | kaynağı değiştir]

Kraliyet Ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1830 – IV. William kardeşi IV. George yerine tahta çıktı.

• 

  1837 – IV. William'ın ölümü üzerine 18 yaşındaki yeğeni Victoria tahta çıktı. Kraliçe Victoria saltanatı devraldığında İktidarda Whigler vardı. Buckingham Sarayında ikamet eden ilk hükümdardır.^[8]

Politika ve Hukuk[değiştir | kaynağı değiştir]

1830'lar İngiltere'sinde 4 başbakan görev almıştır. 1830'ların başında Arthur Wellesley başbakandı. 1830'un sonuna doğru reform çağrılarına cevap veremeyince hükûmeti düştü. Peşine Whig üyesi Charles Grey hükûmet kurdu. 1832'de reform yasası kabul edildi. 1833'te Köleliği Kaldırma Yasası yürürlüğe girdi ve İngiliz toprakları boyunca kölelere birtakım özgürlükler verildi.

1834'te Gray emekli oldu ve yerine halefi olarak William Lamb'ı (Lord Melbourne) bıraktı. Melborune, reformlara 1842 Yoksullar Yasası Değişiklik Kanunu ile devam etti. Bu yasa yoksullara ödenen yardımları azaltmayı hedefliyordu. Yasa, gücü yerinde erkeklerin bakımevine giremeyeceğini ve sadece bakımevlerinde kalanlara yardım edileceğini öngörüyordu. Ancak Kral IV. Wiilliam Whig'lerin reform tarzına muhalifti. Kral bu bahaneyle Lord Melbourne'u Kasım 1834'te azletti ve yerine Tory Partisinden Robert Peel'i hükûmet kurması için görevlendirdi. Ancak Peel 1835 seçimlerinde Avam Kamarasında çoğunluğu sağlayamadı ve Nisan 1835'te Lord Melbourne başkanlığı altında Whig'ler yeniden iktidara geldi. 1836'da Evlilik Yasası çıktı. Bu yasa diğer din mensuplarının Anglikan kilisesi dışında Genel Kayıt Bürosuna başvurarak resmi nikah kıyabilmesini imkan tanıyordu.^[9][10]

Onyıl boyunca birçok protesto ve huzursuzluk yaşandı. 1831 Mayıs ve Haziranında Galler'in güneyinde kömür madencileri çalışma koşullarının iyileştirilmesi adına ayaklandılar. Merthyr ayaklanması olarak bilinen bu olaylar kısa bir süre sonra kan dökülmesine yol açtı. İşçilerin öfkesinin daha da artması onların daha kalabalık bir grupla şehri işgal etmesine kadar varmıştır. İsyan daha büyük bir orduyla bastırılmıştır. Kızıl Bayrak tarihte ilk defa bu ayaklanmada kullanılmıştır.^[11]

Batı Avrupa[değiştir | kaynağı değiştir]

Almanya[değiştir | kaynağı değiştir]

• 30 Mayıs, 1832 – Hambach Festivali: Bu gösterilerde temel haklar ve ulusal birlik talep edildi. Ancak bu eylemler bir sonuca varamadı.
• 14 Aralık 1833 – Kaspar Hauser: Gizemli Alman genç. Bıçaklandı ve üç gün sonra öldü.
• 1 Ocak 1832 – Zollverein: Alman eyaletleri sınırları içerisinde gümrük ücretleri kaldırıldı.

Avusturya[değiştir | kaynağı değiştir]

• 2 Mart, 1835 – I. Ferdinand Avusturya İmparatoru oldu.

İsviçre[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1830 – Yeniden Yapılanma ve Yenilenme süreci sona erdi. Çoğu kantonda liberal anayasalar ilan edildi.

