İkinci Polotsk Muharebesi
Napolyon'un Rusya Seferi
Polotsk Muharebesi, Peter von Hess
55°29′K 28°48′D / 55.483°K 28.800°D / 55.483; 28.800 Tarih 18–20 Ekim 1812 Bölge Polotsk, Rus İmparatorluğu Sonuç Rus zaferi
Taraflar
Rus İmparatorluğu	Fransız İmparatorluğu
Komutanlar ve liderler
Peter Wittgenstein Fabian Steinheil	Laurent de Gouvion Saint-Cyr
Güçler
40.000 düzenli asker; 9.000 milis	23.000–27.000 asker
Kayıplar
8.000[1][2]–12.000[2]	6.000[1]–8.000[2]

İkinci Polotsk Muharebesi (18–20 Ekim 1812), Napolyon'un Rusya seferi sırasındaki muharebelerden biridir. Bu muharebede General Peter Wittgenstein komutasındaki Ruslar, Laurent Gouvion Saint-Cyr komutasındaki Fransız-Bavyera ordusuna saldırdı ve zafer elde etti. Bu başarının ardından Ruslar Polotsk'u aldı ve Napolyon'un Beyaz Rusya'daki operasyonlarını bitirdi. Wittgenstein'ın zaferi, Kasım ayında üç Rus ordusunun ayrı yönlerden Napolyon'u kuşattığı Berezina Muharebesi'ne zemin hazırladı.^[3]

Napolyon, Moskova'ya doğru ilerlerken kuzey kanadını Wittgenstein'a karşı korumak için Polotsk'ta Fransız ve Alman birliklerinden oluşan bir birlik bıraktı. Sırayla St. Cyr ve Oudinot tarafından komuta edilen ve yaklaşık 320 kilometre (200 mi) uzaklıkta bulunan Polotsk'taki Fransız savunma kalesi, Polonya sınırının doğusunda ve Smolensk'in yaklaşık 240 kilometre (150 mi) kuzeybatısında olması nedeniyle Napolyon için son derece önemliydi.^[3]

Napolyon, Polotsk'ta sağlam bir cephe kurarak Wittgenstein'ın ordusunu uzak tuttu. Wittgenstein'ın güneye yürümesine izin verilmemesi Fransız garnizonları için çok önemliydi çünkü Rusların bu yönde ilerlemesi, yüzlerce kilometre doğuda bulunan Napolyon'un Grande Armée'sinin ana cephede Rus ordusu ile Moskova yakınlarında çarpışırken arkadan sarılmasına yol açacaktı. Böyle bir gelişme, Grande Armée'nin Avrupa ile iletişimini kesecek ve kuşatılma riskiyle karşı karşıya kalacaktı.^[3]

Dahası, Polotsk'taki Fransız konumu çok önemliydi çünkü Napolyon'un Rusya İmparatorluğu'nun batı kesiminde kurduğu üç büyük ikmal deposundan biri olan Vitebsk'i korumaya hizmet ediyordu. Bu üç erzak deposu —diğer ikisi Minsk ve Smolensk'tir— Grande Armée'nin harekâtının başlangıçta tahmin edilenden daha uzun sürmesi durumunda, kışın Napolyon'un ordusuna lojistik destek sağlayacaktı.^[3]

1812 yazı ve sonbaharının başlarında, Ruslar ve Fransızlar Polotsk'ta çıkmaza girdiler, bu da St. Cyr'ın birliklerinin "Dwina Hattı"nı tutma hedeflerine ulaştıkları anlamına geliyordu. Ağustos ayında yapılan sonuçsuz bir çarpışma olan Birinci Polotsk Muharebesi, Wittgenstein'ın ordusunu uzak tuttuğu için Napolyon tarafından bir başarı olarak kabul ediliyordu.^[3]

