Güzelce Ali Paşa ya da Çelebi Ali Paşa, II. Osman saltanatı döneminde 23 Aralık 1619-9 Mart 1621 tarihleri arasında toplam bir yıl iki ay on yedi gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Türk asıllıdır.^[1] "Güzelce" lakabı çok "yakışıklı" olmasında dolayı verilmiştir.

Babası Tunus Beylerbeyi Ahmet Paşa'dır. Babası bu görevdeyken Tunus'ta ortaya çıkan mehdilik iddia eden Yahya adlı bir isyancı üzerine gitmiş ve bu çarpışmada ölmüştür. Annesi, Kaya Paşa'nın kızıdır ve peygamber sülalesindendir.

İyi bir eğitim alan Ali Paşa önce İstanköy sancak beyi, sonra sırasıyla Dimyat Beylerbeyliği, 1602'de Yemen Beylerbeyi ve sonra Tunus Beylerbeyliği yapmıştır. Tunus Beylerbeyi iken babasının ölümüne sebep olan Yahya'yı ve emrinde buluna askeri gücü ortadan kaldırıp babasının intikamını almıştır. Daha sonra Mora Beylerbeyi olmuş ve Kıbrıs Beylerbeyliği'nde bulunmuştur.

Kasım 1617'de vezirlik unvanı da verilerek Kaptan-ı Derya olarak atanmıştır. 1619'daki donanmanın deniz seferinde Kaptan-ı Derya olan İstanköylü Çelebi (Güzelce) Ali Paşa Akdeniz'de Hristiyan korsanlara ait olan 6 kalyon ele geçirdi. Mevsim gereği İstanbul'a dönen donanma ile bu kalyonları İstanbul'a getirdi. Bu kalyonlarda bulunan 200 esiri, her bir esirin omuzuna 1 kese gümüş kuruş ve diğer değerli mallar koydurarak, Padişah'a sundu. Padişah, Güzelce Ali Paşa'nın bu jestinden pek memnun olup onu altın zincir ve hilat ile taltif etti. Fakat sadrazam Öküz Mehmet Paşa bu eşyanın Osmanlı devleti ile barış halinde olan ve bir ticaret anlaşması yapmış olan Venedik ve Fransa devletleri tüccarlarına ait olduğunu bildirdi. Venedik Elçisi de divana gelip devletinin şikayetini sundu. Ayrıca Sadrazam Öküz Mehmet Paşa ayrıca kaptan-ı deryanın Venedik haraçlarının büyük bir oranını hazineye vermeyip kendi servetine eklediği için şikayetçi oldu. II. Osman bu itirazlara aldırmadı. Ayrıca İstanköylü Çelebi (Güzelce) Ali Paşa padişaha daha yeni hediyeler verme ve hazineye daha çok varidat temin etme vaatleri vermişti. Bunun üzerine 23 Aralık 1619'da Öküz Kara Mehmet Paşa sadrazamlıktan azledildi ve İstanköylü Çelebi (Güzelce) Ali Paşa yeni sadarete tayin edildi.^[1]

Osmanlı İmparatorluğu’nun Tunus valisi İstanköylü Ahmed Paşa’nın oğlu olan ve Kasım 1617’de Kaptan-ı Derya olarak atanan "Kapudan Güzelce Ali Paşa, kendisine yapılan uyarıları dikkate almadan “Ben kadırga içinde doğmuş büyümüşüm” diyerek donanma gemileri ile Akdeniz’e açılarak Navarin’den kâfir yakasına gitmek istedi. Akşam vaktinde büyük bir fırtına ve şiddetli bir rüzgâr çıktı ve gemiler dağıldı. Rüzgâr ve fırtına ertesi gün de devam etti. Cebeci gemilerinden dört kadırga, iki yeniçeri kadırgası ve beş bey gemisi battı. Sadece iki gemiden az sayıda asker firkate ve sandal ile kurtuldu. İki bey gemisi ve bir mavna rüzgâr önünde sürüklenerek Magrib Trablusu kıyılarına giderek kurtuldu. Mavnada bölük halkı vardı. Yedi gün yedi gece denizde kaldıkları sırada gemi su almaya başlamıştı (falya vermeye başlamıştı) Bu gemilerden birinin içinde bir mahir Frenk, âzâd olmak şartıyla su alan yerleri kapadı. Mağrip Trablusu Beyi Süveydânoğlu gemilerin mühimmatlarını tamamlayarak yirmi beş gün sonra geri gönderdi. Gemiler Koron’da Kapudan Ali Paşa’nın yanında toplandılar. Bu rüzgâr ve fırtınada on bir kadırga zayi oldu."^[2]

Ali Paşa devlet hazinesine yeniden varidat temini için çalıştı ve bunda başarılı oldu. Fakat bu çabaları sırasında ileri gelen devlet adamlarının servet ve mallarını müsadere etti. Bunların başında eski sadrazam Öküz Mehmet Paşa gelmekteydi. Onun tüm serveti ve malları müsadere edildi ve gayet az bir maaşla Halep'e vali tayin edildi. Bundan başka Ali Paşa'nın mali icraatına itiraz eden Defterdar Baki Paşa ve kızlar ağası Mustafa Ağa'nın mallarına el konuldu. Birçok özel ticaret yapan zengin tüccarın da servetleri devlete geçirildi.^[1]

II. Osman'ı Lehistan seferine çıkmaya teşvik etti. Bu sefer sırasına Ali Paşa'nın tedarik ettiği yeni devlet varidatları da sarf edilip bitirildi. Fakat Ali Paşa hasta idi ve padişahın Lehistan seferine iştirak etmedi ve İstanbul'da kaldı.

Mart 1621'de safra kesesi iltihabı dolayısıyla hayatını kaybetti. Öldüğünde yaşı daha 40'ı bulmamıştı. Mezarı Beşiktaş'ta Yahya Efendi Külliyesi'nde kendi adına yaptırılan türbededir.

Popüler kültürdeki yeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Muhteşem Yüzyıl: Kösem adlı Türk dizisinde Yüksel Güçlü tarafından canlandırılmıştır.

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Boğaziçi'nde Yeniköy'de ve Sakız'da camileri vardır. Kulaksız, Beyoğlu'nda Saçlı Emir Tekkesi'nin köşesinde 1619 ya da 1620'de tamamlanan bir çeşmesi bulunur.^[3][4]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Danişmend, İsmail Hâmi (1971) Osmanlı Devlet Erkânı, İstanbul:Türkiye Yayınevi, say..
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.373-374
• Buz, Ayhan, (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap, ISBN978-975-254-278-5
• Tektaş, Nazim (2002), Sadrâzamlar Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı, İstanbul:Çatı Yayınevi (Google books: [1]7 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Siyasi görevi
Önce gelen: Öküz Mehmed Paşa	Osmanlı Sadrazamı 23 Aralık 1619 - 9 Mart 1621	Sonra gelen: Ohrili Hüseyin Paşa
Askerî görevi
Önce gelen: Kayserili Halil Paşa	Kaptan-ı Derya 17 Ocak 1617 - 23 Aralık 1619	Sonra gelen: Kara Davut Paşa