Belçika[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Belçika Devrimi

• 25 Ağustos, 1830 – Belçika Devrimi başladı ve Belçika Hollanda'dan ayrıldı. Geçici hükûmet kuruldu.
• 4 Ekim 1830 – Geçici Hükûmet bağımsız Belçika devletini ilan etti.
• 20 Aralık, 1830 – Belçika'nın bağımsızlığı Büyük güçler tarafından tanındı.
• 21 Temmuz, 1831 – I. Léopold ilk Belçika Kralı olarak tahta oturdu.
• 19 Nisan, 1839 – Londra Antlaşması imzalandı ve Belçika'nın bağımsızlığı Avrupalı devletlerce tanındı.

Fransa[değiştir | kaynağı değiştir]

1830 Fransız Devrimi[değiştir | kaynağı değiştir]

1830 Fransız Devimi ya da Temmuz Devrimi (Fransızca: Trois Glorieuses) olarak da bilinir. Bourbon Hanedanı yıkıldı ve yerine liberal bir monarşi kuruldu. X. Charles'ın başbakan atadığı Polignac'a karşı 27 Temmuz günü Paris'te eylemler düzenlendi. 30 Temmuzda Yürütme Konseyi X. Charles'ı tahttan indirdi ve yerine Orléans Dükü Louis-Philippe'yi tahta geçirdi. Böylelikle Restorasyon Dönemi ve Bourbon yönetimi sona erdi. Temmuz Monarşisi başladı.

Canut İsyanları[değiştir | kaynağı değiştir]

1830'larda dokuma işçilerinin çıkardığı isyandır. Canut kelimesi Lyon'da ipek dokuma tezgahlarında çalışan işçileri tanımlıyordu. Giysilerdeki taban fiyat uygulamasının yeni yönetimden kaldırılmasını isteyen dokumacılar, 1831 yılı boyunca gösteriler düzenledi. Kasım 21-24 günlerinde 6000 kişiyle Lyon şehrini ele geçirdiler.^[12] üzerlerine gönderilen 20.000 kişilik ordu kan dökmeden ve taviz vermeden eylemi bastırdı. Ancak 1834'te çıkan İkinci Canut İsyanı kanlı bir şekilde bastırılmıştır.

Güney Avrupa[değiştir | kaynağı değiştir]

Osmanlı İmparatorluğu (Balkanlar)[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1831 – Osmanlı'ya karşı Bosna Ayaklanması patlak verdi.
• 1839 – Osmanlı Padişahı Sultan II. Mahmut öldü.
• 1839 – Abdülmecid Osmanlı Sultanı oldu.
• 1839 – Londra'da imzalanan antlaşmayla Suriye, Adana ve Girit Osmanlı'ya geri verildi.
• 1839 – Tanzimat Fermanı ilan edildi.^[13]

Yunanistan[değiştir | kaynağı değiştir]

• 3 Şubat, 1830 – Edirne Antlaşması ile Yunanistan bağımsızlığını kazandı.^[14]
• 20 Temmuz, 1830 – Yunanistan Yahudilere vatandaşlık verdi.
• 7 Mayıs, 1832 – Londra Konferansı ile Yunanistan Krallığı kuruldu. Otto Yunanistan Kralı seçildi. Modern Yunanistan tarihi başladı.
• 11 Mayıs, 1832 –Yunanistan bağımsız bir ulus olarak kabul edildi. İstanbul Antlaşması ile Yunanistan Osmanlı'dan tamamen ayrıldı.
• 1833 – Yunanistan Akropolisi geri aldı.
• 1834 – Atina Yunanistan başkenti ilan edildi.

İtalyan Yarımadası[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: İtalya'nın birleşmesi

• 8 Kasım, 1830 – II. Ferdinand İki Sicilya Kraliyeti'nin kralı oldu.
• Şubat-Mart 1831 – Modena, Parma ve Papalık Devleti'nde çıkan isyanlar Avusturya birliklerince bastırıldı.
• 27 Nisan, 1831 – Charles Felix'in ardından Charles Albert Sardunya Kralı oldu.
• 1834 – Piyemonte'ta Cumhuriyet yanlısı bir ayaklanma oldu ancak başarısızlıkla sonuçlandı.
• 3 Ekim, 1834 – İki Sicilya Krallığı arasında demiryolu (7.4 km) faaliyete başladı.

