Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi

Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS), Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) tarafından her yıl yapılan, Türkiye'deki ve bazı yabancı ülkelerdeki yükseköğretim kurumlarına öğrenci yerleştirmeye yönelik bir sınavdır. Öğrenciler, bu sınav sonucuna göre bir yükseköğretim programına yerleştirilirler.

Tarihçe

Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sınavı, 1974 ve 1975 yıllarında aynı gün sabah ve öğleden sonra birer olmak üzere iki oturumda, 1976-1980 yıllarında aynı günde ve bir oturumda uygulanmış; 1981'den itibaren iki basamaklı bir sınav haline getirilmiştir. İki basamaklı sınav sisteminde ilk basamağı oluşturan Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS) Nisan, ikinci basamağı oluşturan Öğrenci Yerleştirme Sınavı (ÖYS) ise Haziran ayı içinde uygulanmıştır.

1974'ten itibaren adaylardan yükseköğretim programlarına ilişkin tercihleri de toplanmış ve adaylar puanlarına ve tercihlerine göre yükseköğretim programlarına merkezi olarak yerleştirilmiştir.

1982'den itibaren ortaöğretim kurumlarından adayların diploma notları toplanmaya başlanmış ve bu notlar Ortaöğretim Başarı Puanı (OBP) adı altında belli ağırlıklarla sınav puanlarına katılmıştır.

1987'den itibaren, yükseköğretim programları ile ilgili tercihlerini belli alanlarda toplayan adaylara, sınavda belli testleri cevaplama, diğerlerini cevaplamama olanağı tanınmıştır.

1999'da iki basamaklı sınavın ikinci basamağı olan Öğrenci Yerleştirme Sınavı (ÖYS) kaldırılmış, sınav Öğrenci Seçme Sınavı (ÖSS) adı altında tek basamaklı bir sınav haline getirilmiştir. Sınavın tek basamaklı olarak uygulanmaya başlanmasıyla birlikte bazı yükseköğretim programlarının puan türleri de değiştirilmiştir. Ayrıca adayların OBP'lerinin mezun oldukları ortaöğretim kurumunun ÖSS ham puan ortalamalarına göre ağırlıklandırılmasıyla oluşturulan Ağırlıklı Orta Öğretim Başarı Puanı (AOBP) hesaplanmaya başlanmış ve ortaöğretimdeki alanlardan mezun olanların aynı alandaki yükseköğretim programlarına yerleştirilmelerinde AOBP'lerinin yüksek bir katsayıyla, mezun oldukları alanlar dışındaki yükseköğretim programlarına yerleştirilmelerinde ise AOBP’lerinin düşük bir katsayıyla çarpılması uygulamasına geçilmiştir. ÖSS'de soru tipi ve konu dağılımı/müfredat açısından bir değişiklik yapılmamıştır.

2003'te ÖSS ve AOBP puan sistemi ile AOBP'nin çarpıldığı katsayılar değiştirilmiştir.

2006'da yapılan değişiklikle soruların bir kısmı önceki yıllarda olduğu gibi ÖSS tipinde sorulmuş, bir kısmı ise tüm lise müfredatı göz önünde tutularak hazırlanmıştır. Sınavın tek basamak olarak uygulanmasına devam edilmiştir.

Yükseköğretime Geçiş Sınavı ve Lisans Yerleştirme Sınavı

1999 yılından 2009 yılına kadar var olan tek aşamalı sınav sisteminin yerini 2010 yılından itibaren çift aşamalı sınav sistemi almıştır. Sınavın ilk aşamasına Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS), ikinci aşamasına ise Lisans Yerleştirme Sınavı (LYS) adı verilmiştir. YGS'yi geçen öğrenciler, LYS oturumlarına girmeye hak kazanmaktadırlar. YGS ve LYS son kez 2017 yılında gerçekleştirilmiştir.