Ancak Ekim ortasına kadar Polotsk'taki stratejik güç dengesi önemli ölçüde değişti. Wittgenstein'ın kuvveti büyük ölçüde takviye edilmişti ve artık karşı karşıya geldiği Fransız kuvvetinden sayısal olarak üstündü. Wittgestein bu noktada 50.000'e yakın askerin komutanıydı. Bu kuvvet, Polotsk'ta 31.000 kişililk düzenli ordudan, 9.000 milisten ve Polotsk'un arkasında ve yanında faaliyet gösteren General Steingal komutasındaki 9.000 kişilik ikinci bir kuvvetten oluşuyordu. Bu Rus ezici gücüne karşı, St. Cyr komutasındaki Fransızların mevcudu 23.000 ila 27.000 kişiden oluşuyordu. 18 Ekim'de Wittgenstein, Fransız "Dwina Hattı"na karşı saldırısını başlattı.^[3]

Muharebenin ilk gününde Ruslar, Polotsk'a arka arkaya yedi dalga halinde saldırı yaparken Steingal'ın kuvveti Fransızların gerisinde ilerlemeye başladı. Polotsk'taki çatışma çok yoğun bir şekilde devam ediyordu, Ruslar 8.000 ila 12.000 asker kaybetti ve Fransızlar ise yaklaşık 8.000 kayıp verdi. Yedi kez yapılan Rus saldırısı da günün sonunda püskürtüldü. St. Cyr, bu çetin savaşta ilk günün galibi olduğunu iddia edebilirdi ama muharebe henüz bitmemişti. Steingal'ın güçleri geldiğinde tekrar saldırmayı planlayan Wittgenstein, Polotsk'a ağır bir topçu bombardımanı başlattı ve çok geçmeden şehrin büyük bir kısmı alevlere teslim oldu.^[3]

Steingal, Polotsk'un 6 km (4 mil) yakınına kadar ilerledi ve St. Cyr, kuşatma tehdidi altında olduğunu fark etti. O gece, konumlarının savunulamaz olduğunu bilen Fransızlar, Polotsk'u boşaltmaya başladı. Ruslar son saldırılarını başlatırken şehir içinde çatışmalar başladı.^[3]

Hırpalanmış kuvvetlerinin güneye geri çekilme rotasını güvence altına almak için St. Cyr, Bavyera birliğine ertesi gün, yani 20 Ekim'de erken saatlerde Steingal'ı geri püskürtmesini emretti. Steingal ağır kayıplarla geri çekilmek zorunda kaldı. Fransızlar böylece kendilerini Rusların kuşatmasından kurtardılar ancak yine de Polotsk Muharebesi kaybedilmişti.^[3]

Üç günlük savaşın ardından St. Cyr'ın kuvvetleri, Wittgenstein'ın 38.000 kişilik ordusunun önünde tamamen geri çekilmek üzere 15.000'den fazla yorgun asker ile yola koyuldu. İki hafta sonra Wittgenstein'ın birlikleri, Napolyon'un hızla çökmekte olan Rusya seferine lojistik bir felaket yaşatarak Vitebsk'teki Fransız erzak deposunu ele geçirdi. Napolyon'un kuzey cephesi olan "Dwina Hattı" kırılmıştı ve artık Napolyon'un Rusya seferinin sonuna doğru gelinmişti.^[3]

• Napolyon'un Rusya Seferi'ndeki savaşların listesi

• Militär-historisches Kriegs-Lexikon (1618-1905). 1908. Erişim tarihi: 5 Nisan 2021.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
• 1812 : Napoleon's Russian campaign. 1990. ISBN 9780070527317. Erişim tarihi: 5 Nisan 2021.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)

• The war of the two emperors. Random House; 1st edition. 1985. ISBN 9780394536705. Erişim tarihi: 5 Nisan 2021.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
• The Campaigns of Napoleon. Weidenfeld and Nicolson. 1966. ISBN 9780025236608. Erişim tarihi: 5 Nisan 2021.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
• Napoleon against Russia: a concise history of 1812. 2004. Erişim tarihi: 5 Nisan 2021.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
• Moscow 1812: Napoleon's Fatal March. 1980. ISBN 9780061075582. Erişim tarihi: 5 Nisan 2021.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
• "Полоцк". Military Encyclopedia: In 18 Volumes. 1911–1915.

• Wikimedia Commons'ta İkinci Polotsk Muharebesi ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.