İspanya[değiştir | kaynağı değiştir]

• 29 Eylül, 1833 – II. Isabel üç yaşında İspanya Kraliçesi oldu. Kraliçenin naipliğini annesi üstlendi. Amcası Don Carlos Isabel'in saltanatını tanımadı ve I. Carlismo Savaşı'nı başlattı.
• 15 Temmuz, 1834 – İspanyol Engizisyonu lağvedildi.
• 31 Ağustos, 1839 – I. Carlismo Savaşı sona erdi.

Portekiz[değiştir | kaynağı değiştir]

• 5 Temmuz, 1833 – Portekiz İç Savaşı Kraliçe II. Maria'nın net zaferiyle sonuçlandı.
• 24 Temmuz, 1834 – Portekiz İç Savaşı Asseiceira Savaşı ile sona erdi.

Afrika[değiştir | kaynağı değiştir]

• Yortuba İç Savaşı'ndan kaçan Egbe mültecileri Nijerya'nın güneybatısında yer alan Abeokuta şehrini kurdular.
• 1831 – Rifaa-et-Tahtavi Fransa'dan Mısır'a döndü ve burada çalışmalarını sürdürdü.^[15]
• 1 Şubat, 1835 – Mauritius'ta kölelik kaldırıldı.
• 16 Aralık, 1838 – Kan Nehri Savaşı Zuluların ağır yenilgisiyle sonuçlandı.

Fransızların Cezayir'i Zaptı[değiştir | kaynağı değiştir]

1830 yılında Fransa Cezayir Beylerbeyliği'ni işgal etti.1830-1847 yılları arası süren işgal ile birlikte Osmanlı Devleti, Cezayir üzerindeki 300 yıllık egemenliğini kaybetti.

Kuzey Amerika[değiştir | kaynağı değiştir]

Kanada[değiştir | kaynağı değiştir]

• 30 Mayıs, 1832 – Rideau Kanalı açıldı.
• 6 Mart, 1834 – York şehri Toronto'ya dahil edildi.
• Kasım-Aralık 1837 – Yukarı Kanada İsyanı ve Aşağı Kanada İsyanı patlak verdi.

Amerika Birleşik Devletleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kölelik[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1 Ocak, 1831 – William Lloyd Garrison, Boston'da "The Liberator" adlı kölelik karşıtı gazeteyi yayımlamaya başladı.
• 21 Ağustos, 1831 – Southampton County'de Nat Turner isyanı başladı.
• 19 Eylül, 1835 – William Lloyd Garrison, gazetesi The Liberator'da Angelina Grimke'nin kölelik karşıtı mektubunu yayımladı.
• 7 Kasım, 1837 – Gazeteci ve Abolitionist Elijah Parish Lovejoy, kölelik yanlısı bir kişi tarafından öldürüldü.
• 1 Temmuz, 1839 – Küba'dan kaçırılan köleleri taşıyan Amistad gemisi Afrikalılar tarafından alıkonuldu. Long İsland kıyılarında Amerikan Donanması tarafından yakalanmıştır. Köleler Donanma gözetiminde New York'a ulaştırıldı. Köleler daha sonra Afrika'ya geri dönme hakkı kazanmıştır.

Yerleşim[değiştir | kaynağı değiştir]

• 9 Şubat, 1831 – Florida Yasama Konseyi Jacksonville'in kuruluşunu onayladı.
• 15 Haziran, 1836 – Arkansas, Amerika'nın 25. eyaleti kabul edildi
• 20 Nisan, 1836 – Wisconsin eyalet olmada bir önceki aşama kabul edilen "Wisconsin Toprakları" (Wisconsin Territories) kabul edildi.
• 26 Ocak, 1837 – Michigan, 26. eyalet olarak kabul edildi.