Katsayı uygulaması

1999 yılında tüm meslek liselerine ÖSS ile birlikte uygulanmaya başlanmıştır. Ortaöğretimden mezun olunan alanın, yükseköğretimde devamı niteliğindeki alanları tercih eden öğrencilerin ağırlıklı ortaöğretim başarı puanları yüksek katsayıyla, başka bir alandaki (Alan dışı) programı tercih eden öğrencilerin ağırlıklı ortaöğretim başarı puanı ise daha düşük bir katsayıyla çarpılmaktadır. Öğretmen Liseleri, İmam Hatip Liseleri ve diğer meslek liseleri mezunlarının kendi alanlarındaki yükseköğretim programlarına girişlerinde de ek puan verilmektedir. 2010'da uygulanmaya başlanacak yeni ÖSS sistemi ile birlikte katsayı uygulaması kaldırılacak, sınava giren herkesin katsayısı 0,15 ile çarpılacaktı. Fakat yeni bir itiraz ile bu uygulama şu anda uygulanmayacaktır.^[1]

Mevcut sınav sistemi

Adaya Özgü Soru Kitapçığı

2011-YGS'den itibaren her aday için üzerinde adayların resmi bulunan tek tip kitapçıklar hazırlanmaktadır. Böylece haksızlıkların önüne geçilmesi planlanmaktadır.^[2] Fakat sistemin ilk kez uygulandığı 2011-YGS sınavında sınav sorularının çoğunun, bazı kitapçık türlerinde sabit bir algoritmayla doğru çözülebileceği düşünülmektedir.^[3] Gündemdeki tartışmalar üzerine ÖSYM Başkanı Prof. Dr. Ali Demir, sınava girmiş tüm adaylara bir mektup göndermiştir.^[4] Sınavın hazırlanması, yapılması ve değerlendirilmesi sırasında öğrencileri rahatsız edecek hiçbir oluşumun söz konusu olmadığı açıklanmıştır.^[5] Daha sonra ise Ali Demir terör örgütü üyeliğinden dolayı tutuklanmıştır ve soruları belli kişilere sızdırdığını itiraf etmiştir.

Yıllara göre YGS Başvuru istatistikleri

Yıl	Başvuru sayısı	Sınavsız geçiş başvurusu	140 ve üzeri puan alanlar	180 ve üzeri puan alanlar	Geçerli puan alamayanlar
2015^[6]	2.126.684	79.969	1.779.354	1.368.841	207.641
2014 ^[7]	2.086.115	78.427	1.761.353	1.423.124	50.071
2013 ^[8]	1.923.033	71.707	1.400.000		61.293
2012 ^[9]	1.860.515	55.082	?		50.805
2011 ^[10]^[11]	1.759.998	63.025	1.520.774	1.313.274	38.269
2010 ^[12]	1.587.990	75.471	1.403.089	1.233.580	14.156

Kaynakça

^ "Katsayı kalktı kutuplaşması kaldı" (HTML). Radikal.com. 23 Temmuz 2009. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2009.
^ "Adaya Özgü Soru Kitapçığı ve Kamuoyuna Dağıtılan Soru Kitapçığı". 13 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2013.
^ "Şifreli cevap anahtarıyla kopya mı çekildi?". 14 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2013.
^ "ÖSYM Başkanından LYS Adaylarına Mektup". 13 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2013.
^ "ÖSYM Başkanı Prof. Dr. Ali Demir'in 2011-YGS'ye girmiş ve 2011-LYS'ye girecek adaylara göndermiş olduğu e-posta" (PDF). 17 Ocak 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2013.
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 23 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2016.
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 13 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2015.
^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2013.
^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2013.
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 27 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Mart 2013.
^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2013.
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 12 Kasım 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2013.

Dış bağlantılar

Ölçme Seçme ve Yerleştirme Merkezi25 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Yükseköğretim Kurumu25 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] "Katsayı kalktı kutuplaşması kaldı" (HTML). Radikal.com. 23 Temmuz 2009. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2009.

[2] "Adaya Özgü Soru Kitapçığı ve Kamuoyuna Dağıtılan Soru Kitapçığı". 13 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2013.

[3] "Şifreli cevap anahtarıyla kopya mı çekildi?". 14 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2013.

[4] "ÖSYM Başkanından LYS Adaylarına Mektup". 13 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2013.

[5] "ÖSYM Başkanı Prof. Dr. Ali Demir'in 2011-YGS'ye girmiş ve 2011-LYS'ye girecek adaylara göndermiş olduğu e-posta" (PDF). 17 Ocak 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2013.

[6] "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 23 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2016.

[7] "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 13 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2015.

[8] "Arşivlenmiş kopya". 5 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2013.

[9] "Arşivlenmiş kopya". 30 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2013.

[10] "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 27 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Mart 2013.

[11] "Arşivlenmiş kopya". 4 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2013.

[12] "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 12 Kasım 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2013.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi nedir?, Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi anlamı nedir?, Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi ne demektir?