Yerli Amerikalılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• 28 Mayıs, 1830 – Amerika Birleşik Devletleri Kongresi, Kızılderili Tehcir Yasası'nı onayladı.
• 6 Nisan, 1831 – Kara Şahin Savaşı başladı
• 2 Ağustos, 1831 – Bad Axe Katliamı ile birlikte Mississippi doğusundaki son büyük Kızılderili isyanı sona erdi.
• 1832 – George Catlin, Siyular arasında yaşamaya başladı.
• 1832 – Federal hükûmet, Kızılderililer'e yönelik Çiçek Hastalığı için aşı programı oluşturdu.^[16]
• 29 Temmuz, 1834 – Kızılderili İşleri Bürosu organize edildi.
• 28 Aralık, 1835 – Seminole Savaşları'nın ikincisi patlak verdi.
• 29 Aralık, 1835 – New Echota Antlaşması, Birleşik Devletler hükûmeti ve Çerokiler arasında imzalandı.
• 1836 – George Catlin, Dakota Toprakları'nda 6 yıl boyunca sürdürdüğü toplam 50 kabilelik turunu tamamladı.
• 26 Mayıs, 1838 – Çerokiler, Gözyaşı Yolu boyunca zorla göç ettirildi.

Başkanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• 3 Aralık, 1832 – 1832 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri gerçekleşti ve Andrew Jackson yeniden başkan seçildi.
• 4 Mart, 1833 – Andrew Jackson ikinci dönem için başkanlık yemini etti.
• 30 Ocak, 1835 – Başkan Andrew Jackson'a suikast girişiminde bulunuldu.^[17]
• 7 Aralık, 1835 – Gelecekteki ABD Başkanı James K. Polk, Temsilciler Meclisi Başkanlığına seçildi.
• 4 Aralık, 1836 – Whig Partisi, Pensilvanya'da ilk ulusal kongresini düzenledi.
• 7 Aralık, 1836 – 1836 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri gerçekleşti Martin Van Buren 8. ABD Başkanı seçildi.

Diğer[değiştir | kaynağı değiştir]

• 14 Kasım, 1832 – Bağımsızlık Bildirgesini imzalayanlar içinde hayatta kalan son kişi olan Charles Carroll, 95 yaşında Maryland'deki evinde öldü.
• 14 Nisan, 1834 – Whig Partisi Birleşik Devletler Senatörü Henry Clay tarafından resmi olarak adlandırıldı.
• 1839 – Kadınların mülk sahibi olmasına imkan tanıyan ilk eyalet kanunu Mississippi'de kabul edildi.

Teksas Bağımsızlık Savaşı (Teksas Devrimi)[değiştir | kaynağı değiştir]

Teksas Devrimi,1835-1836 yılları arası meydana geldi. Teksas'ta yaşayan Amerikalılar, Anglo-Sakson Fransızlar, Almanlar ve Teksas yerlileri Meksika Hükûmeti'ne ve hükûmetin başındaki Antonio Lopez de Santa Anna'ya karşı ayaklandı. Alamo Muharebesi'nde 13 gün kuşatmanın ardından 200 civarındaki Teksas savunucusu Antonio Lopez de Santa Anna kuvvetlerince acımasızca öldürüldü. Ancak geri kalan Teksas'lı Amerikalılar yeniden bir araya gelerek San Jacinto Muharebesi'nde sadece 18 dakikada Meksika ordusu mağlup oldu.

Teksas Cumhuriyeti[değiştir | kaynağı değiştir]

• 30 Ağustos, 1836 – Houston, Teksas'ta kuruldu.
• 5 Eylül, 1836 – Sam Houston Teksas Cumhuriyeti'nin ilk başkanı seçildi.

Meksika[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1835 – Birinci Meksika Cumhuriyeti son buldu ve Meksika Merkezci Cumhuriyeti başladı.
• 28 Aralık, 1836 – İspanya, Meksika'nın bağımsızlığını tanıdı.
• 27 Kasım, 1838 – Pastane Savaşı olarak da bilinen ilk Meksika'daki İlk Fransız müdahalesi gerçekleşti.
• Mart 1839 – İngiliz ara buluculuğu ile üç ay sonra Pastane Savaşı sona erdi.

Nikaragua[değiştir | kaynağı değiştir]

• 30 Nisan, 1838 – Nikaragua, Orta Amerika Birleşik Devletleri'nden ayrıldı ve bağımsızlığını ilan etti.

Kosta Rika[değiştir | kaynağı değiştir]

• 5 Mayıs, 1835 – Braulio Carrillo devlet başkanı olarak yemin etti.
• 28 Mayıs, 1838 – Braulio Carrillo ikinci defa devlet başkanı olarak yemin etti.

Porto Riko[değiştir | kaynağı değiştir]

• 7 Mayıs, 1836 – Mayagüez, İspanya hükûmeti tarafından kraliyet statüsüne yükseltildi.

Honduras[değiştir | kaynağı değiştir]

• 5 Kasım, 1838 – Amerikan İç Savaşı'nın başlamasıyla Orta Amerika Birleşik Devletleri'nden ayrıldı.

Karayipler[değiştir | kaynağı değiştir]

Jamaika[değiştir | kaynağı değiştir]

• 27 Aralık 1831 – Samuel Sharpe liderliğinde Baptist Savaşı olarak da bilinen köle isyanı başladı.

Güney Amerika[değiştir | kaynağı değiştir]

Brezilya[değiştir | kaynağı değiştir]

• 7 Nisan, 1831 – I. Pedro tahttan çekildi ve 5 yaşındaki oğlu II. Pedro 50 yıl sürecek saltanatına başladı.
• 7 Kasım, 1832 – Brezilya'da köle ticareti yasaklandı.
• 24 Ocak, 1835 – Büyük köle ayaklanması olarak bilinen Male İsyanı başladı.

Riograndense Cumhuriyeti[değiştir | kaynağı değiştir]

• 11 Eylül 1836 – Antonio de Souza Neto tarafından ilan edildi.

Uruguay[değiştir | kaynağı değiştir]

• 18 Temmuz, 1830 – Uruguay Anayasası kabul edildi.

Arjantin[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1835 – Juan Manuel de Rosas, Caudillo oldu.

Falkland Adaları[değiştir | kaynağı değiştir]

• 3 Ocak, 1833 – İngiltere, Falkland Adaları'nı geri aldı.

Peru[değiştir | kaynağı değiştir]

• 20 Ocak 1839 – Şili, Yungay Savaşı'nda Peru-Bolivya Konfederasyonu'nu yenilgiye uğrattı ve Peru Restorasyonu'na yol açtı.

Ekvador[değiştir | kaynağı değiştir]

• 13 Mayıs, 1830 – Ekvador, Büyük Kolombiya'dan ayrıldı.
• 12 Şubat, 1832 – Ekvador, Galápagos Adaları'na bağlandı.

Şili[değiştir | kaynağı değiştir]

• 25 Mayıs, 1833 – Şili Anayasası yürürlüğe girdi.

Bilim ve Teknoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Astronomi[değiştir | kaynağı değiştir]

• Bir galaksi grubu olan Robert Dörtlüsü keşfedildi.
• 15 Mayıs, 1836 – Francis Baily, güneş tutulması esnasında parlayan baloncuklar gördü ve bunlara Baily Boncukları veya Elmas Yüzük Etkisi denildi.
• 1838 – Fredrich Bessel ilk defa bir yıldızın uzaklığını ölçütü.
• 1839 – Alfa Centauri'nin paralaks ölçümü ilk kez Thomas Henderson tarafından yayınlandı.

Makine Mühendisliği[değiştir | kaynağı değiştir]

• 17 Temmuz, 1830 – Barthelemy Thimonnier dikiş makinesinin patentini aldı.
• 31 Ağustos, 1830 – Edwin Beard Budding'e icat ettiği çim biçme makinesi için patent verildi.
• 25 Şubat, 1836 – Samuel Colt altıpatlar için patent aldı.
• 24 Şubat, 1839 – William Otis buharı kürek için patent aldı.

Fotoğraf[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1833 – Joseph Plateau Fenakistiskop'u icat etti.
• 1835, Ağustos – H. Fox Talbot ilk kez negatifleri film üzerine kaydederek fotoğraf elde etti.^[18]
• Louis Daguerre Dagerreyotipi yöntemiyle fotoğraf elde etti.^[18]

Elektrik[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1830 – Michael Faraday ve Joseph Henry tarafından Elektromanyetik indüksiyon keşfedildi. Faraday deneylerin sonucunu yayınlayan ilk kişi olmuştur.^[19]

Telgraf[değiştir | kaynağı değiştir]

• Mayıs, 1837 – Samuel Morse telgrafın patentini aldı.
• Nisan, 1839 – Dünyanın ilk ticari telgraf hattı hizmete başladı.

Bilgisayar[değiştir | kaynağı değiştir]

• 5 Haziran, 1833 – Charles Babbage, Ada Lovelace ile tanıştı
• 1834 – Charles Babbage, modern bilgisayarın öncüsü olan Analitik Makine'yi tasarlamaya başladı.

Kimya[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1833 – Biyokimyanın doğuşu: Anselme Payen tarafından diastaz enzimi keşfedildi.
• 1839 – Charles Goodyear kauçuğa vulkanizasyon işlemini uyguladı.

Biyoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

• 27 Aralık, 1831 – Charles Darwin, HMS Beagle gemisiyle ikinci araştırma gezisine çıktı.
• 7 Eylül, 1835 – Charles Darwin, Galapagos Adaları'na vardı.
• 12 Ocak, 1835 – Charles Darwin, Sidney'e ulaştı.
• 2 Ekim, 1836 – Darwin, HMS Beagle ile İngiltere'ye döndü ve gezisini tamamladı.
• 1838 – Jöns Jacob Berzelius proteinleri keşfetti.

Arkeoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1839 – Copán'da arkeolojik kazılar başladı.

Sosyoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

• 2 Temmuz, 1832 – Andre-Michel Guerry, Moral istatistik üzerine çalışmasını Fransız Bilimler Akademisine sundu.

Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

Demiryolu[değiştir | kaynağı değiştir]

• 15 Eylül, 1830 – Liverpool Manchester Demiryolu ile ilk kez buharlı tren demiryolu taşımacılığında yerini aldı.^[20]
• Demiryolu inşaatı Amerika'da ciddi bir şekilde başladı.
• 7 Aralık, 1835 – Almanya'daki ilk buharlı demiryolu olan Bavyera Lüdwig Demiryolu açıldı.
• 8 Şubat, 1836 – Londra Greenwech Demiryolu'nun ilk bölümü İngiltere'de açıldı.

Uçuş[değiştir | kaynağı değiştir]

• 24 Mayıs, 1832 – Francois Arban, fransız baloncu.

Otomobil[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1834 – Thomas Davenport mucidi olduğu DA elektrik motorunu model bir arabaya kurarak ilk elektrikli arabalardan birisini yaratmış oldu.

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

• Avrupa ve Amerika'da ticaretin artması, demiryolunun seri üretime geçmesi ve Erie Kanalı'nın faaliyete geçmesi ile refah arttı.
• Voortrekke olarak bilinen Felemenkçe konuşan çiftçilerin Büyük göç'ü başladı.

Popüler Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Edebiyat[değiştir | kaynağı değiştir]

• Charles Dickens, ilk romanı Mister Pickwick'in Serüvenleri'nin ardından Oliver Twist'te Nicholas Nickleby'i yayınladı.
• 14 Ocak, 1831 – Victor Hugo'nun Notre Dame'ın Kamburu adlı eseri yayımlandı.
• 1832 – Carl von Clausewitz'in Savaş Üzerine adlı kitabı ölümünden sonra yayımlandı.
• 25 Ağustos, 1835 – The New York Sun gazetesi 6 bölüm halinde Great Moon Hoax'ı ilk kez yayımladı.
• 1 Aralık, 1835 – Hans Christian Andersen ilk peri masalı kitabını yayımladı.
• 23 Mart, 1839 – OK" kısaltması ilk kez The Boston Post gazetesinde kayıtlara geçti.

Tiyatro[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1 Mart, 1836 – Antonio García Gutiérrez, El Trovador adlı oyunla ilk performansını Madrid'de sergiledi.

Müzik[değiştir | kaynağı değiştir]

• Richard Wagner 1834'te "Die Feen" adlı operasını tamamladı.
• Giuseppe Verdi'nin ilk operası olan Oberto'nun prömiyeri 1839'da Milano'da yapıldı.

Moda[değiştir | kaynağı değiştir]

• Kadınlarda geniş ve abartılı kollar, erkeklerde dar ve dolgun omuzlar ideal bir bele tezat oluşturuyordu.
• Brokar modaya geri döndü.

Din[değiştir | kaynağı değiştir]

• 26 Mart, 1830 – Mormon kitabı yayınlandı.
• 6 Nisan, 1830 – Joseph Smith liderliğinde Mormonluk olarak bilinen İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi kuruldu.
• 30 Kasım, 1831 – Papa VIII. Pius öldü ve yerine XVI. Gregorius 254. Papa oldu.
• 1832 – Adventizm'in kurucusu kabul edilen William Miller, 16 makaleden oluşan yazı dizisini Vermont Telegraph'da yayınladı.
• 1838 – Kitâb-ı Mukaddes'in eleştirisi: Christian Hermann Weisse, İki Kaynak Hipotezini ortaya koydu.

Afetler, Doğal Olaylar ve Önemli Kazalar[değiştir | kaynağı değiştir]

• 29 Haziran, 1833 – William Fraser Tolmie ile ilk kez bir depremin yazılı görgü tanığı kaydedildi.
• 25 Kasım, 1833 – Sumatra'da 8.7 derecesinde deprem oluştu.
• 16 Ekim, 1834 – Westminster Sarayı yanarak kül oldu.
• 17 Aralık, 1835 – Büyük New York yangınında, New York Menkul Kıymetler Borsası'da dahil 530 bina yandı.
• 30 Aralık, 1836 – Saint Petersburg'da Lehman tiyatrosu yakıldı ve 800 insan öldü.
• 1 Ocak, 1837 – Celile depremi
• 25 Kasım, 1839 – Hindistan'da çıkan korkunç kasırga ve fırtına dalgası sonucu 300.000 insan öldü.

Kuruluşlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1830 – Kuzey İrlanda'da Austins mağazası kuruldu.2010 itibarıyla Dünyanın en eski müstakil alışveriş merkezi oldu.
• 18 Nisan, 1831 – Alabama Üniversitesi kuruldu.
• 1831 – Fransız Yabancı Lejyonu kuruldu.
• 1831 – Osmanlı Devleti'nin ilk resmi gazetesi olan Takvmi-i Vekayi yayımlanmaya başladı.
• 1835 – British Geological Survey, İngiltere'de dünyanın ilk ulusal jeodezi araştırması olarak kuruldu.
• 1834 – Osmanlı'da Kara Harp Okulu kuruldu.
• 1835 – Osmanlı İmparatorluğu'nda ilk Bulgarca dil okulu açıldı.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]